“İŞE DEVAMLILIK PRİMİ”NİN TÜRK İŞ HUKUKU’NDA GEÇERLİLİĞİ MESELESİ

Year 2025, Volume: 83 Issue: 3, 111 - 156, 15.10.2025

Berna Öztürk Yılmaz

https://doi.org/10.30915/abd.1674864

Abstract

İşçilerin işe devamsızlığının hem işyerindeki verimlilik hem de işçilerin iş sözleşmeleri üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. İşverenler, işçilerin işe devamsızlığını azaltmak için çeşitli yöntemlere başvurmaktadır. Bu yöntemlerden son yıllarda öne çıkanı ise “işe devamlılık primi” uygulamasıdır. “İşe devamlılık primi”, en genel tanımıyla, işçilerin sağlık veya başkaca nedenlerle işe devamsızlıklarını azaltmayı teşvik etmek amacıyla ödenen ek bir menfaattir. “İşe devamlılık primi” yoluyla, belli bir dönem içinde işe devamsızlık yapmayan veya belli ölçüde devamsızlık yapan işçiler ödüllendirilmektedir. Bununla birlikte, “işe devamlılık primi”, başta işçilerin hasta oldukları halde işe devam etmeleri gibi iş hukuku açısından çeşitli sorunlara yol açabilmektedir. İşte bu makalede amaçlanan, “işe devamlılık primi”nin hukuki açısından geçerliliğini sorgulamaktır. Bu bağlamda da öncelikle, işçilerin işe devamsızlık olgusu ve işe devamsızlığın iş sözleşmesi üzerindeki etkisi incelenmekte ve sonrasında “işe devamlılık primi” kavramı ve bu kavramın yarattığı sorunlar ve geçerliliği meselesi çözüm önerileri de sunularak irdelenmektedir.

Keywords

İşe devamlılık primi , devamsızlık , devamsızlık nedeniyle iş sözleşmenin sona erdirilmesi , prim , ücret.

THE ISSUE OF THE VALIDITY OF THE “ATTENDANCE BONUS” IN TURKISH LABOUR LAW

Abstract

The absence of employees has a negative impact both on the productivity of the workplace and on the employment contracts of employees. Employers resort to various methods to reduce absenteeism. The “attendance bonus” has been the most prominent of these methods in recent years. “Attendance bonus”, is an additional benefit paid to employees to motivate them to reduce their absenteeism due to sickness or other reasons. “Attendance bonuses” reward employees who are not absent from work within a certain period. However, the “attendance bonus” causes various problems in terms of labour law. The aim of this article is to question the legal validity of the “attendance bonus”. In this context, the phenomenon of absenteeism and the impact of absenteeism on the employment contract are first analysed, and then the concept of the “attendance bonus” and the validity of this concept are examined with proposals for solutions.

Keywords

Attendance bonus , absenteeism , termination of employment contract due to absenteeism , premium , wage.

References

• Akyiğit, Ercan, “İş Sözleşmesinin Tutukluluk veya Gözaltına Alınma Nedeniyle İşverence Feshi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 16, Aralık 2009, s.53-62.
• Akyiğit, Ercan, Bireysel İş Hukuku, Ankara, Beta, 3. Baskı, 2023.
• Baysal, Ulaş, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri, İstanbul, Beta, 1. Baskı, 2019.
• Baysal, Ulaş, İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Geçerli Sebeple İş Sözleşmesinin Feshi, Ankara, Seçkin, 1. Baskı, 2011.
• Behrend, Hilde, “Voluntary Absence From Work”, International Labour Review, Cilt 79, Sayı 2, 1959, s.109-140.
• Br, Shyam, “Employee Absenteeism: A Mildly Deviant Workplace Behaviour A Case Study Of Zenith Textiles”, International Journal of Latest Technology in Engineering, Management & Applied Science (IJLTEMAS), Cilt 9, Sayı 5, Mayıs 2020, s.24-27.
• Caniklioğlu, Nurşen, “Sözleşme ile Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışmayı Kabul Eden İşçinin Bu Günlerde Çalışmaması Devamsızlık Sayılır Mı?”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 48, 2023,s.13-32.
• Centel, Tankut, “Devamsızlık Nedeniyle Hizmet Sözleşmesinin Feshi”, Tekstil İşveren Dergisi, Sayı 274, Ekim 2002, (https://www.tankutcentel.com/), (https://www.tankutcentel.com/), s.34-36.
• Centel, Tankut, “Türk Borçlar Kanunu’nda Genel Olarak İşçinin Kişiliğin Korunması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 24, 2011, s.15-20.
• Çelik, Nuri et.al., İş Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta, 36. Baskı, 2023.
• Çiftçi, Birgül, “İşte Var Ol(ma)ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt 1, Sayı 24, 2010, s.153-174.
• Çil, Şahin, “Yargıtay Kararlarına Göre İşçinin Ücreti”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 15, Eylül 2009, s.70-88.
• Doğan, Sevil, “İş Hukukunda İşyeri Uygulaması Olarak İkramiye”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt 17, Sayı 67, 2020, s.1013-1043.
• Dulay Yangın, Dilek, “‘Presenteeism (Hastalığa Rağmen İşe Devam Etme)’ Kavramının İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Ortaya Çıkardığı Sorunların Hukuki Çerçevede Değerlendirilmesi”, 6. Uluslararası İş Güvenliği ve Çalışan Sağlığı Kongresi, İstanbul, Güven Plus Grup A.Ş Yayınları, 2020, s.95-101.
• Ekmekçi, Ömer, Ayşe Köme Akpulat ve Ayşe Ledün Akdeniz, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, İstanbul, On İki Levha, 2. Baskı, 2022.
• Ekonomi, Münir, İş Hukuku, İstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası, 3. Baskı, 1984.
• Evren, Öcal Kemal, “İş Hukukunda Ahlak ve İyi niyete Aykırı İşe Devamsızlık”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 2, Sayı 12, Ağustos 2007, s.51-62.
• Eyer, Eckhard, “Anwesenheitsprämien-Sinnvoller Anreiz, nicht zu erkranken?”, Arbeit und Arbeitsrecht (AuA), Sayı 3, 2022, https://www.arbeit-und-arbeitsrecht.de/fachmagazin/fachartikel/anwesenheitspraemien.html, s.46-47. Goodman, Paul S. ve Robert S. Atkin, “Effects of Absenteeism on Individuals and Organizations”, Carnegie Mellon University Research Showcase, 1984, s.280-282, https://073f4a46be6446b45a9e-d8ee28705454ec580d1caacbd273453d.ssl.cf5.rackcdn.com/Effects_of_Absenteeism_on_Individuals_an.pdf (Yayın Tarihi: 1984).
• Göktaş, Seracettin, Türk İş Hukukunda Haksız Fesih, Ankara, Seçkin, 1. Baskı, 2020.
• Güneş, Volkan, İş Hukukunda Ücrete İlişkin Hedef Anlaşmalar, Ankara, Lykeion, 1. Baskı, 2021.
• Güzel, Ali, Ali Rıza Okur ve Nurşen Caniklioğlu, Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul, Beta, 20. Baskı, 2024.
• Hagen, Lara, “Amazon: Boni für Mitarbeiter mit wenigsten Krankenständen”, Der Standard, 2017, https://www.derstandard.at/story/2000055424611/amazon-boni-fuer-mitarbeiter-mit-wenigsten-krankenstaenden.
• Hexel, Christoph, Münchener Anwalts Handbuch-Arbeitsrecht, Münih, C.H.Beck, 6. Baskı, 2025.
• Hromadka, Wolfgang ve Frank Maschmann, Arbeitsrecht Band I, Heidelberg, Springer, 6. Baskı, 2015.
• Joussen, Jacob: BeckOK Arbeitsrecht, Münih, C.H.Beck, 67. Baskı, 2024.
• Kabakçı, Mahmut, “Her Yıl İşverenin Takdirine Bağlı Olarak Değişen Tutarda Ödenen İkramiyenin İş Şartı Niteliği”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Sayı 27, 2012, s.106-117.
• Kayık Aydınalp, Aslıhan, “İş Hukukunda Prim”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 9, Sayı 36, Ekim 2018, s.53-72. Kelly, Jack, “Why Workplace Absenteeism Is On The Rise?”, Forbes, 2024, https://www.forbes.com/sites/jackkelly/2024/06/14/why-workplace-absenteeism-is-on-the-rise/ (Yayın Tarihi: 14 Haziran 2024).
• Koç Tangün, Sedef, “İş Sözleşmesinin İşçinin Haklı Sebebe Dayanmayan Devamsızlığı Nedeniyle Feshi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 2023, s.833-853.
• Koçak, Ahmet ve Ali Naci Yıldız, ““Absentizm”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık 2017, s.40-46.
• Krause, Rüdiger, Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht, Münih, C.H.Beck, 6. Baskı, 2024.
• Mandıracıoğlu, Aliye, “Presentizm Olgusu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, Haziran 2013, s.9-17.
• Mehmet C. Kocakulah et.al., “Absenteeism Problems And Costs: Causes, Effects And Cures”, International Business & Economics Research Journal, Cilt 15, Sayı 3, Mayıs-Haziran 2016, s.89-96.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittin Astarlı ve Ulaş Baysal, İş Hukuku, Ankara, Lykeion, 7. Baskı, 2022.
• Oberthür, Nathalie, Stefan Seitz ve Maximilian Schmidt, Betriebsvereinbarungen, Münih, C.H.Beck, 3.Baskı, 2021.
• Ocak, Saim, “İş Sözleşmesinin İşçinin Devamsızlığı Nedeniyle Feshedilmesi”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt 10, Sayı 38, 2013, s.27-57.
• Ocak, Saim, “İşçinin Ardı Ardına İki İşgünü Devamsızlığı (Yargıtay Karar Tahlili)”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan), Cilt 20, Sayı 1, 2014, s.201-222.
• Odaman, Serkan, “Yargıtay Kararları Işığında İşçinin İşine Devamsızlıkta Bulunması ve Hukuki Sonuçları”, Çimento İşveren Dergisi, Cilt 18, Mart 2004, s.4-15.
• Odaman, Serkan, İşverenin Hizmet Sözleşmesini Ahlak ve İyi niyet Kuralları ve Benzerliklerine Aykırılık Nedeniyle Fesih Hakkı, Ankara, Kamu-İş, 1. Baskı, 2003.
• Özkaraca, Ercüment, “İş Sözleşmesinin Gözaltına Alınma veya Tutukluluk Nedeniyle Feshi”, Tekstil İşveren Dergisi, Sayı 141, Mayıs 2022, s.2-8.
• Öztürk Yılmaz, Berna, “Deprem Nedeniyle Ortaya Çıkan İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme”, in Emel Badur, Eser Us Doğan, Dilhun Ayaydın, Burak Erdem (Ed), Deprem Dolayısıyla Ortaya Çıkan Güncel Hukuki Sorunlar Sempozyumu, İstanbul, Filiz, 2023, s.37-63.
• Öztürk, Berna, İşçinin Talimatlara Uyma Borcu, İstanbul, On İki Levha, 1. Baskı, 2021.
• Öztürk, Berna, Türk Sosyal Güvenlik Hukukunda Primler, Ankara, Turhan, 1. Baskı, 2016.
• Pärli, Kurt ve Julia Hug, “Arbeitsrechtliche Fragen bei Präsentismus (Arbeit trotz Krankheit)”, Zeitschrift für Arbeitsrecht und Arbeitslosenversicherung, Cilt 1, 2012, s.1-12.
• Preis, Ulrich, Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, Münih, C.H.Beck, 25. Baskı, 2025.
• Royal Australasian College of Physicians, “Workplace Attendance And Absenteeism”, The Australasian Faculty Of Occupatİonal Medicine Report, 1999.
• Savaş, F. Burcu, İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Haklı Nedenle Feshi, İstanbul, Beta, 1. Baskı, 2012.
• Schaub, Günter ve Rüdiger Linck, Arbeitsrechts-Handbuch, Münih, C.H.Beck, 20.Baskı, 2023.
• Sevimli, Ahmet, “Türk Borçlar Kanunu m.417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Işığında Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt 1, Sayı 36, s.107-148.
• Solf, Mark-Alexander, Über die Gesundheitsphilosophie zum Präsentismus, Wiesbaden, Springer, 1. Baskı, 2019. Steinheimer, Jörg ve Saskia Krusche, “Anwesenheitsprämie-lassen sich mit ihr Fehlzeiten minimieren?”, Arbeitsrecht LGP, 2015, https://www.iww.de/sr/archiv/sonderzuwendungen-anwesenheitspraemie-lassen-sich-mit-ihr-fehlzeiten-minimieren-f93002, s.49-51.
• Sümer, Haluk Hadi, “Yargıtay Kararları Işığında İşçinin İşe Devamsızlığı Nedeniyle Hizmet Sözleşmesinin Feshi”, in Prof. Dr. Metin Kutal’a Armağan, Ankara, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Yayınları, 1998, s.201-224.
• Süzek, Sarper ve Süleyman Başterzi, İş Hukuku, İstanbul, Beta, 36. Baskı, 2024.
• Tuncay, A. Can, Ömer Ekmekçi ve Ender Gülver, Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul, Beta, 22. Baskı, 2023.
• Uşan, Fatih, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara, Seçkin, 5. Baskı, 2024.
• Van Vulpan, Erik, Absenteeism in the Workplace: A Full Guide”, https://www.aihr.com/blog/absenteeism/ (Yayın Tarihi: 10 Haziran 2024).
• Wigger, Nils, Gesundheitsprämien im Arbeitsverhältnis”, Arbeitsschutz in Recht und Praxis (ARP) 2023, Rn.374-377.
• Yuvalı, Ertuğrul, “İş Hukukunda Zorlayıcı Neden ve Zorunlu Neden Kavramları ile Bu Kavramların İş Sözleşmesi Üzerindeki Etkileri”, Kamu-İş Dergisi, Cilt 12, Sayı 3, 2012, s.1-30.