Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Mesleki Doyum, Öz Yeterlilik, Öğretim Kaygısı ve Okul Kültürü Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 46, 36 - 48, 15.09.2022

Ataman Karaçöp Tufan İnaltekin

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2022.222044

Öz

Bu araştırmada, fen bilimleri eğitiminin başarısını etkileyen öğretmen mesleki doyumu, öz yeterliliği, öğretim kaygısı ve okul kültürü algı düzeyi gibi birçok faktörün aynı veri yapısı üzerinde çeşitli
değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın modeli, nicel araştırma desenlerinden taramadır. Araştırmanın örneklemini, Türkiye’nin doğusundaki bir şehirde görev yapan 185 fen
bilimleri öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, “Mesleki Doyum Ölçeği,” “Öğretmen Öz
Yeterlik Ölçeği,” “Fen Öğretim Kaygısı Ölçeği” ve “Okul Kültürü Ölçeği” ile toplanmıştır. Elde edilen
veriler, betimleyici istatistikler, t-testi ve one-way ANOVA teknikleriyle analiz edilmiştir. Araştırma
sonucunda, kadın ve erkek öğretmenlerin mesleki doyumu (MD), öğretmen öz-yeterlikleri (ÖÖY),
fen öğretim kaygıları (FÖK) ve okul kültürü (OK) puanları ortalamaları arasında istatistiksel olarak
anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Yine öğretmenlerin mesleki kariyer aşamalarına göre
MD, ÖÖY ve FÖK puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı, buna
karşın OK puan ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin
görev yaptıkları yerleşim yerlerine göre MD, ÖÖY, FÖK ve OK puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı bulunmuşur. Öğretmenlik mesleğini tercih etme durumlarına göre ise öğretmenlerin ÖÖY ve FÖK puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı, buna karşın
MD ve OK puan ortalamalarının anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca görev yeri
değişikliği durumlarına göre ise öğretmenlerin MD, ÖÖY, FÖK ve OK puan ortalamaları arasında
anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarının, fen bilimleri öğretmenlerinin mesleğe ilişkin duyuşsal anlamda iyi oluşunu etkileyebilecek birçok faktörün, öğretmen
eğitimcileri, fen öğretmenleri ve araştırmacılar için daha kapsamlı irdelenmesi konusunda yol göstereceği söyelenbilir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki doyum, okul kültürü, fen bilimleri öğretmeni, öz yeterlik, öğretim kaygısı

Kaynakça

• Admiraal, W., Veldman, I., Mainhard, T., & van Tartwijk, J. (2019). A typology of veteran teacher’s job satisfaction: Their relationships with their students and the nature of their work. Social Psychology of Education, 22(2), 337–355. [CrossRef]
• Anusiem, A. U., & Okoiye, O. E. (2015). The predictive influence of teaching anxiety and occupational stress on teaching efficacy of secondary school teachers in Owerri Municipal of Imo state Nigeria. Journal of Research & Method in Education, 5(3), 10–14. [CrossRef]
• Azar, A. (2010). In-service and pre-service secondary science teachers self-efficacy beliefs about science teaching. Educational Research and Reviews, 5(4), 172–185. [CrossRef]
• Bal-Taştan, S., Davoudi, S. M. M., Masalimova, A. R., Bersanov, A. S., Kurbanov, R. A., Boiarchuk, A. V., & Pavlushin, A. A. (2018). The impacts of teacher’s efficacy and motivation on student’s academic achievement in science education among secondary and high school students. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(6), 2353–2366. [CrossRef]
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. Freeman. Baptista, M., Freire, S., & Freire, A. M. (2020). Science teachers’ beliefs and practices: Collaboration as a trigger of change. Acta Scientiae, 22(1), 2–22. [CrossRef]
• Barber, B. L., Stone, M. R., & Eccles, J. S. (2010). Protect, prepare, support, and engage: The roles of school-based extracurricular activities in students’ development. In Handbook of Research on Schools, Schooling, and Human Development (pp. 366–378). Routledge.
• Barouch Gilbert, R. B., Adesope, O. O., & Schroeder, N. L. (2014). Efficacy beliefs, job satisfaction, stress and their influence on the occupational commitment of English-medium content teachers in the Dominican Republic. Educational Psychology, 34(7), 876–899. [CrossRef]
• Baycan, F. A. (1985). Analysis of Some Aspects of Job Satisfaction Among People Working in Different Groups. (Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi.
• Beltman, S., Mansfield, C., & Price, A. (2011). Thriving not just surviving: A review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6(3), 185–207. [CrossRef]
• Blonder, R., Benny, N., & Jones, M. G. (2014). Teaching self-efficacy of science teachers. In The Role of Science Teachers' Beliefs in International Classrooms. (pp. 1–15). Brill Sense.
• Brezicha, K., Bergmark, U., & Mitra, D. L. (2015). One size does not fit all: Differentiating leadership to support teachers in school reform. Educational Administration Quarterly, 51(1), 96–132. [CrossRef]
• Bursal, M., & Buldur, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları için öğretmenlik tercih nedenlerini derecelendirme ve geleceğe yönelik beklentiler ölçekleri geliştirme çalışması. Turkish Journal of Teacher Education, 2(1), 47–64.
• Capa, Y., Cakiroglu, J., & Sarikaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of the teachers’ sense of efficacy scale. Education and Science, 30(137), 74–81.
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Borgogni, L., & Steca, P. (2003). Efficacy beliefs as determinants of teachers’ job satisfaction. Journal of Educational Psychology, 95(4), 821–832. [CrossRef]
• Carpenter, D. (2015). School culture and leadership of professional learning communities. International Journal of Educational Management, 29(5), 682–694. [CrossRef]
• Çevik, A., & Köse, A. (2017). Öğretmenlerin okul kültürü algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelemesi. Journal of the Human & Social Science Researches, 6(2), 996–1014
• Chaaban, Y., & Du, X. (2017). Novice teachers’ job satisfaction and coping strategies: Overcoming contextual challenges at Qatari government schools. Teaching and Teacher Education, 67, 340–350. [CrossRef]
• Cheah, Y. H., Chai, C. S., & Toh, Y. (2019). Traversing the context of professional learning communities: Development and implementation of technological pedagogical content knowledge of a primary science teacher. Research in Science and Technological Education, 37(2), 147–167. [CrossRef]
• Cheng, L., Antonenko, P. D., Ritzhaupt, A. D., Dawson, K., Miller, D., MacFadden, B. J., Grant, C., Sheppard, T. D., & Ziegler, M. (2020). Exploring the influence of teachers’ beliefs and 3D printing integrated STEM