RİSK ALTINDAKİ ÇOCUKLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME (MUŞ İLİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2020, Sayı: 36, 455 - 489, 31.12.2020

İsmail Dönmez , Hüseyin Doğan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.720605

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı Doğu Anadolu Bölgesi genelinde ve Muş ili özelinde risk altındaki çocuklara yönelik risk faktörlerinin belirlenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Muş il ve ilçe merkezinde ortaöğretim (9.,10.,11. ve 12. sınıf) kademesine devam etmekte olan 584 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmaya 463 (%79,3) kız, 121 (%20,7) erkek öğrenci katılmıştır. Ölçme araçlarını risk faktörleri formu ve sanal risk faktörleri ölçeği oluşturmaktadır. Elde edilen verilerinin çözümlenmesinde frekans, yüzde tabloları, bağımsız örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma bulguları, ihmal/istismar mağduru çocuklar, özel gereksinimi olan çocuklar, sağlık sorunları olan çocuklar ve çalışan/çalıştırılan çocuklar risk altındaki gruplar olduğu görülmüştür. Bu risk faktörlerinin bölgenin sosyo-ekonomik düzeyinin düşük olması ile ilişki olduğu görülmektedir. Sanal risk algısı incelendiğinde kız çocukların sanal olanaklardan yoksun oldukları görülmektedir. Bu nedenle belirlenen sorunlar çerçevesinde sorunların çözümüne yönelik toplumsal kalkınmayı sağlayacak ekonomik iyileştirmeler, yeni iş alanlarının açılması, hane halkının gelir düzeyinin arttırılmasının risk faktörlerini engellemede etkili olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

risk altındaki çocuklar, risk, sanal risk, Muş

AN INVESTIGATION ON CHILDREN UNDER RISK (EXAMPLE OF MUŞ)

Öz

The aim of this research is to determine risk factors for children at risk throughout Eastern Anatolia Region and in the province of Muş. In the research, scanning model, which is one of the quantitative research methods, was used. The sampling of the research is 9, 10, 11. and 584 students attending 12th grade. 463 (79.3%) female students and 121 (20.7%) male students participated in the study. The measurement tools formed from the risk factors form and the virtual risk factors scale. Frequency, percentage tables, independent sample t test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used to analyze the data. Research findings showed children who are victims of neglect / abuse, children with special needs, children with health problems and working / employed children have been identified as groups at risk factors in Muş province. These risk factors seem to be related to the low socio-economic level of the region. When the virtual risk perception is examined, it is seen that girls are deprived of virtual opportunities. For this reason, it is thought that economic improvements that will provide social development for the solution of problems, opening new business areas, and increasing the income level of households will be effective in preventing risk factors.

Anahtar Kelimeler

children at risk, risk, virtual risk, Muş

Kaynakça

• Afşin, Rabia., & Öğretir Özçelik, Ayşe Dilek. (2018). Suça sürüklenen çocuklar ile suça sürüklenmeyen çocukların algıladıkları anne ve baba tutumları ile ebeveyn bağlanma stillerinin karşılaştıtılarak incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), s.385. AÇSHB. (2020). “Korunmaya Muhtaç Çocuk Kimdir ve Koruma Altına Nasıl Alınırlar?”,(Çevrimiçi): Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Web Sayfası, https://www.ailevecalisma.gov.tr/samsun/sorularla-hizmetlerimiz/korunmaya-muhtac-%C3%A7ocuk-kimdir-ve-koruma-altina-nasil-alinirlar/, 08.03.2020. Akyüz, Emine. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Alabay, Erhan. (2018). Sokak Çocukları ve Eğitimleri. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 185-200). Ankara: Eğiten Kitap. Arslankara, V. B.. & Usta, E. (2018). Sanal Dünya Risk Algısı Ölçeği(SDRAÖ)’nin geliştirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(1), s.111-131. Arslankara, Veysel Bilal. (2017). Lise öğrencilerinin sanal risk algılarının internet kullanım durumlarına göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Atilla Demir, Sevim., & Genç Çelebi, Şaziye. (2017). Tek Ebeveynli Ailelerin Sorunları: Nitel Bir Araştırma. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, s.111-125. Ayyıldız, Emine. (2018). Sağlık Sorunu Olan Çocuklar ve Eğitimleri. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 313-326). Ankara: Eğiten Kitap. Balci, Hakan. (2011). Çocuk suçluluğu ve toplumsal nedenleri. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. Bilgin, R. (2012). Sokakta çalışan çocukları bekleyen risk ve tehlikeler: Diyarbakır örneği. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8)15, 79-96 Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. (1989). Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. Erişim adresi: https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı(UNDP), (2006) Human Development Report. Coşgun Başar, Mehtap., & Özdemir, Selda. (2015). Duygusal ve Davranışsal Bozukluğu olan Çocuklar için Başarıya İlk Adım Erken Müdahale Programı Uygulamalarının Gözden Geçirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), s.176-197 Çöpoğlu, M. (2018). Bir kısır döngü: Dünyada ve Türkiye’de çocuk işçiliği ve işsizlik. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5) 671–685. Dönmez, İsmail. (2020). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin Doğu Anadolu bölgesinde yaşadıkları sorunlar üzerine fenomenolojik bir çalışma, Turkish Studies - Education, 15(1), 91-111 https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.40180 Erbay, Ercüment. (2013). Çocuk hakları. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi. Franklin, Bob. (1993). Çocuk Hakları. Çeviren: Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Güngör , M. (2013). Risk altındaki çocukların aile yapıları ve suça yönelimleri (Mersin İli Örneği). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,9(2), 421-434. Haki Sucaklı, Mustafa., Keten, Hamit Sırrı., Çelik, Mustafa., Ölmez, Soner., & Yılmaz, Ahmet. (2015). Yetiştirme Yurdunda Kalan Çocuk ve Ergenlerde. Konuralp Tıp Dergisi, s.23-26. Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis: Pearson Education Limited. Heward, W. L. (2009). Exceptional Children: An introduction to Special Education, Pearson Education, Inc., USA. İçli, Tülin Günşen. (2004). Türkiye’de suçlular, sosyal kültürel ve ekonomik özellikleri. Ankara: Bizim Büro Kalaycı, Ahmet Rasim. (2011), Tek Ebeveynli Aileler, T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. Karasar, Niyazi. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi. Karasar, Niyazi. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık Kavak, Ferdi. (2005). Çocuk haklarının korunmasında polisin görev ve yetkilerinin uygulama açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kudubeş, İsmet Emir., Akdeniz Kudubeş, Aslı., Bektaş, Murat. (2017). Küreselleşmenin Yarattığı Yoksulluk: Çocuk Yoksulluğu. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(1), s.79-85. Kurt, Sevil Lale. (2016). Çocuk Haklarına İlişkin Temel Uluslararası Belgeler ve Türkiye Uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, s.110-111. Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). PISA 2015 Ulusal raporu. Erişim adresi http://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınav. Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_06/24094730_2019_Ortaogretim_Kuruml arina_Iliskin_Merkezi_Sinav.pdf Nalbant, A. (2010). Çocuklarla çalışan infaz ve koruma memurlarına yönelik hazırlanan kişilerarası ilişkiler psiko eğitim programının etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Nalbant, A. &. Babaoğlan, E. (2016). Risk altındaki öğrenciler: Yozgat Örneği, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, (7)3, 11-30. OECD, O. (2018). Stat. Acesso em, 31 Oral, I. ve McGivney, E. J. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı. eğitim reformu girişimi raporu. Erişim adresi http://www.egitimreformugirisimi.org /turkiye-egitim-sisteminde-esitlik-ve-akademik-basari/ Özdemir, Selda. (2011). The effects of the first step to success program on academic engagement behaviors of Turkish students with attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Positive Behavior Interventions, 13 (3) s.168–177. Özen, Üstün. (2009).Yalnızlık Olgusu ve Sanal Sohbetin Yalnızlığın Paylaşımına Etkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, s.15-25. Özkan Y. & Selcik, O. (2016). Okul sosyal hizmetinin okul erken terki üzerine potansiyel etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (9)43, 1275-1281. Polat, Oğuz. (1997). Çocuk ve Hakları. İstanbul: Analiz Yayınları. Seçer, Zarife., Salı, Güneş., Ceylan, Remziye., Ummanel, Azize., Özkan, Banu., Ayyıldız, Emine., . . . Tepe, Banu. (2018). Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri. Ankara: Eğiten Kitap. Sengur M. & Sengur S. (2020). Effects of Income and Rural Area on Education. Equinox, Journal of Economics, Business & Political Studies, 7 (1), 10-23. Şenses, Fikret. (2001). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk. İstanbul, İletişim Yayınları. Tavşancıl, Ezel. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Atlas Yayınları, Ankara Tepe, Banu. (2018). Çalışan Çocuklar ve Eğitimleri. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 332-351). Ankara: Eğiten Kitap. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2005). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Bilgilendirme Materyali, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı genel yayın no ; 121, 122, Ankara . Tunçcan, N. (2000). Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (43-44), 243-259. TÜİK. (2018). İstatistiklerle Çocuk. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye’de Çocuk İstismarı, (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu. Ankara Ulus, Leyla. (2018). Ekran Bağımlılığı Olan Çocuklar. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 1-31). Ankara: Eğiten Kitap. Yalçıntaş Sezgin, Elif. (2018). Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Eğitimleri. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 97-140). Ankara: Eğiten Kitap. Yaman, Yavuz. (2018). İstismar ve İhmale Uğrayan Çocuklar ve Eğitimleri. Z. Seçer içinde, Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri (s. 249-277). Ankara: Eğiten Kitap. Yolcuoğlu, İsmet Galip. (2010). Çocukların İhmal ve İstismara Uğramasında Aile ve Çocuklara Yönelik Risk Faktörleri ve Sosyal Hizmet Müdahalesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(1), s.74. Yolsal, H. (2016). Öğrencilerin sosyo-ekonomik ve kültürel statülerinin PISA 2012 başarıları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Social Sciences Research Journal, 5(3), 7-27.