İDARİ YARGILAMA USULÜNDE ADİL YARGILANMA HAKKI BAĞLAMINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN DAVAYA KATILMA HAKKI

Year 2025, Volume: 83 Issue: 3, 157 - 208, 15.10.2025

Yakup Yaşar Mirzaoğlu

https://doi.org/10.30915/abd.1619922

Abstract

Üçüncü kişilerin, görülmekte olan bir idari davaya katılmalarına ilişkin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda açık bir düzenleme yapılmamıştır. İdari Yargılama Usulü Kanunun 31. maddesinde “davaya katılma hakkı” konusunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiştir. Bununla birlikte idari yargılama usulüne tabi davalar, hukuki nitelikleri itibariyle, medeni yargılama usulüne tabi davalardan oldukça farklıdır. Bu durum, idari davalara katılan üçüncü kişilerin hak ve yetkilerinin ne olacağı sorununu beraberinde getirmektedir. İdari yargıda davaya katılma hakkına ilişkin Danıştay ve Anayasa Mahkemesi kararları incelendiğinde, adil yargılanma hakkı bağlamında, uygulamada mahkemeye erişim hakkının kullanımında sorunlar yaşandığı görülmektedir.
Çalışmada üçüncü kişilerin davaya katılmasına ilişkin idari yargılama usulünün özelliklerine uygun bir yasal düzenlemenin olmamasının yol açtığı hukuki sorunlar incelenerek “maddi taraf teorisi” kapsamında çözüm önerileri getirilmiştir.

Keywords

İdari yargılama usulünde davanın ihbarı , İdari yargılama usulünde davaya katılma , Şekli taraf teorisi , Maddi taraf teorisi , Mahkemeye erişim hakkı

THE RIGHT OF THIRD PARTIES TO PARTICIPATE IN THE CASE IN THE CONTEXT OF THE RIGHT TO A FAIR TRIAL IN THE ADMINISTRATIVE TRIAL PROCEDURE

Abstract

No explicit regulation has been made in the Administrative Procedure Law No. 2577 regarding the participation of third parties in an ongoing administrative case.
In Article 31 of the Administrative Procedure Law, it is regulated that the provisions of the Code of Civil Procedure No. 6100 will be applied regarding the "right to participate in the case".
However, cases subject to the administrative trial procedure are quite different from cases subject to the civil trial procedure in terms of their legal nature. This situation brings with it the problem of what will be the rights and powers of third parties participating in administrative cases. When the decisions of the Council of State and the Constitutional Court regarding the right to participate in a case in administrative jurisdiction are examined, it is seen that there are problems in the use of the right of access to the court in practice in the context of the right to a fair trial.
In the study, the legal problems caused by the lack of a legal regulation in accordance with the characteristics of the administrative trial procedure for the participation of third parties in the case were examined and solutions were proposed within the scope of the “material party theory”.

Keywords

Notification of the case in the administrative trial procedure , Participation in the case in the administrative trial procedure , Shape party theory , Material party theory , The right of access to the court

References

• Aksoylu, Özge, “İdari Yargılama Hukukunda Müdahilin Bağımsız Olarak Kanun Yoluna Başvurma Hakkı”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl 2020/1, s.55-117.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer ve Cemil Kaya, Açıklamalı-İçtihatlı Türk İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Savaş, 1. Baskı, 2019.
• Alangoya, Yavuz, “Yargılama Sırasında Tarafta (Yanda) İdari Olarak Meydana Gelen Değişme Hakkında Düşünceler” İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, Yıl 1969, s.125-194.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan, Medeni Usul Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınevi, 7. Bası, 2024.
• Atay, Ender Ethem, İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin, 2. Baskı, 2023.
• Candan, Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Ankara, Yetkin Yayınları, 10. Baskı, 2023.
• Çağlayan, Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Seçkin, 15. Baskı, 2023.
• Dinç, Güney, “İdari Yargı'da Davaların İhbarı Konusunda Öneriler”, İzmir Barosu Dergisi, Yıl 57, Sayı 3, 1992, s.14-21.
• Dinç, M. İlhan ve Turgut Candan, “İdari Yargılama Usulünde Davanın İhbarı”, Danıştay Dergisi, Yıl 22, Sayı 84-85, Yıl 1992, s.3-8.
• Görgün, L. Şanal, Levent Börü ve Mehmet Kodakoğlu, Medeni Usul Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 13. Baskı, 2024.
• Günday, Metin, İdari Yargılama Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 2. Baskı, 2022.
• Günday, Metin, “İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 14, Yıl 1997, s.347-358.
• Kalafat, Ahmet, “İdari Yargılama Usulü Kanunu’na Göre Davanın İhbarı”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 7, Sayı 14, Güz 2008, s.157-173.
• Kalafat, Ahmet, “İdari Yargılama Usulü Kanunu’na göre Üçüncü Şahısların Davaya Katılması (Fer’i Müdahale)”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 73, Yıl 2007, s.196-216.
• Kaplan, Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, Bursa, Ekin, 9. Baskı, 2023.
• Onar, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İstanbul, İsmail Akgün Matbaası, Üçüncü Baskı, 1966.
• Pekcanıtez, Hakan, “İdari Yargıda Fer’i Müdahil Hükmü Tek Başına Temyiz Edebilir mi? (Karar Tahlili)”, Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2001, s.591-601.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay ve Muhammet Özekes, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, İstanbul, Oniki Levha Yayınları, 12. Baskı, 2024.
• Sarıaslan, Osman, “Bireysel Başvuru Süreciyle Değişen Yargısal Paradigma ve Adil Yargılanma Hakkı Ekseninde İdari Yargıda Re’sen Araştırma İlkesi, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl 6, Sayı 12, Aralık 2018, s.647-692.
• Şimşek, Tacettin, “İdari Yargılama Hukukunda Davalı Yanında Müdahilin Tek Başına Kanun Yollarına Başvuruda Bulunma Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 134, Yıl 2018, s.177-216.
• Taş Korkmaz, Hülya, Hukuk Davalarında Gerçek Tarafın Belirlenmesi, İstanbul, Oniki Levha, 1. Baskı, Aralık 2021.
• Tosun, Mehmet ve Emre Tan, “İdari Yargıda Davaya Müdahale (Uygulama ve Teori Açısından İnceleme)”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı 5, Mayıs 2015, s.827-877.
• Türk, Ender, “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Işığında İdari Yargılama Hukukunda Üçüncü Kişilerin Davaya Müdahalesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 2013, s.99-113.
• Yasin, Melikşah, “İdari Yargılama Usulünde Davaya Müdahale”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 69, Sayı 1-2, Yıl 2011, s.439-451.