TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN KURULUŞ TARİHİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Sayı: 9, 263 - 281, 21.12.2018

İsmet Burak Batır

Öz

Malazgirt
Savaşı’nın neticesinde Bizans İmparatorluğu’nun kat’i bir yenilgiye uğraması
her iki taraf açısından da ciddi sonuçlar doğurmuştur. Bizans, Türkleri
Anadolu’dan çıkarmak yerine var olan toprakların kaybedilmemesi siyasetini
izlemiştir. Türkler ise kısa zamanda Anadolu’daki bu otorite boşluğundan
istifade edip İstanbul kıyılarına kadar akınlarda bulunmuşlardı. O sırada Kuzey
Suriye’de faaliyetlerde bulunan Selçuklu hanedan ailesine mensup Süleymanşah I,
maiyetindeki Türkmenleri alıp Anadolu’nun batı kıyılarına kadar ilerlemişti.
Stratejik açıdan çok önemli bir yere sahip bulunan İznik’i kendisine başkent
tayin etti. İlim dünyasını meşgul eden İznik’in hangi tarihte Türkiye Selçuklu
Devleti’nin başkenti olduğu meselesi bu çalışmamızda doğu ve batı kaynakları
incelenerek ortaya konmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu, Kutalmışoğlu Süleymanşah I, Kılıçarslan I, İznik

AN EVALUATION ABOUT THE ESTABLISHMENT DATE OF THE ANATOLIAN SELJUQS

Öz

At
the end of the Battle of Manzikert, the certain
defeat of Byzantine Empire led to serious events for both sides. The Byzantine Empire, instead of trying to remove Turks
from Anatolia, followed up the policy that not to lose their own land. However,
Turks utilized the absence of authority in Anatolia and invaded all the way to
the coasts of Istanbul in a short span of time. During that time, Seljuqian
noble family member Suleyman Shah, who was being involved in activities in
North Syria, led his Turkmen courtier and gained ground till the west coasts of  Anatolia. He assigned Iznik as their
capital city which had great strategic importance. In this study, it will be
revealed the matter of the date when Iznik had been assigned as the capital of Anatolian Seljuqs by investigating the
eastern and western sources.

Anahtar Kelimeler

State of Turkey Seljuqs, Anatolia, Suleiman ibn Qutulmish, KilijArslan I, Iznik

Kaynakça

• Ahmed b. Mahmud, Selçuk-nâme, yay. haz. Erdoğan Merçil, C. I, İstanbul 1977.
• Aksarayî, Müsâmeretü‟l ahbâr ve müsâyeretü‟l-ahyâr, çev. Mürsel Öztürk, Ankara 2000.
• Alptekin, Coşkun, “Türkiye Selçukluları”, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, (ed. H. Dursun Yıldız), c. VIII, İstanbul 1989, s. 209-406.
• Anna Komnena, Alexiad–Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi’nin Tarihi Malazgirt’in Sonrası, (çev. Bilge Umar), İstanbul 1996.
• Attaleiates, Mikhael, Tarih, çev. Bilge Umar, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2008.
• Ateş, Ahmet, “Yabgulular Meselesi”, TTK Belleten, C. XXIX/115, Ankara 1965, s. 517-525.
• el-Azîmî, Azîmî Tarihi - Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler (H. 430-538=1038/39-1143-44), (metin, çev., notlar ve açıklamalar. Ali Sevim), Ankara 2006.
• Batır, İsmet Burak, “Selçuklu Başkenti İznik“, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014.
• Bryennios, N.: Tarihin Özü, çev. Bilge Umar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2008.
• Cahen, Claude, “Türklerin Anadolu’ya İlk Girişi (XI. Yüzyılın İkinci Yarısı)”, (çev. Yaşar Yücel, Bahaeddin Yediyıldız), TTK Belleten, c. LI/201, Ankara 1987, 1375-1431.
• Demirkent, Işın, Haçlı Seferleri, İstanbul 1997.
• Gregory Abu’l-Farac, Abû’l-Farac Tarihi, (çev, Ömer Rıza Doğrul), C. I, Ankara 1999.
• Hüseynî, Ahbâru’d-devleti’s-Selcûkıye, çev. Necati Lugal, Ankara 1943.
• Kafesoğlu, İbrahim Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, İstanbul 1953.
• _______, “Anadolu Selçuklu Devleti Hangi Tarihte Kuruldu?”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10-11, (1981), İstanbul, s. 1-28.
• Kesik, Muharrem, 1071 Malazgirt Zafere Giden Yol, İstanbul 2013.
• Kesik, Muharrem, Anadolu Türk Beylikleri, İstanbul 2018.
• Köymen, Mehmet Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara 1993 _______, “Süleyman Şah ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu”, TTK Belleten, C. LVII/218, (1993), 71-79.
• Mikhael Attaleiates, Tarih, (çev. Bilge Umar), İstanbul 2008.
• Nikephoros Bryennios, Tarihin özü : (Anadolu’da ve Rumeli’nde 1070-1079 döneminin tarihi), (çev. Bilge Umar), İstanbul 2008.
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Ankara 2017.
• Özaydın, Abdülkerim, “Anadolu Selçukluları”, İslâm Tarihi, (ed. Burhaneddin Kayıhan), c. VIII, İstanbul 1994, s. 86-134.
• _______, Özaydın, Abdülkerim, “Arslan b. Selçuk”, DİA, III, İstanbul 1991, s. 402-403.
• Reşîdüddîn Fazlullah, Câmiü’t-tevârîh, çev. E. Göksu-H. H. Güneş, İstanbul 2010.
• Sevim, Ali, Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleymanşah, Ankara 1990.
• _______, Anadolu’nun Fethi Selçuklular Dönemi, Ankara 2000.
• _______, “Kutalmışoğlu Süleymanşah ve Devleti”, Makaleler, (yay. haz. E. Semih Yalçın, Süleyman Özbek), Ankara 2005.
• Sevim, Ali-Merçil, Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi – Siyaset, Teşkilât, Kültür, Ankara, TTK Yayınları, 1995.
• Sevim, Ali-Yücel, Yaşar, Türkiye Tarihi-Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Ankara 1989.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mir’âtü’z-zamân fî târîhi’l-â’yân, (çev. Ali Sevim), Ankara 2011.
• Stanley Lane-Poole, Düvel-i İslâmiyye, (çev. Halil Ethem), Ankara 1927.
• Süryani Mihail, Süryani Patrik Mihail’in Vakainamesi: İkinci Kısım (1042-1195), çev. Hrant D. Andreasyan, Ankara, (T.T.K. kütüphanesi No:44’de yayınlanmamış tercüme), 1944.
• Togan, Zeki Velidî, Umumî Türk Tarihine Giriş, c. I, İstanbul 1946.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2004.
• _______, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti Tarihi, İstanbul 2003.
• _______, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul 1993. _______, “Süleymanşah I”, İA, c. XI, s. 201-219.
• _______, “Anatolia in the Period of the Seljuks and The Beyliks”, The Cambridge History of Islam, (ed. P.M. Holt-Ann. K.S Lambton ve Bernard Lewis), c. I, Cambridge 1970, s. 231-262.
• Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayî-nâmesi (952 - 1136) ve Papaz Grigor’un zeyli (1136 - 1162), (çev, Hrant D. Andreasyan), Ankara, 1987.
• Vasiliev, A. A., Bizans İmparatorluğu Tarihi, çev, Tevabil Alkaç, İstanbul 2016.
• Yinanç, Mükrimin Halil, Türkiye Tarihi: Selçuklular Devri, İstanbul 1944.
• Zonaras, Tarihlerin özeti: kitap XVII-XVIII, (çev. Bilge Umar), İstanbul 2008.