İzmir Kekiğinde (Origanum onites L.) Farklı Sıklıkların Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Yıl 2006, Cilt: 20 Sayı: 2, 51 - 60, 01.08.2006

Oya Kaçar Erdinç Göksu Nedime Azkan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İzmir Kekiğinde (Origanum onites L.) Farklı Sıklıkların Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışma Bursa ekolojik koşullarında farklı bitki sıklıklarının İzmir kekiğinde (Origanum onites L. Syn. Origanum smyrnaeum L., Majorana onites L.) bazı agronomik ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacı ile Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Uygulama ve Araştırma Merkezi deneme tarlalarında 2002-2004 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışma Tesadüf Blokları Deneme Deseni’nde 3 tekrarlamalı olarak planlanmış ve 3 farklı bitki sıklığı (45x15 cm, 45x25 cm, 45x35 cm) kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre genel olarak artan bitki sıklıkları incelenen özellikleri olumlu yönde etkilemiştir. Yıllara göre sırası ile en yüksek yaş herba verimi (855.7, 1931.2, 1543.1 kg/da), drog herba verimi (269.1, 799.6, 614.2 kg/da), drog yaprak verimi (180.0, 464.3, 219.1 kg/da), drog çiçek verimi (12.6, 63.5, 188.1 kg/da) ve toplam uçucu yağ verimi (3.7, 15.5, 12.1 l/da) 45x15 cm bitki sıklığından elde edilmiştir. Genel olarak bitki sıklıklarının yaprak ve çiçeklerdeki uçucu yağ oranı üzerine bir etkisi görülmemiştir. Çiçekteki uçucu yağ oranı (% 2.85-4.53) yaprakta belirlenen uçucu yağ oranından (% 1.883.06) daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada yaprak ve çiçekteki uçucu yağın ana bileşeninin karvakrol olduğu, bu bileşeni 1.8 cineol, borneol, linalool ve γ-terpinenin değişen sıralarda izlediği belirlenmiştir. Karvakrol oranı yapraklarda % 68.68-89.06, çiçeklerde % 78.94-97.97 arasında değişim göstermiştir. Bu araştırma ile İzmir kekiğinin (Origanum onites L.) yüksek drog ve uçucu yağ verimi için Bursa ve benzer ekolojilerde 45x15 cm dikim sıklığında yetiştirilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

İzmir kekiği, Origanum onites L., bitki sıklığı, drog herba verimi, uçucu yağ oranı, uçucu yağ bileşenleri

Kaynakça

• Adam, K., A. Sivropoulou, S. Kokkini, T. Lanaras ve M. Arsenakis. 1998. Antifungal Activities of Origanum vulgare subsp. hirtum, Mentha spicata, Lavandula angustifolia and Salvia fructinosa Essential Oils Againts Human Pathogenic Fungi. Journal of Agricultural &Food Chemistry, 46:1739- 1745.
• Akgül, A. ve A. Bayrak. 1987. Constitutents of Essential Oil from Origanum Species Growing Wild in Turkey. Planta Medica, 53(1):114.
• Akgül, A. 1993. Baharat Bilimi&Teknolojisi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Bilimi ve Teknolojisi Bölümü. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No:15, Sayfa 125-127.
• Anonim 2002. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
• Anonim 2003. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
• Anonim 2004. BursaYöresi İklim Verileri Bursa Meteoroloji Bölge Müd. (Yayınlanmamış Kayıtlar).
• Arabacı, O. 1995. İzmir Kekiği (Origanum onites L.)’nin Yetiştirme Tekniği ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma. Ege Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 125 s.
• Arslan, M., F. Ayanoğlu ve E.O. Sarıhan. 2005. Farklı Kekik (Origanum) Türlerinin Doğu Akdeniz Koşullarında Herba Verimleri, Eterik Yağ Oranları ve yağ Bileşenleri. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Cilt I, Sayfa 505-510.
• Baytop,T. 1999. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi (Geçmişte ve Bugün) Sayfa 254-255. Başbakanlık, DİE Kayıtları.
• Başer, K.H.C. 2000 a. Sustainable Wild Harvesting of Medicinal and Aromatic Plants: An Educational Approach, Harvesting of Non-Wood Forest Products. 2-8 October, 2000, Menemen-İzmir .
• Başer, K.H.C. 2000 b. Uçucu Yağların Parlak Geleceği. TAB (Tıbbi ve Aromatik Bitk.Bülteni). 15, 20-23.
• Başer, K.H.C. 2002. The Turkish Origanum Species, In: Oregano, The Genera Origanum and Lippia, Ed.: S.E. Kintzios, Taylor and Francis, UK.
• Bayram, E. 1995. Geliştirilmiş Türk Kekiği (Origanum onites L.) Hatlarında Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Ege Ünv. Ziraat Fak. Dergisi, 35(3):41-48.
• Bayram, E., N. Özay, H. Geren ve A. Ceylan. 1998. Aydın Populasyonlarında
• Seleksiyonu Üzerine Araştırma. Adnan Menderes Üniv., Ziraat Fakültesi, Ege Bölgesi 1. Tarım Kongresi, 7-11 Eylül 1998, Aydın, 2. Cilt, Sayfa 305-313.
• L.) ve Belirlenmesi
• Bayram, E., H. Geren, A. Ceylan ve N. Özay. 1999. İzmir Kekiği (Origanum onites L.)’nde Farklı Biçim Şekli ve Biçim Yüksekliğinin Verim ve Kaliteye Etkisi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II Endüstri Bitkileri, 15-18 Kasım 1999, Adana, Sayfa 222-226.
• Bayram, E., H. Geren, N. Özay ve A. Ceylan. 2001. Çanakkale-Balıkesir Yöresi İzmir Kekiği (Origanum onites L.) Populasyonlarının Bazı Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II Endüstri Bitkileri, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, Sayfa 249-254.
• Ceylan, A., A. Vömel, N. Kaya ve E. Niğdeli. 1988. İzmir Kekiği (Origanum smyrnaeum L.)’nin Adaptasyonu ve Islahı Üzerine Araştırmalar. I. Orman Tali Ürünleri Sempozyumu.
• Ceylan, A., H. Otan, M. Polat, E. Bayram, A.O.Sarı, N. Özay, S. Kudat, N. Çarkacı, B. Oğuz ve A. kıtıkı. 1994. Origanum onites L. (İzmir Kekiği) Üzerinde Agroteknik Araştırmalar. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Ege Tarımsal araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Sonuç Raporu.
• Ceylan, A. 1997. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçerenler). Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:481, Sayfa 206-221. Bornova-İzmir.
• Ceylan, A., Y. Ozansoy ve N. Çelik. 1980. Origanum creticum L. ve Origanum smyrnaeum L. Üzerinde İlk Araştırmalar. III. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, İzmir.
• Ceylan, A., E. Bayram ve H. Geren. 1999. İzmir Kekiği (Origanum onites L.) Islahında Geliştirilen Klonların Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma. Tr. J. Of Agriculture and Forestry, 23(111) Ek Sayı 5, 1163- 1168.
• Ceylan, A., E. Bayram, N. Şahbaz, H. Otan ve Ş. Karaman. 2003. Yield Performance and Essential Oil Composition of Induvidual Plants and Improved Clonnes of Origanum onites L. Grown in Aegean Region of Turkey. Israel Journal of Plant Sciences, 51(4):285-290.
• Davis, P.H. 1982. Flora of Turkey and The East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, Vol 7, p. 308-309.
• Dorman, H.J.D. ve S.G. Deans. 2000. Antimicrobial Agents From Plants: Antibacterial Activity of Plant Volatile Oils. Journal of Applied Microbiology, 88:308-316.
• European Pharmacopea. 4 th Ed. 2002, Supplement 6, pp. 4081-4082, Council of Europe, 67075 Strasbourg Cedex, France.
• Fleisher, A., N. O. Sneer. 1982. Oregano Spices and Origanum Chemotypes. Journal of The Science of Food and Agriculture. 33(5)411-446.
• Franz, CH. 1983. Nutrient and Water Managment for Medicinal and Aromatic Plants. Acta Horticulturae 132:203-215.
• Ietswaart, J.H.1980. A Taxonomic Revision of The Genus Origanum (Labiatae). Leiden University Pres. Leiden Botanical Series Volume 4, 91.
• Katkat, A.V., F. Ayla ve İ. Güzel. 1985. U.Ü. Uyg.ve Araştırma Çiftliği Arazisinin Toprak Etüdü ve Verimlilik Durumu. U.Ü. Zir.Fak. Derg. Sayı 3, Sayfa 71-78, Bursa.
• Kan, Y., L. Altun, S. Arslan, M. Kartal ve Z. Endes. 2005. Farklı Dozlarda Uygulanan Organik Gübrenin İzmir Kekiği (Origanum onites L.)’nin Verim ve Kalitesi Üzerine Etkisi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Cilt I, Sayfa 497-500.
• Kırıcı, S. ve M. İnan. 2001. Çukurova Koşullarında Kekik (Origanum syriacum var. bevanii)’te Farklı Biçim sayısının Verim ve Verim Komponentleri Üzerine Etkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21Eylül 2005, Cilt II, Sayfa 291-294.
• Kokkini, S. 1996. Taxonomy, Diversity and Distribution of Origanum Species. In: Padulosi S., ed. Oregano. Proceedings of The IPGIR Int. Workshop on Oregano, 8- 12 May 1996, Valenzano (Bari), Italy. Rome:IPGRI, p.2- 12.
• Lagouri, V., G. Blekas, M. Tsimidou, S. Kokkini and D. Boskou. 1993.Composition and antioxidant activity of essential oils from oregano plants grown wild in Greece. Zertschrift für Lebensmittel Untersuchung und Forschung, 197, 20-23.
• Marzi, V. 1996. Agricultural Practices for Oregano. In: Padulosi S., ed. Oregano. Proceedings of The IPGIR International Workshop on Oregano, 8-12 May 1996, Valenzano (Bari), Italy. Rome:IPGRI, p.61-67.
• Marquard, R., Th. Müller, GieBen, A. Ceylan, E. Bayram ve H. Otan. 1996. Origanum-Wildsammlungen aus der
• atherischen Öls. Arznei-und Gewürzpflanzen, 1:134-137. und Zusammensetzung
• des [36]Mastelic, J., M. Milos and I. Jerkovic. 2000. Essential Oil and Glycosidically Bound Volatiles of Origanum vulgare L. ssp. hirtum (Link) Ietswaart. Flavour and Fragrance Journal.
• Mheen, H. Van der, 2006. Selection and Production of Oregano Rich in Essential Oil and Carvacrol. Acta Hort. 709, ISHS 2006, 95-99.
• Oflaz, S., M. Kürkçüoğlu, K.H.C. Başer. 2002. Origanum onites ve Origanum vulgare subsp. hirtum Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002, Eskişehir, Sayfa 252-258.
• Özcan, M., J.C. Chalchat ve A. Akgül. 2001. Composition of The Essential Oils of Origanum majorana L. And Origanum vulgare subsp. hirtum Growing Wild in Turkey. Workshop on Agricultural and Quality Aspects of Medicinal and Aromatic Plants, May 29-June 01, 2001, Adana/Turkey, p. 175-184.
• Özgüven, M. ve E. Stahl-Biskup. 1989. Ecological and Ontogenetical Variation in Essential Oil of Origanum vulgare L., 37th Annual Congress on Medicinal Plant Research, Society of Medicinal Plant Reseach. Braunschweig, Sep., p.5-9.
• Özgüven, M., S. Sekin, B. Gürbüz, N. Şekeroğlu, F. Ayanoğlu ve S. Erken. 1995. Tütün, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler
• www.zmo.org.tr/etkinlikler/6tk05/023mensure.pdf. ve
• Ticareti. [42]Özgüven, M., M. Schneider ve R. Marquard. 1996. Yield and Quality Aspect of Origanum Wild Species Collected in The Çukurova Region of Turkey. Proceedings International Symposium Breeding Research on Medicinal and Aromatic Plants. Quedlinburg-Germany, June 30-July 4, 1996. Beitrage zur Züchtungsforschung, Bundensansalt für Züchtungsforschung an Kulturpflanzen, 2. Jahrgang, Heft 1, p.21-24.
• Palevitch, D. 1987. Recent Advances in the Cultivation of Medicinal and Aromatic Plants. Acta Horticulturae 208: p.29-35.
• Seçmen, Ö., Y. Gemici, G. Görk, L. Bekat ve E. Leblebici. 1995. Tohumlu Bitkiler Sistematiği. E.Ü. Fen. Fak. Kitaplar Serisi No: 116, İzmir (1995).
• Sivropoulou, A., E. Papanicolaou, C. Nikolau, S. Kokkini, T. Lanaras, M. Arsenakis. 1996. M. Antimicrobial and Cytotoxic Activities of Origanum essential Oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 44: 1202-1205.
• Skoula, M., P. Gotsiou, , G. Naxakis and C. B. Johnson 1999. A Chemosystematic Investigation on The Mono-and Sesquiterpenoids in The Genus Origanum (Labiatae). Phytochemistry 52:649-657.
• Souleles, C. 1991. Volatile Constituents of Origanum dubium leaves and stem-bark. Planta medica 57:77-79.
• Şarer, E., J.J. Scheffer ve A.B. Svendsen. 1982. Monoterpenes in The Essential Oil of Origanum majorana. Planta Medica. 46(4):236-239.
• Tepe, B., D. Daferera, M. Sokmen, M. Polissiou ve A.O. Somken. 2004. The in Vitro Antioxidant and Antimicrobial Activities of The Essential Oil and Various Extracts of Origanum syriacum L. var. bevanii. J. Sci Food Agric., 84,1389-1396.
• Vokou, D., S. Kokkini, J.M. Bessiere. 1989. Origanum onites L. (Lamiaceae) in Greece: Distribution, Volatile Oil Yield and Composition. Economic Botany (1988), 42(3):407-412.
• Witchtl, M. 1971. Die pharmakognostich-Chemisehe Analys BAND, 12, Frankfurt/M.
• Yaldız, G., N. Şekeroğlu, M. Özgüven ve M. Kırpık. 2005. Seasonal and Diurnal Variability of Essential Oil and its Components in Origanum onites L. Grown in Ecological Conditions of Çukurova. Grasas Y Aceites, 5(4):254-258.
• Zeybek, N. 1985. Farmasötik Botanik (Kapalı Tohumlu Bitkiler Sistamatiği ve Önemli Maddeleri). Ege Üniv., Eczacılık Fak. Yayınları, No:1, Sayfa 329-330, İzmir.