ERZURUM İLİNDE TARIM MAKİNELERİNE SAHİP OLAN VE OLMAYAN İŞLETMELERDE PATATES, ŞEKER PANCARI VE AYÇİÇEĞİ'NİN ÜRETİM MALİYETİ

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 2, 15 - 24, 01.06.2010

Hediye Kumbasaroğlu Vedat Dağdemir

Öz

Bu çalışma, 2006 üretim döneminde Erzurum'da tarım makinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerde patates, şeker pancarı ve ayçiçeğinin maliyetlerini hesaplayarak makine sahibi olmanın mı yoksa kiralamanın mı daha kârlı olduğunu belirlemek amacı ile yapılmıştır. Çalışmada materyal olarak, Erzurum ili; Merkez ilçe, Ilıca, Aşkale, Pasinler, Köprüköy ve Horasan ilçelerine bağlı 30 köyde faaliyette bulunan çiftçilerle yapılan toplam 200 adet anket verileri kullanılmıştır. İşletmeler makine sahibi olan ve olmayan şeklinde 2 gruba ayrılarak analize tabi tutulmuştur. Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre tarım makinelerine sahip olmanın, makine kiralamadan daha avantajlı olduğu belirlenmiştir. Maliyet hesabı sonucunda tarım makinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerin elde ettikleri gelir ile üretim masraflarının hepsini karşıladığı ve kâr elde ettikleri belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Üretim maliyeti, hububat, brüt marj, tarımsal ürün destekleri, Erzurum

Production Cost Of Potato, Sugar Beet and Sunflower in Farms Owning Agricultural Machinery and Renting Machinery in Erzurum Province

Öz

This research is conducted to determine whether owning or renting agricultural machinery and equipment is more
profitable in the farms; by calculating potatoes, sugarbeet and sunflower production costs in farms in Erzurum, in
2006. A total of 200 questionnaires were conducted on farmers in 30 villages in Erzurum Central District, Ilıca,
Aşkale, Pasinler, Köprüköy and Horasan districts to obtain primary data for the study. Secondary data was
obtained from literatures related to the topic, information from web pages and publications of some
organizations. Collected data is divided into two groups as machinery owner and machinery renters and analyzed
accordingly.
According to the results of analysis, it is determined that owning machinery was more advantageous than renting
machinery. Cost calculations were made for three products. It is determined that the farms with their own
equipments and renting agricultural machinery have met all of the production costs and gained profits for all three
products.

Anahtar Kelimeler

Production cost, industrial plants, gross margin, support of agricultural products, Erzurum

Kaynakça

• SONUÇLAR VE ÖNERÝLER
• Anonim, 2006. Türkiye'de Tarým. T.C. Tarým ve Köy Ýþleri Bakanlýðý, Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý, Ankara.
• A n o n i m , 2 0 0 9 . h t t p : / / w w w . e r z u r u m - toplam üretim masraflarý dekardan alýnan ürün (ayçiçeði, þeker pancarý, patates) miktarýna bölünmüþtür. Buna göre 2006 üretim döneminde 1 kg patatesin maliyeti I. grup iþletmelerde 0.241, II. grup iþletmelerde 0.252 TL; 1 kg þeker pancarýnýn maliyeti sýrasýyla 0.095 ve 0.107 TL; 1 kg ayçiçeðinin maliyeti sýrasýyla 1.232 ve 1.250 TL olarak bulunmuþtur.
• tarim.gov.tr/haber/2009/mak_des/mak_des.htm (21.12.2009).
• Ayyýldýz, T., F. Yavuz, 1988. Atatürk Üniversitesi Ziraat Ýþletmesinde Ýnek Sütü Maliyetleri. Doða Dergisi, Cilt: 12, (3), Ankara.
• Çiçek, A., O. Erkan, 1988. Tarým Ekonomisinde Araþtýrma ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaþa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayýnlarý No: 12, Ders Notlarý Serisi No: 6, Tokat.
• olmadýklarý, bu nedenle mücadelenin çok az yapýldýðýný, üç üründe de masraf unsurlarý içerisindeki payýnýn diðer kalemlere göre düþük seviyede olmasýndan anlaþýlmaktadýr. Çiftçilerin ilaçlama konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir.
• Demircan, V., 2002. Ceyhan Ýlçesi Tarým Ýþletmelerinin Genel Özellikleri ve Mekanizasyon Masraflarý. Tarým Ekonomisi Dergisi, Sayý: 7 s: 40-53, Ýzmir.
• Eker, M., A. Kasap, 1996. Ayçiçeði Üretim Maliyetine Farklý Mekanizasyon Derecelerinin Etkisi. 6.Uluslararasý Tarýmsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi ( 2–6 Eylül ) Bildiri Kitabý. Sayfa: 160–168, Ankara.
• sonuçlardan biri, makine çeki gücü giderlerinin toplam üretim maliyeti içerisinde yakýt giderinin hemen hemen iki katý kadar fazla olmasýdýr. Araþtýrma sonucunda, I. ve II. grup iþletmelerde bütün ürünlere ait deðerler incelendiðinde üretim sonucu elde edilen toplam gelirin, üretim için yapýlan deðiþken masraflarý karþýladýðý, I. ve II. grup iþletmelerde bütün ürünlerin üretim sonucu elde edilen toplam gelirin üretim masraflarýný karþýladýðý görülmektedir. Bunun sonucunda üç ürünün üretiminde kâr eþiði aþýlmýþtýr.
• Gündoðmuþ, E., 1996. Ankara Ýli Akyurt Ýlçesi Tarým Ýþletmelerinde Ekmeklik Buðday Üretiminin Fonksiyonel Analizi ve Üretim Maliyetinin Hesaplanmasý. (Yayýnlanmamýþ Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarým Ekonomisi Bölümü, Ankara.
• Güneþ, T., T. Kýral, M. Bülbül, H. Vural, F.F. Tatlýdil, A. Turan, M. Albayrak, Albayrak, H. Fidan, B. Çetin, 1990. Baþlýca Tarým Ürünleri Maliyetleri Araþtýrma Projesi II, TMO Aklasan Matbaasý, Ankara.
• Ýnan, Ý. H., 1998. Tarým Ekonomisi ve Ýþletmeciliði, 4. Baský, Araþtýrma sonucunda devletten destek Tekirdað.
• Karagölge, C., 1996. Tarýmsal Ýþletmecilik-Tarým Ýþletmelerinin Analizi ve Planlanmasý. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayýnlarý No: 153, Erzurum.
• Karagölge, C., 2001. Tarýmsal Ýþletmecilik-Tarým Ýþletmelerinin Analizi ve Planlanmasý. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayýnlarý No: 326, Erzurum.
• Kasap, A., G. Erden, G. Ergüneþ, 1991. Tokat Ýli Merkez ve Ýlçeye Baðlý Tarým Ýþletmelerinin Yapýsal Özellikleri ve Alet Makine Kullaným Durumlarý. 13. Ulusal Tarýmsal Mekanizasyon Kongresi ( 25–27 Eylül ) Bildiri Kitabý. Sayfa: 542–551, Konya.
• Kýral, T., H. Kasnakoðlu, F.F. Tatlýdil, H. Fidan, E. Gündoðmuþ, 1999. Tarýmsal Ürünler Ýçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabaný Rehberi. Tarým Ekonomisi Araþtýrma Enstitüsü Proje Raporu, 1999- 13, Ankara.
• kaldýrýlýrsa þeker pancarý üretimi artýrýlabilir. Bitkisel üretimde kullanýlan tarým makinelerini kiralama yerine makine sahibi olmanýn daha karlý olduðu çalýþmanýn sonucunda ortaya konulmuþtur. Makine sahibi olmanýn iþletmeciye yüklediði masraflar (alet- makine amortismaný, sermaye faizi, tamir bakým masrafý ve yakýt) vardýr. Bu alet-makine ile ilgili masraflarýn dekara düþen miktarý, kira ücretlerinin dekara düþen masrafýndan daha düþüktür.
• Kýzýloðlu, S., 1994. Erzurum Ýlinde Ayçiçeði, Arpa, Patates, Ayçiçeði, Þeker Pancarý ve Fiðin Üretim Maliyeti ve Arz Fonksiyonlarýnýn Ekonometrik Analizi. (Yayýnlanmamýþ Doçentlik Tezi), TÜBÝTAK Projesi, Proje No: TOAG-1035, Erzurum.
• Kýzýloðlu, S., 1995. Erzurum Ýlinde Çok Yýllýk Yem Bitkilerinin (Yonca ve Korunga) Üretim Maliyeti ve Maliyet Fonksiyonlarýnýn Ekonomik Analizi. II. Ekonometri ve Ýstatistik Sempozyumu, 1-2 Haziran 1995, Ýzmir.
• Bu konuda iþletmecileri bilgilendirecek eðitim Kýzýloðlu, S., T. Erem Kaya, 2008. Erzurum Ýlinde Çerezlik faaliyetleri düzenlenmeli ve devletin alet-makine alan iþletmeciye, belirli bir süre için alet-makinenin hibe desteði ile %50.00'sini karþýladýðý konusunda bilgi verilmelidir (Anonim 2009).
• ve Yaðlýk Ayçiçeðinin Üretim Maliyeti; Pasinler Ýlçesi Örneði. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 39(2), 175-185, 2008, Erzurum.
• Küçük, N., 2003. Erzurum Ýlinde Yem Bitkilerinin Üretim Sistemi Ýçerisindeki Ekonomik Rekabet Gücünün Belirlenmesi üzerine Bir Araþtýrma. (Basýlmamýþ Yüksek Lisans Tezi) Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Nalbant, M., E. Rehber, 1987. Samsun Ýli Merkez Ýlçesi Tarým Ýþletmelerinde Mekanizasyon Düzeyi ve Traktör Tamir- Bakým Masraflarý Üzerine Bir Araþtýrma. Ondokuzmayýs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 2 (1), s.77-86 Samsun.
• Tuvanç, Ý. A., V. Daðdemir, 2009. Erzurum Ýli Pasinler Ýlçesinde Silajlýk Mýsýr Üretim Maliyetinin Tespiti Üzerine Bir Araþtýrma. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 40 (1), s.61-69 Erzurum.
• Yýlmaz, H., V. Demircan, G. Erer, 2006. Bazý Önemli Patates Üreticisi Ýllerde Patates Üretim Maliyeti ve Gelirinin Karþýlaþtýrýlmalý Olarak Ýncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1 (1): 22- 32, Isparta. Geliþ Tarihi
• Kabul Tarihi : 20.10.2010