İŞÇİNİN İŞE DEVAMSIZLIĞINDA HAKLI MAZERETİNİN TESPİTİ

Yıl 2025, Sayı: 75, 665 - 698, 08.10.2025

Sevil Doğan

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1799393

Öz

İş hukukunda işçinin iş görme borcu, iş ilişkisinin sürekli niteliği çerçevesinde değerlendirilir. İşçi, dürüstlük kuralı uyarınca, iş görme edimini ifa etmeye hazır olmalı ve bu yükümlülüğünü kesintisiz biçimde yerine getirmelidir. Bu bağlamda, işçinin devamsızlığı iş ilişkisinden doğan temel borcunu yerine getirmemesini ifade ettiğinden işverene haklı nedenle sözleşmeyi feshetme imkânı vermektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25/II, (g). maddesinde işçinin ardı ardına iki iş günü, bir ay içinde ise toplam üç iş günü veya tatil gününden sonraki iki iş günü izinsiz ve haklı sebebe dayanmaksızın işe gelmemesi, işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği bir neden olarak düzenlenmiştir. Düzenlemenin mefhumu muhalifinden işçinin haklı mazereti sebebiyle devamsızlık yapması halinde ise, işverenin feshinin haksız olacağı sonucu çıkmaktadır.
Haklı mazeret kavramı, iş hukukunda işçinin iradesi dışında gelişen ve işe devam etmesini objektif olarak imkânsız kılan nedenleri ifade etmekle birlikte Kanunda haklı mazereti nitelendiren bir düzenleme yer almamaktadır. Bu çerçevede, işçinin kusurundan kaynaklanmayan hastalık halleri, yakınlarının ölümü, yakınlarına refakat etmesi gibi olgular haklı mazeret kapsamında değerlendirilmektedir. Haklı mazeretin bulunmadığı durumlarda ise işçinin devamsızlığı haklı nedenle fesih sonucunu doğurabilecektir. Dolayısıyla, devamsızlık olgusunun, işçinin iş görme borcu ve işverene karşı sadakat yükümlülüğü ile birlikte, her somut olayın özelliği çerçevesinde ve işçinin içinde bulunduğu durum ve haklı mazeretin ağırlığı ile birlikte dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir. İşçinin haklı mazeretinin neler olabileceği ise yargı kararları temelinde şekillenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İşe devamsızlık , haklı mazeret , haklı nedenle fesih , mazeret izinleri.

Determination of the Employee's Justified Excuse for Absence from Work

Öz

In labor law, an employee's obligation to work is evaluated within the framework of the continuous nature of the employment relationship. In accordance with the principle of honesty, the employee must be ready to perform the work obligation and fulfill this obligation without interruption. In this context, because an employee's absence constitutes a failure to fulfill a fundamental obligation arising from the employment relationship, it allows the employer to terminate the contract for just cause. Article 25/II, (g) of Labor Law No. 4857 stipulates that an employee's absence from work for two consecutive working days, three working days in a month, or two working days following a holiday without leave and without just cause constitutes a ground for the employer to terminate the employment contract for just cause. The opposite of this provision suggests that if the employee is absent due to a justified excuse, the employer's termination would be unjust.
While the concept of justified excuse in labor law refers to reasons that arise beyond the employee's control and objectively make it impossible for them to continue working, the law does not contain a provision defining justified excuses. Within this framework, illnesses not caused by the employee's fault, the death of a relative, or the need to accompany a relative are considered justified excuses. In the absence of a justified excuse, an employee's absence may result in termination for justified cause. Therefore, the absence itself must be evaluated in conjunction with the employee's duty of service and duty of loyalty to the employer, taking into account the specific circumstances of each specific case, the employee's circumstances, and the severity of the justified excuse. The definition of an employee's justified excuse is determined by court decisions.

Anahtar Kelimeler

Absence from work , justified excuse , termination for just cause , excuse leaves.

Kaynakça

• Alp M/Dulay Yangın D, “Haklı yahut Geçerli Fesih Nedeni Olarak İşyerinde Yaşanan Duygusal İlişkiler- Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Kararları Çerçevesinde Değerlendirmeler”, Marmara Ünv. Hukuk Fak. Hukuk Araş. Dergisi, C.27 S.2, Aralık 2021, ss. 1380-1415.
• Alpagut G, “İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Ankara 2014, ss. 1-79. (2014)
• Alpagut G, “İşçinin Sadakat Borcu ve Yeni Türk Borçlar Kanunu ile Getirilen Düzenlemeler”, SİCİL İş Hukuku Dergisi, S. 25 2012, ss. 25-32. (2012)
• Alpagut G, “İş Sözleşmesinin Feshinde Haklı -Geçerli Neden Ayrımı ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, SİCİL İş Hukuku Dergisi, S.1 Mart 2006, ss. 71-83. (2006)
• Arslan Ertürk A, İşçinin Sadakat Borcu, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Caniklioğlu N, “Sözleşme ile Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışmayı Kabul Eden İşçinin Bu Günlerde Çalışmaması Devamsızlık Sayılır Mı?”, SİCİL İş Hukuku Dergisi, S.48 Y. 2022, ss. 13-32. (2022)
• Caniklioğlu N, “İş ilişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2017, İstanbul 2019, ss. 185-368. (2019)
• Caniklioğlu, N, “İşçinin Çalışma Koşullarında Tek Taraflı Değişiklik Sözleşmeyi İşverenin Feshetmiş Sayılacağı”, SİCİL İş Hukuku Dergisi S. 18 2010/II, ss. 104-113. (2010)
• Civan O E, İşçinin Yan Yükümlülükleri, Beta Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Çetin E, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinin 8-11. maddeleri Bağlamında Çalışanların Hakları, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Däubler W/Hjort, J P/Schubert M/Wolmerath Ma (Hrsg.), Arbeitsrecht, Individualarbeitsrecht mit kollektivrecht-lichen Bezügen, Handkommentar, 4. Auflage, 2017. (HK-ArbR/Bölüm Yazarı)
• Doğan Yenisey K, “İş İlişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2021, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022, ss. 141-266.
• Doğan Yenisey K, “Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi”, Çalışma ve Toplum Dergisi S. 2010/3, ss. 93-116. (2010)
• Dulay Yangın D, İş Mücadelesine Hâkim Olan Temel İlkeler- Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021. (2021)
• Dulay D, “Karar İncelemesi: İşverenin Gözetim Borcunun Kapsamına İşçinin Ahlaki Değerlerinin Korunmasının Gireceğini Öngören Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2016/1, ss. 263-274.
• Ekmekçi, Ö/Yiğit E, Bireysel İş Hukuku, Güncellenmiş 6. Baskı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2024.
• Ertürk Ş, İş İlişkisinde Temel Haklar, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002.
• Fischinger P/Latzel C/Richardi R (Hrsg.), J. von Staudinger Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 2 Recht der Shuldverhältnisse §§611-§§ 613, 2020. (Staudinger/Bölüm Yazarı)
• Güzel A, “İş Sözleşmesinin “Eylemli Feshi” ve Uygulama Sorunları”, Çalışma ve Toplum Dergisi, S. 2022/4, ss. 2485-2508.
• Henssler M/Krüger W, Münchener Kommentar Bürgerliches Gesetzbuch, Schuldrecht Besonderer Teil II, 8. Auflage, 2020. (MüKo-BGB/Bölüm Yazarı)
• Hromadka W/Maschmann F, Arbeitsrecht Band I, Individualarbeitsrecht, 7. Auflage, Springer 2018.
• Kabakçı M, Geçerli Fesih Nedeni Olarak Yetersiz (Kötü ve Eksik) İş Görme, Beta Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Kandemir M, “Grev Hakkının Anayasa’da Tanınmasının Anlamı ve Özel Hukuka Etkisi”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008/2, ss. 207-223.
• Kar B/Göktaş S, “Türk İş Hukukunda İşçinin Yasadan Kaynaklanan Mazeret İzinleri”, SİCİL İş Hukuku Dergisi, Haziran 2007, ss. 27-37.
• Kayırgan H, “İş Hukukunda Sadakat Borcunun Genel Bir Değerlendirmesi”, Marmara Ünv. Hukuk Fak. Hukuk Arş. Dergisi, Y.2014, C.20, S.1, ss. 459-478.
• Keser H, İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde Geçerli Sebep, Güncellenmiş 2. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012.
• Krause R, Arbeitsrecht, 4. Auflage, Nomos 2020.
• Manav Özdemir E, Türk Hukukunda Grevin İş Sözleşmesine Etkisi, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
• Mollamahmutoğlu H/Astarlı M/Baysal U, İş Hukuku, Güncellenmiş 7. Baskı, Lykeion Yayıncılık, Ankara 2022.
• Müller-Glöge R/Preis U/Schmidt I (Hrsg.), Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht. 22. neu bearbeitete Auflage. C.H.Beck, 2022.
• Narmanlıoğlu Ü, Ferdi İş İlişkileri I, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 5. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Narmanlıoğlu Ü, İş Hukuku II Toplu İş İlişkileri, 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Ocak S, “İşçinin Ardı Ardına İki İşgünü Devamsızlığı (Yargıtay Karar Tahlili)”, Marmara Ünv. Hukuk Fak. Hukuk Arş. Dergisi, Y.2014, C.20 S.1 Özel Sayı, Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, ss. 201-221.
• Özdemir O, İş Sözleşmesinin Feshinde Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Özer H D, “Çalışanların Mazeret İzinlerine Toplu Bakış”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 19 S. 73 Y. 2022, ss. 43-110.
• Özkan Z A, “Hekim Raporlarının Türleri ve Düzenlenmesi”, Yaşar Hukuk Dergisi, 3 (1), Y.2021, ss. 4-54.
• Özkan Koç S D, “İşçinin İş Görme Borcunu İfa Etmemesi Sebebiyle İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı”, Marmara Ünv. Hukuk Fak. Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.25 S.2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, Aralık 2019, ss. 1211-1235.
• Öztürk B, İşçinin Talimatlara Uyma Borcu, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Öztürk Yılmaz B/Astarlı M, “İş Yargılamasında Hayatın Olağan Akışı Kavramının Rolü”, Çalışma ve Toplum 2025/1, ss. 39-84.
• Sevimli K A, “İş ilişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı”, Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2022, İstanbul 2025, ss. 203-384.
• Sümer H H, “Yargıtay Kararlarının Işığında İşçinin İşe Devamsızlığı Nedeniyle Hizmet Sözleşmesinin Feshi”, Prof. Dr. Metin Kutal’a Armağan, TÜHİS Ankara 1998, ss. 201-220.
• Süzek S/Başterzi S, İş Hukuku, 24. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2024.
• Süzek S, “İş Akdinin Askıya Alınması ve Ücretsiz İzinler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.9 Özel Sayı, 2006, ss. 115-133.
• Süzek S, İş Akdinin Askıya Alınmasının Genel Teorisi, Savaş Yayınları, Ankara 1989.
• Sur M, İş Hukuku Toplu İlişkiler, Gözden Geçirilmiş Güncelleştirilmiş 11. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2024. (2024)
• Sur M, “İzinde Olan İşçinin Yasa Dışı Greve Katılması”, SİCİL İş Hukuku Dergisi S.14 2009, ss. 224-232. (2009)
• Şafak Sarıkaya E E, Teorik Boyutuyla İfa İmkansızlığı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• Tulukçu N B, “Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C.1, Beta Yayıncılık, İstanbul 2011, ss. 1099-1141.
• Tuncay C/Savaş Kutsal F B, Toplu İş Hukuku, 7. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Ugan Çatalkaya D, İş Hukukunda Ölçülülük İlkesi, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019.
• Yaman R, “İş Sözleşmesinin Askıya Alınması ve Hukuki Sonuçları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.74 2016, ss. 765-787.