Sinema İzleyicisinden Sinema Kullanıcısına; Seyretmenin Kısa Tarihçesi

Yıl 2024, Sayı: 13, 25 - 32, 04.07.2024

Ufuk Uğur Elif Çanğa Bayer

https://doi.org/10.55089/yyuvasad.1454813

Öz

Bu çalışma, seyir kültürünün kısa tarihçesine sinema alanı özelinde yaklaşmaktadır. Öncelikle, sinema izleyicisinin sinema öncesi dönemdeki bireysel izleme pratiklerinin kitlesel izleme pratiklerine nasıl dönüştüğü açıklanmaya çalışılmıştır. Erken dönemde hareketli görüntünün deneyimlenmesini sağlayan ilk araçlar kısıtlı seyirlik tekniklere sahiptir. Sinema öncesi dönemde büyülü fener, gölge oyunları ve çeşitli oyuncaklar ile deneyimlenen harekete dair merak, sinemanın icadından sonra geniş kitlelerde kendini göstermektedir. Özellikle kitlesel seyirlik halini almaya başladığı dönemden itibaren sinemanın kültürel, ideolojik ve ticari getirileri teknolojik gelişmelerle ilerletilmiş ve sinemanın evrelerini belirlemiştir. Sinemanın eğlendirme yönü ideolojileri iletme özelliği ile birleştiğinde, iktidarların ideolojik bir aygıt olarak sinemadan faydalanmalarını ve ticari çıkar ilişkilerinin bu yapıya dahil olmalarını sağlamıştır. Endüstrileşen sinemanın yeni iletim araçları, izleyicinin farklı şekillerde konumlandırmasına sebep olmuştur. Sinemadan kitlesel seyirlerle verim alan endüstri, ilerleyen zamanda bireysel uygulamalara yönelik yeni araçlardan teknoloji dolayımı ile faydalanmıştır. İlk dönemlerdeki mekanik gelişmelerin yerini alan teknolojik ilerleme ise dijital kültürü doğurmuştur. Gelinen aşamada ise seyirciden kullanıcıya dönüşen toplum bireyleri kendine üretici bir konum yaratma eğilimindedir. Makale tarihsel sürecin, sinema seyircisini farklı şekillerde nasıl konumlandırdığını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, teknoloji, izleyici pratikleri, kültürel çalışmalar

Kaynakça

• Abisel, N., (2007). Sessiz Sinema, De Ki Basım Yayım, Ankara.
• Baudrillard, J., (2012).Tüketim Toplumu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Benjamin, W., (1995). Pasajlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Borden, D., (2011) Film, NTV Yayınları, İstanbul.
• Ceram, C.W., (2007) Sinemanın Arkeolojisi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Monaco, J., (2000) Bir Film Nasıl Okunur?, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
• Nowell S,G., (2008) Dünya Sinema Tarihi, Kabalcı Yayınları.
• Parkinson, D., (2015) Sinemayı Değiştiren Yüz Fikir, Literatür Yayınları, İstanbul.
• Taş, O, (2017) İletişim, Medya ve Kültür, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Teksoy, R., (2005) Rekin Teksoy’un Sinema Tarihi, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.