KÜLTÜREL ZEKANIN SOSYO-KÜLTÜREL UYUM ÜZERİNE ETKİSİ: ÇOK KÜLTÜRLÜ BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 62 - 78, 11.12.2020

Mazlum Çelik , Müslüm Eflatun

Öz

Bu çalışmanın amacı çok kültürlü ortamlarda öğrenim gören öğrencilerin sosyo-kültürel uyumlarında kültürel zekânın etkili olup olmadığını araştırmaktır. Bu amaçla uluslararası öğrenci statüsünde öğrenim hayatlarına devam eden 119 kişiden veri toplanmıştır. Kültürel zekânın boyutlarından biri olan bilişsel kültürel zekâ; sosyo-kültürel uyumun boyutlarından olan sosyal iletişim becerilerini, çevresel iletişim becerilerini ve iş performansı becerilerini açıklamada anlamlı katkısı olduğu görülmüştür. Üstbilişsel kültürel zekânın ise sadece çevresel iletişim becerilerini açıklamada anlamlı katkısı olduğu görülmüştür. Motivasyonel kültürel zekânın ise sosyal uyum üzerinde anlamlı bir katkısının olmadığı görülmüştür. Elde edilen bulgulara dayanılarak araştırmacılara ve uygulayıcılara tavsiyelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kültürel zeka, sosyo-kültürel uyum, iş/akademik performans, sosyal iletişim, çevresel iletişim

Kaynakça

• Ang, S., Van Dyne, L., Koh, C., Ng, K. Y., Templer, K. J., Tay, C., ve Chandrasekar, N. A. (2007). Cultural intelligence: Its measurement and effects on cultural judgment and decision making, cultural adaptation and task performance. Management and organization review, 3(3), 335-371.
• Ang, S. ve Van Dyne, L. (2008). Conceptualization of cultural intelligence: Definition, distinctiveness, and nomological network. S. Ang ve L. Van Dyne (Der.), Handbook Of Cultural Intelligence: Theory, Measurement, and Applications içinde (ss. 3-15). Armonk, NY: M. E. Sharpe.
• Arastaman, G. (2018). Kültürel zekâ ölçeğinin (KZÖ) Türk akademisyenler üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 8(1), 1-8.
• Bandura, A. (2002). Social cognitive theory in cultural context. Applied Psychology: An International Review, 51(2), 269-290.
• Berry, J. W. (2009). A critique of critical acculturation. International Journal of Intercultural Relations, 33(5), 361-371.
• Bhaskar-Shrinivas, P. Harrison, D.A. Shaffer, M.A. ve Luk, D.M. (2005). Input-based and timebased models of international adjustment: Meta-analytic evidence and theoretical extensions. Academy of Management Journal, 482, 257-281.
• Bochner, S. (2003). Culture shock due to contact with unfamiliar cultures. Online readings in psychology and culture, 8(1), 7.
• Brislin R, Worthley R. ve Macnab B. (2006). Cultural intelligence: Understanding behaviors that serve people's goals. Group and Organization Management 31, 40-55.
• Çağlayan, S. (2006). Göç kuramları, göç ve göçmen ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 67-91.
• Demir, M. (2009). Konaklama işletmelerinde duygusal zekâ, örgütsel sapma, çalışma yaşamı kalitesi ve işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişkinin analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Earley, P. C. ve Ang, S. (2003). Cultural intelligence: Individual interactions across cultures. CA: Stanford University Press.
• Earley, P. C. ve Mosakowski, E. (2004). Cultural intelligence. Harvard business review, 82(10), 139-146.
• Earley, P. C. ve Peterson, R. S. (2004). The elusive cultural chameleon: Cultural intelligence as a new approach to intercultural training for the global manager. Academy of Management Learning & Education, 3(1), 100-115.
• Epel, E.S., Bandura, A. ve Zimbardo, P.G. (1999). Escaping homelessness: The influences of selfefficacy and time perspective on coping with homelessness. Journal of Applied Social Psychology, 29, 575-596.
• Ersoy, A. (2014). The role of cultural intelligence in cross-cultural leadership effectiveness: A qualitative study in the hospitality industry. Journal of Yasar University, 9(35), 6099-6108.
• Flavell J. H. (1979). Meta-cognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive inquiry. American Psychologist 34, 906-911.
• Goffman, E. (1959). The presentation of self in everyday life. NY: Doubleday Anchor Books
• Gudykunst W. B., Ting-Toomey, S., ve Chua, E. (1988). Culture and ınterpersonal communication. CA: Sage Publications.
• Gudykunst, W. B. (1998). Applying anxiety\uncertainty management (AUM) Theory to intercultural adjustment training. International journal of intercultural relations, 22(2), 227-250.
• Gülnar, B. ve Balcı, Ş. (2011). Yeni medya ve kültürleşen toplum, Konya: Literatürk Yayınları.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hall, E.T. (1959). The silent language. NY: Doubleday Anchor Books.
• Harbutoğlu, D. (2019). Expatların sosyo-kültürel uyum ve iş tatmin algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Altınbaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. CA: Sage Publications.
• İlhan, M. ve Çetin, B. (2014). Kültürel zekâ ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 94-114.
• Kabakcı, G. ve Şimşek, B. (2015). Kültürlerarasında göçmen haller: “Erasmus maceram” dijital hikâyeleri, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 2(1), 153-185.
• Kartarı, A. (2001). Farklılıklarla yaşamak/kültürlerarası ı̇letişim. Ankara: Ürün Yayınları.
• Lin, Y. C., Chen, A. S. Y. ve Song, Y. C. (2012). Does your intelligence help to survive in a foreign jungle? The effects of cultural intelligence and emotional intelligence on cross-cultural adjustment. International Journal of Intercultural Relations, 36(4), 541-552.
• Livermore, C. R. (2011). Intelligent technologies for bridging the grey digital divide. Australasian Journal on Ageing, 30(3), 170-171.
• Matsumoto D. (2011). The handbook of culture and psychology. New York: Oxford University Press.
• Matsumoto, D., Yoo, S. H. ve Nakagawa, S. (2008). Culture, emotion regulation, and adjustment. Journal of personality and social psychology, 94(6), 925.
• Mendenhall, M. ve Oddou, G. (1985). The dimensions of expatriate acculturation: A review. Academy of Management Review, 10, 39-47.
• Ng, K. Y., Van Dyne, L. ve Ang, S. (2012). Cultural intelligence: review, reflections and recommendations for future research. A. M. Ryan, F.T.L. Leong, ve F.L. Oswald (Der.), Conducting Multinational Research: Applying Organisational Psychology In The Workplace içinde (ss. 29-58). A.B.D.: American Psychological Association.
• Ng, K. Y., Van Dyne, L. ve Ang, S. (2009). From experience to experiential learning: Cultural intelligence as a learning capability for global leader development. Academy of Management Learning & Education, 8(4), 511-526.
• Paik, H. S. (1998). One intelligence or many? Alternative approaches to cognitive abilities. Personality Papers, 11 Haziran 2018 tarihinde http://www.personalityresearch.org/papers/paik.html adresinden erişildi.
• Peterson, B. (2004). Cultural intelligence: A guide to working with people from other. Boston: Intercultural Press Inc.
• Sağaltıcı, S. (2019). Çukurova üniversitesi'nde öğrenim gören uluslararası üniversite öğrencilerinin sosyokültürel ve psikolojik uyum düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality. 9 (3), 185-211.
• Schmidt, F. L. ve Hunter, J. E. (2000). Select on intelligence. E. A. Locke (Der.), The Blackwell Handbook Of Organizational Principles içinde (ss.3-14). Oxford: Blackwell.
• Searle, W. ve Ward, C. (1990). The prediction of psychological and sociocultural adjustment during cross-cultural transitions. International Journal of Intercultural Relations, 14, 449-464.
• Shaffer, M.A., Harrison, D.A., Gregersen, H., Black, J.S. ve Ferzandi, L.A. (2006). You can take it with you: individual differences and expatriate effectiveness. Journal of Applied Psychology, 91, 109-125.
• Sternberg, R. J. ve Detterman, D. K. (1986). What is intelligence? Contemporary viewpoints on its nature and definition. Norwood, NJ: Ablex.
• Şeker, B. ve Akman, E. (2016). Uluslararası öğrencilerin psikolojik ve sosyokültürel süreçleri. Cukurova Medical Journal 41, 504-514.
• Şen, G. (2019). Kültürel zekâ ve kültürel adaptasyonun akademik performans üzerine etkisi: Üniversitelerdeki yabancı uyruklu öğrencilerle yapılan bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Thomas, D. C. ve Inkson, K. (2005). People skills for a global workplace. Consulting to Management, 16(1), 5-9.
• Thomas, D. C. Elron, E., Stahl, G., Ekelund, B. Z., Ravlin, E. C., Cerdin, J. L., ... & Maznevski, M. (2008). Cultural intelligence: Domain and assessment. International Journal of Cross Cultural Management, 8(2), 123-143.
• Triandis, H. C. (1994). Culture and social behavior. NY: McGraw Hill.
• Triandis, H. C. (2006). Cultural intelligence in organizations. Group & Organization Management, 31(1), 20-26.
• Van Dyne, L., Ang, S. ve Nielsen, T.M. (2007). Cultural intelligence. S. Clegg ve J. Bailey, (Der.), International encyclopedia of organization studies içinde (ss.345-350). ABD: Sage Publications.
• Van Dyne, L., Ang, S. ve Koh, C. (2008). Development and validation of the CQS: The cultural intelligence scale. S. Ang ve L. Van Dyne (Der.), Handbook Of Cultural Intelligence: Theory, Measurement, and Applications içinde (ss.16-38). Armonk, New York: M.E. Sharpe, Inc.
• Ward, C. ve Kennedy, A. (1999). The measurement of sociocultural adaptation. International journal of intercultural relations, 23(4), 659-677.
• Wilson, J. (2013). Exploring the past, present and future of cultural competency research: The revision and expansion of the sociocultural adaptation construct, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Victoria University of Wellington, New Zealand.
• Yeşil, S. (2009). Kültürel farklılıkların yönetimi ve alternatif bir strateji: Kültürel zekâ. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2009(1), 100-131.