AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRK MARKA HUKUKU KAPSAMINDA MEŞRU KULLANIM SAVUNMASININ KOŞULLARINA İLİŞKİN BAZI TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 199 - 218, 31.12.2023

Gül Büyükkılıç

https://doi.org/10.55027/tfm.1340322

Öz

Marka hakkı, mutlak nitelikte, herkese karşı ileri sürülebilen, sahibine işaret üzerinde tekel hakkı sağlayan güçlü malvarlığı haklarından biridir. Ancak koruma kapsamının sadece marka sahibinin menfaatlerinin dikkate alınarak belirlenmesi, piyasadaki diğer ekonomik aktörlerin devre dışı kalmasına, serbest ve haklı rekabetin zedelenmesine ve hatta ortadan kalkmasına sebep olur. İşte bu sebepledir ki, bazı istisnai hâllerde markaya sağlanan mutlak korumanın esnetilmesi ve marka sahibi yerine üçüncü kişilerin menfaatlerine üstünlük tanınması gerekir.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) m. 7/5, dürüst ve ticari hayatın olağan akışı içerisinde kullanılmak kaydıyla tecavüz teşkil etmeyecek özel hâlleri düzenlemekte ve meşru kullanım sınırlamasının koşullarına önemli ölçüde açıklık getirmektedir. Öte yandan hükmün lafzı bazı soruları da cevapsız bırakmaktadır. Nitekim meşru kullanımın hukuki niteliği, “dürüst ve ticari hayatın olağan akışı içerisinde kullanım” ifadesinden ne anlaşılması gerektiği, bu çerçevede hükmün 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 2 karşısındaki durumu, “ticari hayatın olağan akışı” kavramının neyi ifade ettiği, hüküm kapsamında markasal kullanımın gerekliliği bunlardan bazılarıdır. Bu çalışmada, Avrupa Birliği ve Türk marka hukuku doktrini ve yargı kararları ışığında söz konusu hususlara açıklık kazandırılarak meşru kullanım sınırlamasına ilişkin bazı kriterler tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Meşru Kullanım, Dürüst Kullanım, Dürüst Uygulamalar, Tasvir Amaçlı Kullanım, Hukuka Uygun Kullanım, Hukuka Uygun Kullanım Savunması

SOME DETERMINATIONS AND ASSESSMENTS ON THE CONDITIONS OF THE LEGITIMATE USE DEFENSE IN THE LIGHT OF EUROPEAN UNION AND TURKISH TRADEMARK LAW

Öz

Trademark right is one of the strong property rights that is absolute, can be asserted against anyone, and provides the owner with a monopoly right over the sign. However, determining the scope of protection only by taking into account the interests of the trademark owner will lead to the exclusion of other economic actors in the market, and to the damage or even elimination of free and fair competition. This is why, in some cases, the absolute protection provided to the trademark should be relaxed and the interests of third parties should be given precedence over the trademark owner.
Article 7/5 of the Industrial Property Law No. 6769 regulates some special cases that will not constitute infringement provided that they are used honestly and in the ordinary course of commercial life and clarifies the conditions of the legitimate use limitation to a great extent. On the other hand, the wording of the provision leaves some questions unanswered. As a matter of fact, the legal nature of legitimate use, what should be understood from the expression “use honest and in the ordinary course of commercial life”, the status of the provision vis-à-vis Article 2 of the Turkish Civil Code No. 4721 within this framework, what is meant by the concept of “ordinary course of commercial life”, and the necessity of trademark use within the scope of the provision are some of them. In this study, in the light of the European Union and Turkish trademark law doctrine and judicial decisions, some criteria for legitimate use limitation have been tried to be determined by clarifying these issues.

Anahtar Kelimeler

Legitimate Use, Honest Use, Fair Use, Honest Practices, Ordinary Course of Commercial Life, Lawful Use, Lawful Use Defense

Kaynakça

• Alangoya, Y. (2004), ‘Senede Karşı Senetle İspat Kuralı ve Hayatın Olağan Akışı Kavramı’ Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, s. 521-531.
• Antalya, Gökhan & Topuz Murat (2021) Medeni Hukuk (Giriş-Kavramlar-Başlangıç Hükümleri), Ankara.
• Arkan, Sabih (2000), ‘Marka Hakkına Tecavüz - İşaretin Markasal Olarak Kullanılması Zorunluluğu?’, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, S: 20, C: 3, s. 5-13 (Markasal).
• Arkan, Sabih (1997) Marka Hukuku, C: I, Ankara (Marka).
• Arslan, Ramazan (1989), Medeni Hukukta Dürüstlük Kuralı, Ankara. Bektaş, İbrahim & Gürel, Murat & Tekin, Ufuk (edt.) (2015) Yargıtay Kararları, Banka ve Tica-ret Hukuku Araştırma Enstitüsü, S: 31, C: 2.
• Bently, Lionel & Sherman, Brad (2018) Intellectual Property Law, 4. Baskı, Oxford, Oxford University Press.
• Bilge, Mehmet Emin (2014) Ticari Ad ve İşaret-lerin Arasında Karıştırılma Tehlikesi, Ankara, Yetkin.
• Bohaczewski, Michal (2020), ‘Conflicts Between Trade Mark Rights and Freedom of Expression Under EU Trade Mark Law: Reality or Illusion?’ International Review of Intellectual Property and Competition Law, S: 51, s. 856-877.
• Bozbel, Savaş (2015) Fikri Mülkiyet Hukuku, Seçkin.
• Bozgeyı̇k, Hayri (2019) Marka Hakkının Korunması, 2. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayınları.
• Bozkurt, Burcu (2020) Markanın Dürüst Kul-lanımı, (Tür: Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bracha, Oren (2007), ‘Standing Copyright Law on Its Head? The Googlization of Everything and the Many Faces of Property’ Texas Law Review, S: 85, s. 1799-1869.
• Calboli, Irene & Senftleben, Martin (2018) The Protection of Non-Traditional Trademarks: Critical Perspectives, Oxford, Oxford University Press.
• Çamlıbel Taylan, Esin (2001) Marka Hakkının Kullanımıyla Paralel İthalatın Önlenmesi, Ankara, Seçkin.
• Çı̇çekçı̇ Ercan, Çiğdem (2013), ‘Tescilli Markanın Koruma Kapsamu Dışında Kalan Hukuka Uygun Dürüst Kullanım’ Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı, s. 249-271.
• Çolak, Uğur (2023) Türk Marka Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Demir, Abdullah (2008), ‘Yargıtay İçtihatlarındaki ‘Hayatın Olağan Akışı’ Kriteri ve İslam Hukukundaki ‘Zahiri Hal Delili’ ’ Terazi Hukuk Dergisi, S: 28, C: 3, s. 129-133. Dirikkan, Hanife (2003) Tanınmış Markanın Korunması, Ankara, Seçkin.
• Erzeybek, Hakan (2022) ‘Hayatın Olağan Akışına Aykırılık Kavramının İspat Hukuku Açısından Durumu’ Yargıtay Dergisi, S: 48, C: 3, s. 913-936. Ginsburg, Jane C. (2020), ‘Fair Use in The United States: Transformed, Deformed, Reformed?’ Singapore Journal of Legal Studies, S: 265, s. 265-294.
• Goodyear, Micheal P. (2020), ‘Fair Use, the Internet Age, and Rulifying the Blogosphere’ The Law Review of the Franklin Pierce Center for International Property, S: 61, s. 1-37.
• Jacques, Sabine (2016), ‘A Parody Exeption: Why Trademark Owners Should Get the Joke’ European Intellectual Property Review, S: 38, C: 8, s. 471-482. Karaaslan, Pelin (2016) ‘Tescil Hakkının Kaza-nılması, Muhafaza Edilmesi ve İhlal Edilme-sinin Bir Koşulu Olarak Markanın Kullanıl-ması’, Legal Fikri ve Sınai Haklar Dergisi, C:12, S:48, s. 1161-1198. Karasu, Rauf & Suluk, Cahit & Nal, Temel (2022) Fikri Mülkiyet Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Kaya, Arslan (2006) Marka Hukuku, İstanbul, Arıkan Basım Yayım.
• Kur, Annette: ‘Yellow Dictionaries, Red Banking Services, Some Candies, and a Sitting Bunny: Protection of Color and Shape Marks from a German and European Perspective’: Calboli, Irene & Senftleben, Martin (2018), The Protection of Non-Traditional Trademarks: Critical Perspectives, Oxford University Press.
• Khobragade, Jagdish Wamanrao & Anson, C.J. (2022), ‘Fair Use Provisions under the Indian Copyright Act: Awareness Among Librarians of Colleges and Universities in Maharashtra’ Journal of Intellectual Property Rights, S: 27, s. 7-15.
• Lee, Edward (2018), ‘Fair Use Avoidance in Music Cases’ Boston College Law Review, C: 6, S: 59, s. 1874- 1931.
• Leval, Pierre N. (1990), ‘Toward A Fair Use Standard’ Harvard Law Review, S: 103, C: 5, s. 1105-1136.
• Liu, Jairul (2019), ‘An Empirical Study of Transformative Use in Copyright Law’ Stanford Technology Law Review, S: 22, C: 1, s. 163-241.
• Madison, Michael J. (2005), ‘Rewriting Fair Use and The Future of Copyright Reform’ Cardozo Arts & Entertainment Law Journal, S: 23, C: 2, s. 391-418.
• Mazzone, Jason (2009), ‘Administering Fair Use’ William & Mary Law Review, S: 51, C: 2, s. 395-437.
• Nomer Ertan, Nedret Füsun (2022), ‘Markanın Üçüncü Kişi Tarafından Reklam Amaçlı Kullanılması ve VW-Audi Örneği’, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, S: 22, C: 2, s. 1117-1136.
• Oğuzman, Kemal & Barlas, Nami (2016), Medeni Hukuk, 22. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Özkan Üner, Zehra (2021) ‘Markaların Anahtar Kelime Reklamlarında Kullanımına İlişkin Kısa Bir Değerlendirme’, Terazi Hukuk Dergisi, S.183, C: 16, s. 2202-2215.
• Parchomovsky, Gideon & Goldman, A. Kevin (2007), ‘Fair Use Harbors’, Virginia Law Review, S: 93, C: 6, s. 1483-1532.
• Pınar, Hamdi (2020) ‘Haksız Rekabet ve Marka Hukuku Açısından Dijital Ekonominin Yeni Bir İş Modeli: Şikâyet Siteleri’, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, S: 36, C: 2, s. 121-161. Reid, Amanda (2019), ‘Safeguarding Fair Use Through First Amendment’s Asymmetric Constitutional Fact Review’, William & Mary Bill of Rights Journal, S.28, C:1, s. 23-44.
• Reiser, Benjamin (2020), ‘Anything You Can Use, I Can Use Better: Examining the Contours of Fair Use as an Affirmative Defense for Theatre Artists, Creators, and Producers’ Fordham Intellectual Property, Media and Entertainment Law Journal, S: 30, C: 3, No. 3, s. 873-934.
• Rüzgar, Eser (2013) Marka Hakkının İnternet Reklamcılığı Yoluyla İhlali ve Sorumluluk Rejimi, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Senftleben, Martin (2022), ‘Robustness Check: Evaluating and Strengthening Artistic Use Defences in EU Trademark Law’ Internati-onal Review of Intellectual Property and Competition Law, S: 53, s. 567-603.
• Sulu, Muhammed (2022), ‘Ticaret Hukukunun Kaynağı Olarak Ticari Örf ve Adet Üzerine Bazı Değerlendirmeler’ İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 9, C:1, s. 217-238. Tekinalp, Ünal (2012) Fikri Mülkiyet Hukuku, İstanbul, Arıkan (Fikri Mülkiyet).
• Tekinalp, Ünal (1998), ‘Markanın Üçüncü Kişi Tarafından Kullanılması’ Prof. Dr. Oğuz İmregün’e Armağan, İstanbul, s. 633-644 (Üçüncü Kişi).
• Uyar, Talih (2014), ‘İİK’nın 280. Maddesi Kapsamında İptale Tâbi Kimi Tasarruflar’ Ankara Barosu Dergisi, S: 3, s. 414-448.
• Ülgen, Hüseyin & Kaya, Arslan & Helvacı, Mehmet & Nomer Ertan, Nedret Füsun (2022) Ticari İşletme Hukuku, 8. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Victor, Jacob (2021), ‘Utility-Expanding Fair Use’ Minnesota Law Review, S: 105, s. 1887-1946.
• Wang, Ji & He, Tianxiang (2019), ‘To Share Is Fair: The Changing Face of China’s Fair Use Doctrine in the Sharing Economy and Beyond’ Computer Law & Security Review, S: 35, C: 1, s. 15-28.
• Yaman, Özlem (2019) ‘Marka Hukukunda Dürüst Kullanım İlkesi’ (Tür: Yüksek Lisans Tezi) Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yap, Po Jen (2008), ‘Honestly, Neither Celine Nor Gilette is Defensible!’ European Intellectual Property Review, S: 30, s. 286-293.
• Yasaman, Hamdi (2005) Marka Hukuku ile İlgili Makaleler, Hukuki Mütalaalar, Bilirkişi Raporları II, İstanbul, Vedat Kitapçılık (Makaleler).
• Yasaman, Hamdi (2021) Sınai Mülkiyet Kanunu Şerhi, C.2, Ankara, On İki Levha (Şerh).
• Yasan, Mustafa (2013), ‘TTK M.52’ye Göre ‘Ti-cari Dürüstlüğe Aykırılık’ Şartının İncelen-mesi’ Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 21, C: 2, s. 191-227.
• Yılmaz, H. (2015), Marka Tescilinden Doğan Hakların Kapsamında İstisna (Tür: Türk Patent ve Marka Kurumu Markalar Dairesi Başkanlığı Uzmanlık Tezi), Ankara 2015.
• Zelechowski, Lukasz (2018), ‘Invoking Freedom of Expression and Freedom of Competition in Trade Mark Infringement Disputes: Legal Mechanisms for Striking a Balance’ ERA Forum s. 117-118.