The Place of Traditional Dishes with Geographical Indication in Sustainable Culinary Culture: Çorum İskilip Dolma Example

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 95 - 110, 31.07.2025

Nursena Adıyaman , Eda Güneş

https://doi.org/10.22466/acusbd.1625579

Abstract

The study aims to introduce İskilip dolma, a local dish with a special place for the people of Çorum İskilip, and contribute to the literature and the region's promotion. In addition, it aims to contribute to the field of gastronomy by identifying the traditional elements of geographically indicated local dishes and revealing their place in sustainable culinary culture. In a study designed with qualitative research design, data were obtained with a semi-structured interview technique. Information about the general characteristics of Dolma was obtained by interviewing 16 volunteer participants. The information obtained from participants was grouped into meaningful groups according to their content analyzed through content analysis. The findings were interpreted by following deductive and inductive processes. The preparation stages of İskilip dolma, which stands out with its local features, are known by participants of different ages; the traditional cooking technique continues to be applied as a ritual by the local people. The preservation of local flavors by the people and the long-term preservation of their traditions. In this context, the study concluded that ensuring the sustainability of local dishes by transferring them from generation to generation and continuing their traditional preparations is important in promoting the region's culinary culture and marketing efforts.

Keywords

İskilip Dolması , culinary culture , sustainability , regional dishes

Coğrafi İşaretli Geleneksel Yemeklerin Sürdürülebilir Mutfak Kültüründeki Yeri: Çorum İskilip Dolması Örneği

Abstract

Çalışmanın amacı Çorum İskilip halkı için özel bir yere sahip yöresel bir yemek olan İskilip dolmasının tanıtılarak literatürde yer almasına ve bölgenin tanıtılmasına katkı sağlamaktır. Ayrıca coğrafi işaretli yöresel yemeklerin geleneksel unsurlarının tespit edilerek sürdürülebilir mutfak kültüründe yerini ortaya koyarak gastronomi alanına katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Nitel araştırma deseni ile tasarlanan çalışmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle elde edilmiştir. 16 gönüllü katılımcı ile görüşülerek dolmanın genel özellikleri ile ilgili bilgi elde edilmiştir. Katılımcılardan elde edilen bilgiler içeriğine göre anlamlı gruplar hâline getirilerek içerik analizi yolu ile çözümlenmiştir. Bulgular tümdengelim ve tümevarım süreçleri izlenerek yorumlanmıştır. Yöresel özellikleriyle öne çıkan İskilip dolmasının hazırlanış aşamaları farklı yaşlardaki katılımcılar tarafından bilinmekte olup geleneksel pişirme tekniği yöre halkı tarafından bir ritüel olarak uygulanmaya devam etmektedir. Halkın geleneklerini koruması ve uzun yıllar sürdürmesi, yöresel lezzetlerin korunmasını sağlamaktadır. Bu bağlamda çalışma ile yöresel yemeklerin nesilden nesile aktarılarak sürdürülebilirliğinin sağlanması, geleneksel hazırlanışlarının devam ettirilmesi bölgenin mutfak kültürünün tanıtılması ve pazarlama çalışmaları açısından önemli olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

İskilip Dolması , mutfak kültürü , sürdürülebilirlik , yöresel yemekler

References

• Akar Şahingöz, S., Akbulut, B. A. ve Örgün, E. (2015, Ekim, 8-10). Nutrition and culinary culture ın the Hittites period. 3. Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu. Ankara, Türkiye, https://www.researchgate.net/publication/284183985_Nutrition_And_Culinary_Culture_In_The_Hittites_Period_HITITLER_DONEMINDE_BESLENME_VE_MUTFAK_KULTURU#fullTextFileContent.
• Akın, G. ve Balıkçı, E. (2018). Anadolu’nun gizemli imparatorluğu Hititlerde beslenme ve mutfak kültürü. Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 275-284.
• Alkan, S., Kaşık, G., Öztürk, C. ve Aktaş, S. (2016). Çorum ilinin yenir özellikteki makromantarları. Turkish Journal Of Agriculture-Food Science And Technology, 4(3), 131-138.
• Alkalay, G. (2020). İlkokul yöneticilerine ve sınıf öğretmenlerine göre Suriyeli sığınmacı öğrencilerin yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. [Master's thesis]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Ardıç Yetiş, Ş. (2015). Kapadokya yemek kültürü ve Mustafapaşa Beldesi (Sinasos) örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(2), 12-19
• Arıkan, R. (2013). Araştırma yöntem ve teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arvas, A. (2019). Geçmişten bugüne geleneksel bir lezzet: İskilip Dolması. The Journal Of Academic Social Science Studies, 6(1), 229-239.
• Aydın, A. (2024). Sürdürülebilir bölge kalkınması, gastronomi turizmi ve pazarlama kapsamında yöresel yemekler (Local foods in the scope of sustainable regional development, gastronomy tourism and marketing). Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 12(4), 2511-2536.
• Aydoğdu, A. ve Mızrak, M. (2017). Yöresel yemeklerin sürdürülebilirliğinde standart reçetelendirmenin önemi: Kastamonu mutfağı örneği-the ımportance of standardızed recıpes on sustaınabılıty of local foods: a case study from Kastamonu cuısıne. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 366-394.
• Aykaç, E. ve Tekeli, M. (2021). Yerel halkın turizm gelişimine yönelik tutumu: Çorum ili örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1874-1895.
• Balcıoğlu, B. (1990). Bir hitit bayram ı ezen hadauri-hakkında bazı izlenimler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 34(1-2), 5-10.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Çalışkan, V. ve Koç, H. (2013). Türkiye’de coğrafi işaretlerin dağılış özelliklerinin ve coğrafi işaret potansiyelinin değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Çorum İl Kültür ve Turi̇zm Müdürlüğü. (2024). Ne yenir?. https://corum.ktb.gov.tr/TR-58764/ne-yenir.html adresinden 20.12.2024 tarihinde alınmıştır.
• Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024). Coğrafi işaret çalışmaları. https://Corum.Ktb.Gov.Tr/Tr-330774/Cografi-İsaret-Calismalari.Html adresinden 19.12.2024 tarihinde alınmıştır.
• Düzgün, E. ve Durlu Özkaya, F. (2015). Mezopotamya’dan günümüze mutfak kültürü. Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 3(1), 41-47.
• Fidan, S. ve Özcan, F. (2019). Gastronomi kenti Gaziantep’te özel gün yemekleri üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 12(67), 65-80.
• Göde, G. Kayaardı, S., Uyarcan, M., ve Söbeli, C. (2021). Tarihin gelişim sürecinde Türk yemek kültürü ve beslenme alışkanlıklarının değişimi. Food And Health, 7(3), 216-226.
• Gökce, B. (2016). Food Culture in Urartu (Urartu’da yemek kültürü). Journal Of Human Sciences, 13(2), 2656-2667.
• Gökovalı, U. (2007). Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 141-160.
• Günay, S. (2007). Gelişmekte olan Çorum turizmi: büyük potansiyel, yetersiz tanınmışlık ve umut veren turist tatmini. Ege Coğrafya Dergisi, 16(1-2), 87-101.
• Gün, M. Akkaya, A., ve Kara, Ö. T. (2014). Yabancılara türkçe öğretimi ders kitaplarının Türkçe öğretim merkezlerinde görev yapan öğretim elemanları açısından değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 9(6), 1-16.
• Gürhan, N. (2017). Toplumsal değişme ve yemek kültürü üzerine sosyolojik bir çözümleme: mardin örneği. Journal of International Social Research, 10(54), 561-570.
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
• Karadeniz, T. ve Çorumlu, M. S. (2012). İskilip armutları. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2), 61-66.
• Kaya, M., ve Yaman, M. (2021). Hititlerden Anadolu’ya miras mutfak kültürü. Kongre Kurulları, 66-77.
• Keskin, E., Dönmez, B. ve Dağ, T. (2020). Hitit ekmek kültürü ve Hitit ekmekleri. Kıtalararası Turizm Yönetimi Konferansı Bildiriler Kitabı, 282-291.
• Kıroğlu, K., Kesten, A. ve Elma, C. (2010). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu lisans öğrencilerinin sosyo-kültürel ve ekonomik sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 26-39. Mızrak, M., Aydoğdu, A. ve Yaşarsoy, E. (2017, Kasım, 23-25). Sürdürülebilir turizmde yöresel yemeklerin rolü ve önemi; Kastamonu örneği. International Sustainable Tourism Congress. Kastamonu, Türkiye, https://www.researchgate.net/profile/Ilker-Kilic-2/publication/332785696_TURISTIK_REKREASYON_ALANLARINDA_PSIKOLOJIK_TASIMA_KAPASITESININ_ONEMI_ESKISEHIR_ORNEGI/links/5cc9984e92851c8d22115a93/TURISTIK-REKREASYON-ALANLARINDA-PSIKOLOJIK-TASIMA-KAPASITESININ-OeNEMI-ESKISEHIR-OeRNEGI.pdf#page=1009.
• Nartgün, Ş. S. (2008). Aday öğretmenlerin gözüyle Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına öğretmen atama esasları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 47-58.
• Ortakcı, A. (2023). Halk mutfağında kış hazırlığı: Çorum örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 12(4), 1872-1889.
• Öztürk, M. (2019). Osmanlı Devleti’nde hayvancılığın iktisadi boyutu. Bellek Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 28-44.
• Önçel, S. ve Boz, H. C. (2023). Türk mutfağında yemek kültürü ve yemek ritüelleri üzerine bir araştırma: İl kültür ve turizm müdürlüğü web siteleri örneği (A research on food culture and food rituals in turkish cuisine: the case of the provincial directorate of culture and tourism websites). Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 11(2), 1043-1059.
• Özdemir, G. ve Dülger Altıner, D. (2019). Gastronomi kavramları ve gastronomi turizmi üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-14.
• Özdemir, N. (2019). Kuşaklararasılık ve kültürel değişme. Çocuk ve Medeniyet, 4(7), 125-149.
• Reyhan, E. (2016). Hitit kültür dünyasında bayram ritüelleri. Electronic Turkish Studies, 11(16), 89-114.
• Soğandereli, F. (2020). Eski mezopotamya ve Anadolu'da mutfak kültürü. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(2), 1308-1342.
• Sormaz, Ü. ve Kaya, Ş. (2019). Yiyecek içecek işletmelerinde yöresel mutfak uygulamaları: Gaziantep örneği. Gastroia: Journal Of Gastronomy And Travel Research, 3(2), 304-323.
• Soydan, B. (2023). Türk yemek kültüründe meydana gelen değişmeler üzerine sosyoljik bir araştırma (İstanbul örneği. [Master's thesis]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Sularoğlu, G. (2024). Özel gün ve törenlerdeki gastronomi uygulamaları: Çorum kültürü. [Master's thesis]. Kapadokya Üniversitesi.
• Süren, T. (2022). Mengen'e özgü geleneksel bir yemek: Kaldırık dolması. Turkish Studies-Social Sciences, 17(3).
• Şahin, A. ve Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, (2), 88-92.
• Şahin, S. Z. (2019). Çorum mutfağının gastronomi turizmi potansiyeli (Gastronomy potential of Çorum cuisine). Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 7(4), 2550-2565.
• Şengül, S. ve Genç, K. (2016). Festival turizmi kapsaminda yöresel mutfak kültürünün destekleyici ürün olarak kullanılması: Mudurnu ipekyolu kültür sanat ve turizm festivali örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 79-89.
• Şensoy, F. ve Tiritoğlu, S. (2018). Beslenme arkeolojisi: günümüz Ankara yemeklerinde geçmişin izleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 209-233.
• Talas, M. (2005). Tarihi süreçte Türk beslenme kültürü ve Mehmet Eröz’e göre Türk yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 273-283.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). https://data.tuik.gov.tr/Kategori/Getkategori?P=Nufus-Ve-Demografi-109 adresinden 25.12.2024 tarihinde alınmıştır.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. (2024). Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı. https://www.turkpatent.gov.tr/cografi-isaret adresinden 25.12.2024 tarihinde alınmıştır.
• Türkmen, N. (2023). Bir tören ritüeli: İskilip dolması geleneği. Folklor Akademi Dergisi, 6(2), 731-751.
• Unesco Türkiye Millî Komisyonu. (1986). UNESCO Dünya Mirası Listesi. https://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/Unesco-D%C3%Bcnya-Miras%C4%B1-Listesi adresinden 1.12.2024 tarihinde alınmıştır.
• Yavuz, C. Akbulut, D., ve Şık, A. (2019). Türk mutfağında bakırın yeri ve bakır zanaatının geleceği. Online Journal of Art & Design, 7(3), 156-169.
• Yenilmez, K. ve Avcu, T. (2009). Altıncı sınıf öğrencilerinin cebir öğrenme alanındaki başarı düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 37-45.
• Yıldız, F. N. (2019). Halk inanışlarında dinin etkisi: Çorum ili örneği. [Master's thesis]. Hitit Üniversitesi.