ARABULUCULUĞUN İDARİ UYUŞMAZLIKLARDA UYGULANABİLİRLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Sayı: 75, 245 - 262, 08.10.2025

Hayrettin Yıldız

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1799408

Öz

Bir hukuk devletinde geleneksel olarak uyuşmazlıkların devlet yargısı tarafından çözüme kavuşturulması esastır. Ancak bunun yanında son yıllarda yaygınlığı artan birtakım alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri de bulunmaktadır. Uyuşmazlıkların yargıya taşınmadan tarafsız ve bağımsız üçüncü bir kişinin katılımıyla çözülmesini esas alan arabuluculuk yöntemi de bunlardan biridir. Türkiye’de 2012 yılında yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, özel hukuka tabi uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözülmesi imkânını getirerek arabuluculuğu Türk hukuk sistemine entegre etmiştir. Buna karşın, Türk hukukunda idari uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşturulmasına imkân veren düzenlemeler henüz mevcut değildir. İdare hukukunda uyuşmazlıklar, genel itibarıyla iptal ve tam yargı davaları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Arabuluculuğun iptal davasına konu uyuşmazlıklar bakımından uygulanması noktasında kamu düzeninden kaynaklı bazı engeller bulunmaktadır. Ancak belli bir zararın giderilmesini konu alan, bu bakımdan da maddi ve parasal yönü bulunan tam yargı uyuşmazlıklarında arabuluculuğun uygulanma ihtimalinin daha yüksek olduğu ileri sürülebilir. Özetle, bu çalışmada alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden arabuluculuğun idari uyuşmazlıkların türleri bakımından uygulanma imkânı ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk , İrade Serbestisi , İdari Uyuşmazlıklar , İptal Davası , Tam Yargı Davası

An Evaluation on the Applicability of Mediation in Administrative Disputes

Öz

In a state of law, it is traditionally essential that disputes are resolved by the state judiciary. However, some alternative dispute resolution methods have also been developed, which have become increasingly common in recent years. The mediation method, which is based on resolving disputes with the participation of an impartial and independent third party without going to court, is one of these methods. Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes, which came into force in Turkey in 2012, introduced opportunity of resolving private law disputes through mediation and integrated mediation into the Turkish legal system. However, there are no regulations in Turkish law that allow administrative disputes to be resolved through mediation yet. In administrative law, disputes are generally divided into two: annulment and full jurisdiction cases. There are some obstacles due to public order regarding the implementation of mediation in disputes subject to annulment proceedings. However, it can be argued that mediation is more likely to be applied in full jurisdiction disputes that involve the compensation of a certain damage and therefore have financial and materiel aspects. In summary, this study discusses the possibility of applying mediation, one of the alternative dispute resolution methods, to types of administrative disputes.

Anahtar Kelimeler

Mediation , Freedom of Will , Administrative Disputes , Annulment Case , Full Jurisdiction Case

Kaynakça

• Akyazan A E, “Maddı̂ Açıdan İdarı̇ İşlemler” S. 85, 2009, TBB Dergisi, İstanbul, 2009, ss. 220-240.
• Akyılmaz B/ Sezginer M/ Kaya C, Türk İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2023.
• Altundiş M, “İdari̇ Yargıda Dava Açma Ehliyeti̇” S. 85, 2007, TBB Dergisi, ss. 339-376.
• Arat N, Türk İdare Hukuku’nda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2009.
• Aslan Z, Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• İlke B, İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıklarda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi̇ Olarak Arabuluculuk: Karşılaştırmalı Bir İnceleme, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Bayraktar Güler K, İdare ve Özel Kişiler Arasındaki İdari Uyuşmazlıkların Yargı Dışı Usullerle Çözümlenmesi, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Bozdağ G G, “Arabuluculuk ve Arabuluculuğun Ebeveynler Arasındaki̇ Uluslararası İhtilaflarda Uygulanabilirliği”, C. XX, S. 1, 2016, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 101-136.
• Erkal A, “Türk, Alman ve İsviçre İdare Hukukunda Arabuluculuk”, C. 12, S. 1, 2022, Akdeniz Üniversitesi HFD, ss. 39-66.
• Erkut C, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları No: 51, Ankara, 1990.
• Evren Ç C, “İptal Davalarında Kendiliğinden Araştırma İlkesi̇”, C. XII, S. 1-2, 2008, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 701-723.
• Gözler K/ Kaplan G, İdare Hukuku Dersleri, 23. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2021.
• Gözübüyük Ş/ Tan T, İdare Hukuku Cilt 2 İdari Yargılama Hukuku, 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• Hasoğlu A, “İdare Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları”, C. 65, S. 4, 2016, Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, ss. 1981-1996.
• Kaplan G, “Danıştay Kararları ve İlgili Özel Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet”, C. 69, S. 1-2, 2011, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss. 349–390.
• Kaplan G, İdari Yargılama Hukuku, 4. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa, 2019.
• Karahanoğulları O, İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• Karaarslan M, “İdarenin Taraf Olduğu Uyuşmazlıkların Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri ile Giderilmesi”, S. 140, 2019, TBB Dergisi, ss. 71-113.
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumî Esasları C. I, Hak Kitabevi, İstanbul, 1966.
• Oğurlu Y, İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Korunma, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2001.
• Özbay İ, “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri”, C. X, S. 3-4, 2006, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 459-475.
• Özbek M, “İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargılama Dışı Usuller (I)”, S. 56, 2005, TBB Dergisi, ss. 90-132.
• Özmumcu S, “Arabuluculukta Tarafsızlık İlkesinin Görünümü ve Etik Kurallar Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, S. 10(1), 2019, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 262-276.
• Uçar İ, “İdare Hukukunda Kamu Gücü Ayrıcalığı Kavramı ve Bir Kamu Gücü Ayrıcalığı Olarak Hukuka Uygunluk Karinesi̇”, C. XX, S. 3, 2016, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 331-373.
• Yayla Y, İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• Yıldız H, “İdari Başvuru Yolları ve İdari Yargı Yolu Çerçevesinde Hak Arama Hürriyeti”, ed. Veli Batdı ve Zhanuzak Alimgerey, 11. Uluslararası Çin’den Adriyatik’e Sosyal Bilimler Kongresi, Bursa, 2019, ss. 83-103.