Bazı Makarnalık Buğday (Triticum turgidum L.) Genotiplerinin Çimlenme Döneminde Tuz Stresine Tepkileri

Yıl 2015, Cilt: 29 Sayı: 1, 47 - 56, 19.12.2015

Ramazan Doğan Emine Budakli Çarpıcı

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Bazı Makarnalık Buğday (Triticum turgidum L.) Genotiplerinin Çimlenme Döneminde Tuz Stresine Tepkileri

Öz

Bu çalışma U.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nde melezleme çalışmaları ve adaptasyon denemeleri ile ümitvar olduğu tespit edilmiş olan makarnalık buğday hatlarının çimlenme döneminde farklı tuz stresine tepkilerinin belirlenmesi amacıyla laboratuvar koşullarında yürütülmüştür. Araştırmada tanık olarak Gediz-75 buğday çeşidi ile Sham-1 x Japiga, Japiga x Gediz75 (44), Sham-1 x Santa, Bintepe x Gediz-75 (12), Ambral x Çakmak-79 (30), Sham-1 x Yavoras (12), Ambral x Çakmak-79 (26), Gediz-75 x Çakmak-79 (33) ve Ambral x Çakmak-79 (36) melezlemelerinden elde edilen 9 hat kullanılmıştır. Çalışmada beş farklı NaCl dozu (0, 50, 100, 150 ve 200 mM) ele alınmıştır. Deneme Tesadüf Parselleri Deneme Deseninde iki faktörlü ve 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada tohumlarda 12. ve 24. saatlerdeki su alım oranları, çimlenme oranları, sapçık uzunluğu, kökçük uzunluğu, sapçık ve kökçük kuru ağırlıkları gibi özellikler incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar tuz uygulamalarının incelenen tüm özellikleri olumsuz etkilediğini göstermiştir. Genotiplerin tuz stresine tepkileri kökçük kuru ağırlığı hariç diğer özellikler bakımından farklı bulunmuştur. Genotip x tuz interaksiyonu ise sadece 24. saatteki su alım oranı ve çimlenme oranları açısından önemli çıkmıştır. Araştırmada ele alınan hatlar arasında Japiga x Gediz75 (44) ve Sham1 x Santa hatları çimlenme döneminde (200 mM NaCl dozunda çimlenme oranındaki azalma oranları sırasıyla %13 ve % 15) diğerlerine oranla tuz stresine toleranslı bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday, NaCl, çimlenme

Kaynakça

• Abdoli, M., M. Saeidi, M. Azhand, S. Jalali-Honarmand, E. Esfandiari and F. Shekari. 2013. The effects of different levels of salinity and ındole-3-acetic acid (IAA) on early growth and germination of wheat seedling. Journal of Stress Physiology & Biochemistry, 9(4):329-338.
• Akbari, G., S.A.M.M. Sanavy and S. Yousafzadeh. 2007. Effect of auxin and salt stress (NaCl) on seed germination of wheat cultivars (Triticum aestivum L). Pak. J. Biol. Sci., 10(15): 2557- 2561.
• Akbarimoghaddam, H., M. Galavi, A. Ghanbari and N. Panjehkeh. 2011. Salinity effects on seed germination and seedling growth of bread wheat cultivars. Trakia Journal of Sciences, 9(1): 43- 50.
• Atak, M., M, D., Kaya, G., Çakılı, Y., Çiftçi, C.Y., 2006. Effects of NaCl on the Germination, Seedling Growth and Water Uptake of Triticale. Turk J Agric For 30 (2006) 39-47.Baltacı, F., D. Can, A. Karaoğlu ve A. Tantur. 2004. Tuzluluk, nedenleri ve çevresel etkileri. Sulanan Alanlarda Tuzluluk Yönetimi Sempozyumu, 20-21 Mayıs, Ankara, 185-190.
• Basalah, M. O. 1991. Effect of soaking on seed germination and growth of sequash (Cucurbita pepo L) Seeding. Arab Gulf J Scient Res. 9:87-97.
• Datta, J.K., S. Nag, A. Banerjee and N.K. Mondal. 2009. Impact of salt stress on five varieties of Wheat(Triticum aestivum L.) cultivars under laboratory condition. J. Appl. Sci. Environ. Manage. 13(3): 93 – 97.
• Dumlupınar, Z., R. Kara, T. Dokuyucu ve A. Akkaya. 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilen bazı makarnalık buğday genotiplerinin çimlenme ve Fide karakterlerine elektrik akımı ve tuz konsantrasyonlarının etkileri. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(2): 100-110.
• Ekmekçi, E. M. Apan ve T. Kara, 2005. Tuzluluğun bitki gelişimine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3): 118-125.
• Fuller, M.P., J.H. Hamza, H.Z. Rihan and M. A., 2012. Germination of primed seed under nacl stress in wheat. ISRN Botany, Article ID 167804, 5 pages doi:10.5402/2012/167804.
• Hasegawa, P.M., R. A. Bressan and A. V. Handa. 1986. Cellular mechanism of salinity tolerance, Horticultural Science, 21 (6):1317-1324.
• Hussain, S., A. Khaliq, A. Matloob, M. A. Wahid and I. Afzal. 2013. Germination and growth response of three wheat cultivars to NaCl salinity. Soil Environ. 32(1): 36-43.
• Kara, B., İ. Akgün ve D. Altındal. 2011. Tritikale genotiplerinde çimlenme ve fide gelişimi üzerine tuzluluğun (NaCl) etkisi. Selçuk Üniversitesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 25(1):1- 9.
• Maas, E.V. and GJ. Hoffman. 1977. Crop salt tolerance - current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division. 103(2):115-134.
• Mahmoodzadeh, H., F. M. Khorasani an H. Besharat. 2013. Impact of salt stress on seed germination indices of five wheat cultivars. Annals of Biological Research, 4 (6):93-96.
• Özkaldı, A., Boz, B. ve Yazıcı, V., GAP’ta drenaj sorunları ve Çözüm önerileri. Sulanan Alanlarda Tuzluluk Yönetimi Sempozyumu, 20-21 Mayıs, Ankara (2004), s: 97-105.
• Turan, Z.M., Araştırma ve Deneme Metotları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları. No:62, Bursa. 121 s.