Türk Resim Sanatında Geometrik Soyutlamanın Temelleri ve Erol Akyavaş’ın Eserlerine Yansımaları

Yıl 2024, Sayı: 13, 57 - 69, 04.07.2024

Ercan Angay Nurtaç Çakar

https://doi.org/10.55089/yyuvasad.1416697

Öz

Sanatın oluşum süreci tamamen içsel bir arayış veya ifade etme gücünün estetik bir kaygıyla hayat bulmasıdır diyebiliriz. Estetik değerler temelinde yansıtılan sanat, birçok evreden geçmiş, son noktada eserin üzerinde bir etkiyle sanatçının ruhsal ve içsel durumu dikkate alınarak bir yorum kazanmıştır. Soyut sanat algısı, içsel ve ruhsal yönü itibariyle, insanda sonsuz bir hayal dünyasına yolculuk imkânı sunarak, güçlü bir ifade şekline öncülük etmiştir. Batı Resim sanatında Soyut sanatın öncü isimleri arasında yer alan Kandinsky, Mondrian, Maleviçh ve Klee gibi sanatçılar incelenmiş, kavramsal anlamda etkilenmiş oldukları Teosofi düşünce yapısı araştırılarak etkilendikleri noktalar tespit edilmiştir. Birçok düşünce yapısını içinde barındıran Teosofi öğretileri, Tasavvuf düşünceleriyle karşılaştırılıp, Türk resim sanatında geleneksel anlayışa çağdaş bir yaklaşımla ifade kazandırmış olan, Erol Akyavaş’ ın sanat anlayışı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Soyut Sanat, Teosofi, tasavvuf

Kaynakça

• Antmen, A. ( 2009). 20.yy Batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Alsan, S. Ş. (2019). İslamiyet’te tasvir yasağı ve Türk mimari süsleme sanatında insan figürünün kullanımı. The Journal of Social Science, 3(5), 285-313.
• Aydın, F. (2016). Ferit Aydın ile tasavvuf üzerine röportaj. Tevhid Dergisi. https://tevhiddergisi.org/ferid- aydin-ile-tasavvuf-uzerine-roportaj/
• Aydın, T. A. ve Demir, B. K. (Eds.). (2020). Geometri ve öğretimi. Pegem Yayınları.
• Birand, K. (1958). İlk Çağ felsefesi tarihi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Coşkun, M. (2019). Teosofi ve Teosofi cemiyeti. Academia.
• https://www.academia.edu/41180009/TEOSOF%C4%B0_VE_TEOSOF%C4%B0_CEM%C4%B0YET%C4%B0
• Çelik, İ. , Yıldırım, B. (2019). Tasavvuf ve medeniyet perspektifinden resim ve karikatür sanatında Erol Akyavaş ve Hasan Aycın örneği. Akademiar Dergisi, 6, 67-92.
• Çevik, A. (2019). Matematik felsefesi ve matematiksel mantık. Nesin Yayıncılık.
• Diğler, M. ve Soylu, R. (2020). Erol Akyavaş’ın resimlerinde tasavvuf ve İslam kaligrafisi etkileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 48, 100-114.
• Ermiş, F. (2017). Bin altınlık hazine: Gülşen-i Râz. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 15 (30), 155-180.
• Ertürk, V. (2012). Paul Klee’ nin sanatı: Tinsel dünyası ve resimlerinin oluşum mantığı-mimarî kurgusu. (Tez No. 320428). [Yüksek Lisans tezi, Işık Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Godwin, J. (1979). Robert Fludd: Hermetic Philosopher and Surveyor of Two Worlds. Thames & Hudson.
• Gül, A. (2017). Teosofi kavramı ve Teosofi düşüncesinin tarihi gelişimi. Ekev Akademi Dergisi, 70, 7-18.
• Gül, A. (2015). Senkretik bir oluşum olarak Teosofi Cemiyeti ve XX. yüzyıl kültürel yapıları üzerindeki etkisi. (Tez No. 417807). [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İpşiroğlu, N. ve İpşiroğlu, M. (2009). Sanatta devrim. Hayalbaz Kitabevi.
• Karaağaç, O. (2013). Bir din felsefesi problemi olarak İbn Arabî’de ahlak. (Tez No. 349220). [Yüksek Lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kandinsky, W. (2021). Sanatta manevilik üstüne. (Çev. Tevfik Turan). Everest Yayınları.
• Kepçe, Ö. (2012). Tasavvuftaki Seyr-ü Sülük izleğinde Erol Akyavaş’ın sanatsal serüveni. (Tez No. 320418). [Yüksek Lisans tezi, Işık Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kuşlu, A. (2006). Mevlana’nın Mesnevi’ sinde insan-âlem ilişkisi çerçevesinde dünya hayatı. (Tez No. 189407). [Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Küçük, H. (2011). Tasavvufa giriş. Dem Yayınları Ensar Neşriyat.
• Öztürk, Y. N. ( 2007). Hallac-ı Mansur ve Eseri. Yeni Boyut.
• Özköse, K. (2011). İbnü’l-Arabî düşüncesinde mümkün varlıkların ilahi ilimdeki ezeli hakikatleri: A’yân-ı Sâbite. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 15-36.
• Platon, (1998). Devlet. (Erhat, A., Çev.). Cumhuriyet Gazetesi Yayınları.
• Sabahat, H. (2012). 20. yüzyıl’ın ilk yarısında Avrupa sanatı ve soyut resmin öncüsü Wassily Kandisky. (Tez No. 323289). [Yüksek Lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sezer, A. (2020). Kandinsky’nin biyomorfik soyutlamaları. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 269-279.
• Sezer, A. ve Sezer, C. (2020). Resim sanatı tarihindeki ilk soyut resim üzerine. Akademik Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 5 (9), 6-14.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2012). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi
• Şahin, 2019). Gnostisizm, Gül-Haç ve Teosofi ışığında iki kare örneği: “Koyu karanlıklar” (Robert Fludd) ve “Siyah kare” (Kazımır Maleviç). Sanat Tarihi Yıllığı, 28, 103-130.
• Tansuğ, S. (1999). Resim sanatının tarihi. Remzi Kitabevi.
• Tekingür, S. (2023). İslâm düşüncesinde estetik anlayışı. İktisad Yayınevi.
• Quinn, W. W. (1997).The only tradition. State University of New York Press.
• Yeşiltepe, Ş. (2011). Tasavvuf düşüncesi ışığında Erol Akyavaş: Resmi ve anlam çözümlemesi. (Tez No. 294087). [Yüksek Lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yetkin, A. (2013). Erol Akyavaş’ ın Gelenekle Somutlaşan Resimlerinde Karşılaştırmalı Kompozisyon Çözümlemeleri. (Tez No. 411916). [Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yurttadur, O., Yoldaş, H. (2021). Çağdaş Türk resminde soyut-soyutlama bağlamında mekân. İdil Dergisi, 88, 1843–1862.
• Worringer, W. (2017). Soyutlama ve özdeşleyim. (Tunalı, İ., Çev.). Hayalperest Yayınevi.