Sanatsal Algı İle Görsel Önyargılar İlişkisi

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 26 - 34, 15.04.2018

Mustafa Haykır

Öz

Bu çalışmada görsel önyargıların sanat
algısına etkileri irdelenmektedir. Buna göre görsel önyargılar, zihnin,
alımlama sürecinde geçmişte bellekte biriken ve yer eden kategorileştirilmiş hazır
imge ve sembollere başvurmasından kaynaklanmaktadır. Kategorileştirme, yeni bir
şeyi tanımlamaya ve önyargılarımızla uyuşan belli davranışları beklememize
yardım etmektedir. Bu süreçte görsel algı, görsel önyargılar tarafından koşullandırılmakta
ve görsel veri, mevcut beklentiler doğrultusunda algılanmaktadır. Bu yönlendirilmiş algı, sanat yapıtında farklı olanın
derinlemesine veya nesnel olarak alımlanmasına engel olmaktadır. Araştırmanın amacı,
sanat yapıtını alımlama sürecinde görsel önyargılara dikkat çekerek bu konuda
farkındalığı artırmaktır. Araştırma literatür taramasına dayalı betimsel bir
çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Sanat Yapıtı, Alımlama, Sanatsal Algı, Görsel Önyargı, Beklenti

Kaynakça

• Allport, G. W. (1954). The Nature of Prejudice. MA: Addison Wesley Publishing. Arnheim, R. (2009). Görsel Düşünme. (R. Öğdül, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Berger, J. (2004). Görme Biçimleri. (Y. Salman, Çev.) İstanbul: Metis yayınları. Buck-Morss, S. (2010). Görmenin Diyalektiği. (F. B. Aydar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Bürger, P. (2010). Avangard Kuramı (6. Baskı b.). (E. Özbek, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve Davranışı (6. Baskı b.). İstanbul: Remzi Kitapevi. Edwards, B. (1999). Drawing on The Right Side of the Brain. New York: Penguin Putnam Inc. Farago, F. (2006). Sanat (1. Basım b.). (Ö. Doğan, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları. Gombrich, E. H. (1992). Sanat ve Yanılsama. (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi. Gombrich, E. H. (2015). İmge ve Göz. (K. Atakay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar. Günay, D. (2008, Mayıs). Görsel Okuryazarlık ve İmgenin Anlamlandırılması. 1. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi. Şubat 22, 2016 tarihinde SDÜ Art-e - Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi: http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/gsfsd/article/viewFile/3211/2762 adresinden alındı
• Allport, G. W. (1954). The Nature of Prejudice. MA: Addison Wesley Publishing. Arnheim, R. (2009). Görsel Düşünme. (R. Öğdül, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Berger, J. (2004). Görme Biçimleri. (Y. Salman, Çev.) İstanbul: Metis yayınları. Buck-Morss, S. (2010). Görmenin Diyalektiği. (F. B. Aydar, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Bürger, P. (2010). Avangard Kuramı (6. Baskı b.). (E. Özbek, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları. Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve Davranışı (6. Baskı b.). İstanbul: Remzi Kitapevi. Edwards, B. (1999). Drawing on The Right Side of the Brain. New York: Penguin Putnam Inc. Farago, F. (2006). Sanat (1. Basım b.). (Ö. Doğan, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları. Gombrich, E. H. (1992). Sanat ve Yanılsama. (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi. Gombrich, E. H. (2015). İmge ve Göz. (K. Atakay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınlar. Günay, D. (2008, Mayıs). Görsel Okuryazarlık ve İmgenin Anlamlandırılması. 1. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi. Şubat 22, 2016 tarihinde SDÜ Art-e - Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi: http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/gsfsd/article/viewFile/3211/2762 adresinden alındı Haykır, M. (2016, Kış II). Sanatta Görsel Önyargılar. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(20), 145-158. Hume, D. (2009). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. (E. Baylan, Çev.) Ankara: Bilgesu Yayıncılık. İpşiroğlu, Z. (1992). Eleştirinin Eleştirisi (1. Basım b.). İstanbul: Cem Yayınevi. Jung, C. G. (2016). İnsan Ruhuna Yöneliş (10. Baskı b.). İstanbul: Say Yayınları. Kagan, M. (1993). Estetik ve Sanat Dersleri (2. Baskı b.). (A. Çalışlar, Çev.) Ankara: İmge Yayınevi. Landow, G. P. (2000). Chapter One: Ruskin the Word-Painter. Mayıs 7, 2016 tarihinde The Victorian Web: http://www.victorianweb.org/authors/ruskin/pm/1.html adresinden alındı Lektorsky, V. (1998). Özne Nesne Biliş. (Ş. Alpagut, Çev.) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları. Merleau-Ponty, M. (2012). Göz ve Tin (3.Baskı b.). (A. Soysal, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Peker, M. (2012). Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık. K. Çayır, & M. A. Ceyhan içinde, Ayrımcılık: Çok Boyutlu Yaklaşımlar (1.Baskı b., s. 41- 52). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Mart 22, 2016 tarihinde http://secbir.org/images/haber/2011/01/04-murat-paker-1.pdf adresinden alındı Ruskin, J. (2008). The Lamp of Memory. London: Penguin Books. Tansuğ, S. (1988). Sanatın Görsel Dili (3. Baskı b.). İstanbul: Remzi Kitabevi. Zeeberg, B. R. (2003). The Nature of Prejudice ; A Philosophical, Sociological, and Biological Evolutionary Inquiry into the Relationship of External Reality and the Human Brain. 01 08, 2016 tarihinde https://books.google.com.tr/books?id=3v4FrWGL_yAC&printsec adresinden alındı