Bazı Zeytin Çeşitlerinde Aşı Uyuşmazlığın Histolojik Olarak Belirlenmesi

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 13 - 20, 01.03.2015

Mahmoud Azimi Hatice Çölgeçen Mücahit Taha Özkaya Hatice Nurhan Büyükkartal

Öz

Gemlik zeytin çeşidi ile çok farklı ekolojilerde kurulan bahçelerde yaşanan sorunlar nedeniyle üreticilerden çevirme aşısı ile çeşit değiştirme talepleri gelmeye başlamıştır. Zeytin çeşitleri arasında aşı uyuşması konusunda sorun yaşanmadığı bildirilmiş olduğu halde, daha önce Gemlik üzerine yapılan üretim veya araştırma esaslı aşılamalarda gecikmiş aşı uyuşmazlığı belirtileri olabilecek; aşı yerinde gözlenen şişkinlikler ile çeşitte meydana gelen gelişme zayıflığı, çevirme aşısı için tavsiye bekleyen üreticilere bir öneride bulunmayı zorlaştırmıştır. Bu çalışmada, Gemlik anacı üzerine aşılanan Memecik ve Nizip Yağlık çeşitleri incelenmiş ve uyumlu veya uyuşmaz kombinasyonlar belirlenmiştir. Histolojik incelemelerin iki yıllık sonuçlarına göre tüm aşı kombinasyonlarında (Memecik ve Nizip Yağlık) aşı bölgesinde; aşılamadan üç ay sonra kambiyum hücreleri, altı ay sonra ise iletim demetleri ve sklerenkima hücreleri oluşmuştur. Ancak Gemlik üzerine aşılı Nizip Yağlık kombinasyonlarında bu sürecin daha yavaş ilerlediği tespit edilmiştir. Bu farklılaşma süreci muhtemelen yara yüzeyindeki nekrotik bölgelerden salınan fenolik maddelerce yavaşlatılmıştır. Ayrıca Nizip Yağlık kombinasyonlarda aşılamadan 3, 6 ve 12 ay sonra, hava ceplerinde, geniş bir alanda farklılaşmamış parankimatik hücrelerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu da dokular arasındaki bağlantının zayıflamasına ve kuvvetli bir rüzgâr ile aşı bölgesinde hasar oluşabilmesine veya aşı yerinden kırılabilmesine neden olabileceği öngörüsünü güçlendirmektedir. 2006 yılından itibaren dikimi yaygınlaşan Gemlik zeytin çeşidinde daha sonra ortaya çıkan verim ve kalite sorunlar nedeniyle çeşit çevirme aşıları yapılması gündeme gelmiştir Bu çalışmadan elde edilen bulgulara göre Nizip Yağlık gibi bazı çeşitlerde aşı uyuşmazlığı riski dikkate alınmalıdır

Anahtar Kelimeler

Olea europaea, T -aşısı, Gemlik, Memecik, Nizip Yağlık, kambiyum farklılaşması, aşı uyuşmazlığı

Histological Examination of Grafting Union in Some Olive Cultivars

Öz

Gemlik cultivars had been planted in different ecology in Turkey and when the growers had started to focus with some problems on yield and quality, they would like to make top-working and change it with local varieties. Although according to literature there is no problem for grafting compatibility between cultivars, it was so difficult to give advice the growers for top-working because of some evidences for grafting incompatibility on Gemlik cultivar. Such as some malformations in grafting point, slow growing of scion. In this study the grafting combinations of some cultivars. (Gemlik, Memecik and Nizip Yaglik) on Gemlik cultivar were examined and compatible cultivars were defined. According to the results of histological studies for two years, new cambium cells were initiated in first three months and vascular bundles and sclerenchyma cells were initiated in six months. However this process was developed very slowly for the grafting combinations of Nizip Yaglik with Gemlik (as a rootstock). On the other hands large amount of undifferentiated parancymatic cells were also determined in the air pockets of these last three combinations in 3, 6 and 12 months after grafting. As a result; we should taken into account the risk of grafting incompatibility in some olive cultivars as Nizip Yaglik for grafting on Gemlik rootstocks

Anahtar Kelimeler

Olea europaea, T - budding, ‘Gemlik’, Memecik, ‘Nizip Yaglik’, Cambial differentiation, graftingincompatibility