Budist Dönemde Hindistan’da Eğitim

Yıl 2023, Sayı: 12, 62 - 70, 31.12.2023

Nesrin Yılmaz , Şengül Demirel

https://doi.org/10.55089/yyuvasad.1399458

Öz

Eğitim tarihinde Hindistan’da en etkili iki din olan Brahmanizm ve Budizm’in çok büyük etkiye sahip olduğunu biliyoruz. Özellikle de kast sisteminin temelinde bulunan Brahmanizm, eğitim sistemini derinden etkilemiştir. Din adamı olan Brahmanlar, eğitimin asıl unsurları haline gelmişlerdir. Toplumsal tabakaların bulunduğu kast sistemi keskin kurallara dayanmaktadır. Brahmanlar kast sisteminin en üst tabakasını oluşturuyorlardı. Brahmanizm’in egemen olduğu yıllarda eğitimin amacı Brahma’ya ulaşmaktı ve bu uğurda erdemli olmak için çabalamak asıl uğraş kabul edilmekteydi. Hindistan’da kutsal metin kabul edilen Veda metinleri yalnızca Brahmanlar tarafından yorumlanır ve kimseye öğretilmezdi. MÖ. VI. yüzyılda Hindistan’ın kuzeydoğusunda, Brahmanizm’e karşı Budizm, doğmuştur. Siddhartha Gautama tarafından Budizm’in kurulmasıyla, Brahmanizm’e dayalı eğitim sisteminde büyük değişiklikler meydana gelmiştir. İnsanların eşit eğitim almasına olanak sağlayan Budizm, hiçbir canlıya zarar verilmemesi temel üzerine kurulmuştur. (Buda’nın ölümünden hemen sonra, dört kez toplantı yapan Budistler üç kez konsey toplamışlardır. Budizm, Seylan (Hinayana) ve Şimal (Mahayana) yani Küçük Araba ve Büyük Araba olmak üzere iki ana mezhebe ayrıldı.) Eski Hindistan’da verilen eğitimi, genelde “dinî eğitim” ve “normal eğitim” olarak iki başlık altında incelemek mümkündür. Hiç şüphesi ki dinî eğitim, normal eğitimden daha ön plandaydı. Buda, gezgin bir keşiş gibi gittiği yerlerde halka öğretisini anlattı. Gidemediği yerlere de müritlerini gönderdi. Her meslekten insanlar Budizm öğretisini kabul etmeye başladılar. Pek çok yerde, “Vihara” adı verilen manastırlar inşa ettiler. Bu manastırlar eğitim ve kültür merkezleri haline geldi. Buda, kendinden sonra öğretilerini ihtiva eden yazılı bir eser bırakmamıştır. Budistler, Buda’nın vaazlarının; dört yüz yıl kadar sözlü olarak nesilden nesle aktarıldığına ve daha sonra Pali-Kanon adlı bir kitapta toplandığına ve inanırlar. Kutsal metinleri, üç sepet anlamına gelen ve Pali dilinde yazılan “Tripitaka” veya “Tipitaka”nın öğretilmesi esas alınmıştır. Manastıra gelen öğrencilere “Tripitaka” öğretilmekteydi. Bu çalışmada; tarihte bir dönem Türk Devletlerini de etkisi altına alan Budizm’in Hint eğitim tarihindeki rolü ve eğitime nasıl katkılar sunduğu incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Budizm, Brahmanizm, Hindistan, Tripitaka, Siddharta Gautama, Veda.

Kaynakça

• Akira, H. (1990). A History of Indian Buddhism from Sakyamuni to Early Mahayana. Trns. & Ed. Paul Groner, University of Hawaii Press, America.
• Arslan, H. (2014). Budizm’de Kadının Konumu. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.39, 147-179.
• Banerjee, A. C. (t.y.) Buddhism-Its Contribution to Indian Culture”, 2-3. https://core.ac.uk/download/pdf/7433516.pdf (Erişim tarihi: 29.10.2023).
• Bilal, M. (2018). Budizm İnancının Türk Devletleri Üzerindeki Etkisi. Anasay, Yıl:2, S.6, 63-80.
• Budda, A. H. Ö. (1935). Dinler Tarihi, C.I, Dün be Yarın Tercüme Külliyatı, İstanbul.
• Büyükdüvenci, S. (1983). Yaşamboyu Eğitim, Felsefesi Üzerine. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 16(2), 225-242.
• Demirel, Ş. (2015). Budizm’in Doğduğu Topraklarda Barınamaması Üzerine. Türkbilim, C.3, S.18, 127-138.
• Demirel, Ş. (2016). Hindistan’da Kast Sisteminin Tarihsel Gelişimi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler e-Dergisi, S.54, 910-919.
• Demirel, Ş. (2017). Hinduizm’in Tarihsel Serüveni. Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:4, S.18, 561-577.
• Dutt, R. C. (2018). History of India, Vol.I, Reproduced by Sani H. Panhwar.
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, C.II, Çev. Ali Berktay, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Ellwood, R. S. and Alles, G. D. (2007). The Encyclopedia of World Religions, Revised Edition, Facts On File, Inc. An imprint of Infobase Publishing, America.
• Emektar, M. (2019). Hindistan’da Türk-İslâm Devletlerinde Eğitim-Öğretim Teşkilatı (Tez No. 577067). (Yüksek Lisans Tezi, Hacı Bayram Veli Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erşan, H. ve Akdeniz, G. (2019). Türk-İslam Medreseleri ve Budist Viharaları Üzerine Bir İnceleme. Kırklareli University Journal of Engineering and Science, 5-2, 87-110.
• Gutek, G. L. (1997). Eğitimde Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. Çev. Nesrin Kale, Pegem Yayınları, Ankara.
• Güç, A ve Sert, E. (2020). Budizm’de Dört Temel Gerçek, Sekiz Dilimli Yol ve Nirvana. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İMAD), C.5, S.12, 3-28.
• Gül, G. (2004). Birey, Toplum, Eğitim ve Öğretmen. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, S.1, 223-236.
• Günay, N. (1999). Tarihî Süreç Açısından Budizm ve Öğretisi. Arayışlar-İnsan Bilimleri Araştırmaları, Yıl:1, S.1, 173- 194.
• Gürkan, S. L. (2003). Manastır. TDVİA, C.27, Ankara, 558-560.
• Güzeldal, Y. (2019). Hint Kökenli Dinlerde Manastır Yaşamı ve Tekke Hayatı Üzerine Bir İnceleme. Tasavvuf Dergisi, (43), 55-84.
• Hopkins, E. W. (1895). The Religions of India, Vol.I, Ginn&Company, London.
• Kaya, M. (2021). Budizm’in Misyon Anlayışının Temelleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 24-44.
• Kayalı, Y. (2022). Buddhist ve Cainist Düşünce Hareketinin Tarihi. Y. Kayalı (Ed.), Erken Dönem Hindistan Tarihi ve Kültürü, Vakıfbank Kültür Yayınları, İstanbul.
• Kayalı, Y. ve Hakman, I. (2021). Buddhist Sanskrit Edebiyatı, Avadanalar Adlı Koleksiyon ve Aşokavadana Üzerine Bir Derlem Çalışması. Türkiye’de Hindistan Çalışmaları-I, A. M. Dündar ve Y. Kayalı (Ed.), Ankara Üniversitesi Basımevi, 225-249.
• Kayalı, Y. ve Hakman, I. (2021). Eskiçağ Hindistan Tarihinin İki Buddhist Hamisi: Maurya İmparatoru Aşoka ve Kuşan Kralı Kanişka. Doğu Dilleri Dergisi, C. VI, S.1, 1-16.
• Meriç, C. (2022). Bir Dünyanın Eşiğinde. Yayına Hzl. M. A. Meriç, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Omvedt, G. (2003). Buddhism in India, Sage Publications, New Delhi.
• Öztürk, A. E. (2010). Yahudilik, Hıristiyanlık, Hinduizm ve Budizm’de Din Adamları, (Tez No. 313981). (Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ruben, W. (2000). Eski Metinlere Göre Budizm. Hzl. Lütfü Bozkurt, III. Basım, Okyanus Yayınları, İstanbul.
• Sarao, K. T. (t.y.) Vihāra. https://www.researchgate.net/publication/315862129. (Erişim tarihi:29.10.2023).
• Singh, A. (2022). Origin of Nālandā Mahāvihāra: Structure as Evidence and Seal as Symbol. Ancient Asia, 13, 1- 11.
• Şahin, H. H. (2022). Bâbürlü Devleti’nde Eğitim-Öğretim Faaliyeti ve Eğitim Kurumları, Educational Activities And Institutions In Mughal (Baburids) Empire. Türklerin Mirası, Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü Bas., Eskişehir.
• Şen, S. (2019). Şaman Sözcüğü Eski Türkçede Niçin Görülmez, Çağdaş Türkçede Nasıl Ortaya Çıkmıştır? Türklük Bilimi Araştırmaları, (46), 163-175.
• Tezokur, H. (2001). Buda ve Mesajı. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.III, S.2, 109-130.
• Thomas, E. J. (2004). The History of Buddhist Thought. Asian Educational Services, New Delhi.
• Turan, E. Z. (2004). Budizm’de Manastır Hayatı, Ankara Üniversitesi, (Tez No. 141148). (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Turan, E. Z. (2013). Budizm’de Sangha Teşkilatı ve Kadın Keşişler. International Journal of Religious Sciences, S.1, 1-9.
• Tümer, G. (1992a). Brahmanizm. TDVİA, C.6, İstanbul, 329-333.
• Tümer, G. (1992b). Budizm. TDVİA, C.6, İstanbul, 352-360.
• Tümer, G. ve Küçük, A. (1993). Dinler Tarihi, II. Baskı, Ocak Yayınları, Ankara.