Kültürel Miras Yönetiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Desteği: Odunpazarı Örneği

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 47 - 74, 15.09.2020

Ceren Özcan , Sena Sözbilen , Önder Demir

https://doi.org/10.5281/zenodo.4030224

Öz

Kültürel mirasın korunmasında, mirasa ait bilgilerin ve verilerin depolanması ve yönetimi büyük önem taşımaktadır. Geleneksel kâğıt ve haritalara dayalı yöntemler, korunması gerekli kültürel mirasa ya da miras alanına ilişkin bilgi miktarı arttıkça yetersiz kalmaktadır. Buna ek olarak kültürel mirasa ait fiziksel ve yasal bilgileri farklı kurumlarda saklanmaktadır. Bunun sonucunda planlama ve koruma çalışmaları ve akademik araştırmalarda verilerin tam ve güncel halinin elde edilmesi, dolayısıyla güncel ve etkili kararlar ve araştırmalar elde etmek zorlaşmaktadır. Bunun yanında verilerin dijital yerine fiziki dosyalarda tutulması herhangi bir afet durumunda veri güvenliğini de riske atmaktadır.
Coğrafi bilgi sistemleri ise mekânsal ve mekânsal olmayan bilgilerin bir arada dijital olarak tutulmasını sağlamaktadır. Verilerin bir arada tutulması değerlendirme, koruma ve planlama süreçlerinin eksiksiz ve dolayısıyla kapsayıcı bir biçimde yapılmasını ve bütüncül sistematik müdahale kararlarını kolaylaştırır. Verilerin dijital olarak saklanabilmesi ve yedeklenebilmesi sayesinde kültürel mirasa ait bilgilerin fiziksel güvenliği sağlanmaktadır.
Çalışmanın amacı kültürel mirasa ilişkin verilerin bir araya getirilmesi ve saklanması için coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılmak üzere TUCBS’ye uygun bir veritabanı modeli geliştirilmesidir. Bu doğrultuda, Eskişehir Odunpazarı kentsel sit alanında bulunan Beyler, Kurşunlu Cami ve Mücellit Sokakları çevresi çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar uyarınca kültürel miras yönetiminde coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımının faydaları tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kültürel miras yönetimi, coğrafi bilgi sistemleri, mekansal veritabanı, Eskişehir Odunpazarı

Teşekkür

Prof. Dr. Alper Çabuk'a çalışmamız boyunca verdiği kritikler ve destekler için teşekkür ederiz.

The Support of Geographic Information System (GIS) in Cultural Heritage Management: Odunpazarı Case Study

Öz

In the area of cultural heritage conservation, storage and management of information and data related to the heritage is crucial. The methods based on traditional paper and maps become insufficient as the amount of information related to the cultural heritage or heritage area that needs to be preserved increases. In addition, physical and legal information of cultural heritage is kept in different institutions. As a result, it becomes difficult to obtain complete and up-to-date data in planning and conservation studies and academic research, thus making up-to-date and effective decisions and researches. In addition, keeping data in physical files instead of digital ones risks data security in case of a disaster.
Geographic information systems ensure keeping spatial and non-spatial information together in a database. Keeping the data together facilitates the complete and therefore comprehensive evaluation, conservation and planning processes and holistic systematic intervention decisions. The physical security of cultural heritage information can be ensured by digitally storing and backing up the data.
The aim of the study is to develop a database model in accordance with TUCBS to use in geographic information systems to gather and store data related to cultural heritage. Accordingly, Beyler, Kurşunlu Mosque and Mücellit Streets in Eskişehir Odunpazarı urban conservation area have been selected as case study area. In accordance with the results obtained, the benefits of using geographic information systems in cultural heritage management are discussed.

Anahtar Kelimeler

management of cultural heritage, geographic information systems, spatial database, Eskişehir Odunpazarı

Kaynakça

• 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. (1983, 07 23). T.C. Resmi Gazete, 18113.
• Arca, D., Şeker, D. Z., Alkan, M., Karakış, S., Bayık, Ç., & Acar, H. (2018). Development of Web-Based GIS for the Cultural Heritage of Safranbolu, Turkey. International Journal of Environment and Geoinformatics, 5(3), 368-377.
• Bilgin-Altınöz, A. G. (2002). Assessment of Historical Stratification in Multi-Layered Town as a Support for Conservation Decision-Making Process; a Geographic Information Systems (GIS) Based Approach Case Study: Bergama (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Box, P. (1999). Geographic Information Systems and Cultural Resource Management: A Manual for Heritage Managers. Bangkok: UNESCO Principal Regional Office for Asia and the Pacific.
• Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. (2019). Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Korunan Alanlar Veri Tanımlama Teknik Kılavuzu. Ankara: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü.
• Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmenin Onay Kararı. (1983, 02 14). T.C. Resmi Gazete, 17959.
• Fletcher, R., Johnson, I., Bruce, E., & Khun-Neay, K. (2007). Living with Heritage: Site Monitoring and Heritage Values in Greater Angkor and the Angkor World Heritage Site. World Achaeology, 39(3), 385-405.
• He, J., Liu, J., Xu, S., & Zhang, J. (2015). A GIS-Based Cultural Heritage Study Framework on Continuous Scales: A Case Study on 19th Century Military Industrial Heritage. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XL-5(W7), 215-222.
• Kim, D., & Chae, M. (2004). GIS for a Policy Decision Support in National Tourism Portal. 02 20, 2020 tarihinde Esri Professional Papers: https://proceedings.esri.com/library/userconf/proc04/docs/pap1277.pdf adresinden alındı
• Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik. (1987, 12 10). T.C. Resmi Gazete, 19660.
• Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu. (1999, 11 05). 660 No'lu İlke Kararı. Ankara.
• Naycı, N., Bilgin-Altınöz, A. G., & Şahin-Güçhan, N. (2003). An Appraisal of the Utilization of GIS in an Urban Conservation Project in Antakya. XIX CIPA Symposium Proceedings. Antalya: CIPA.
• Odunpazarı Belediyesi. (2011). Odunpazarı Koruma Amaçlı Revizyon İmar Planı Plan Araştırma Raporu. Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi.
• Petrescu, F. (2007). The Use of GIS Technology in Cultural Heritage. XXI. Uluslararası CIPA Sempozyumu. Atina: CIPA.
• Reis, S., Nişancı, R., Yıldırım, V., İnan, H. İ., & Yomralıoğlu, T. (2003). An Immovable Historical Asset Information System Design and Application: A Case Study of Trabzon. XIX CIPA Symposium Proceedings. Antalya: CIPA.
• Remondino, F. (2011). Heritage Recording and 3D Modeling with Photogrammetry and 3D Scanning. Remote Sensing, 3(6), 1104-1138.
• Riveiro, B., Arias, P., Armesto, J., & Ordóñez, C. (2011). A Methodology for the Inventory of Historical Infrastructures: Documentation, Current State and Influencing Factors. International Journal of Architectural Heritage, 5(6), 629-646.
• Rojas-Sola, J. I., Castro-Garcia, M., & del Pilar Carranza-Canadas, M. (2011). Content Management System Incorporated in a Virtual Museum Hosting. Journal of Cultural Heritage, 12(1), 74-81.
• Savage, S. H. (1990). GIS in Archaeological Research. K. M. Allen, S. W. Green, & E. B. Zubrow içinde, Interpreting Space: GIS and Archaeology (s. 22-32). Londra: Taylor & Francis.
• Styliadis, A. D., Akbaylar, I. I., Papadopoulou, D. A., Hasanagas, N. D., Roussa, S. A., & Sexidis, L. A. (2009). Metadata-Based Heritage Sites Modeling with E-Learning Functionality. Journal of Cultural Heritage, 10(2), 296-312.
• Sürül, A., Özen, H., & Tutkun, M. (2003). ICOMOS Digital Database of the Cultural Heritage of Trabzon. XIX CIPA Symposium Proceedings. Antalya: CIPA.
• Tsirliganis, N., Pavlidis, G., Koutsoudis, A., Papadopoulou, D., Tsompanopoulos, A., Stavroglou, K., Loukou, Z., Chamzas, C. (2004). Archiving Cultural Objexts in the 21st Century. Journal of Cultural Heritage, 5(4), 379-384.
• UNESCO. (t.y.). Tangible Cultural Heritage. 01 22, 2019 tarihinde UNESCO Cairo: http://www.unesco.org/new/en/cairo/culture/tangible-cultural-heritage/ adresinden alındı
• Valjavec, M. B., & Vallone, R. (2014). The Use of Geoinformatics in Cultural Heritage Management. J. Nared, & N. R. Visković içinde, Managing Cultural Heritage Sites in Southeastern Europe (s. 76-81). Ljubljana: Založba ZRC.
• Vallone, R., & Moscatelli, M. (2013). GIS as Tool for Cultural Heritage Management. E. Ruoss, & L. Alfarè içinde, Sustainable Tourism as Driving Force for Cultural Heritage Sites Development (s. 40-48). Budapeşte: CHERPLAN.
• Wager, J. (1995). Environmental Planning for a World Heritage Site: Case Study of Angkor. Journal of Environmental Planning and Management, 38(3), 419-434.
• Wheatley, D., & Gillings, M. (2002). Spatial Technology and Archaeology: The Archaeological Applications of GIS. Londra ve New York: Taylor & Francis.