DİJİTAL EBEVEYNLİK TUTUMU İLE ÇOCUKLARIN GÜVENLİ İNTERNET KULLANIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Sayı: 42, 123 - 153, 29.12.2022

Tuba Kopuz , Yiğit Emrah Turgut , Seda Aktı Aslan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1111996

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada dijital ebeveynlik tutumunun çeşitli değişkenlere göre incelenmesi ve çocukların güvenli internet kullanımı ile dijital ebeveynlik tutumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile yürütülmüştür. Çalışmaya Türkiye’nin farklı illerinde ortaokul düzeyinde öğrenim gören 487 çocuk ve bu çocukların ebeveynleri katılmıştır. Veri toplamak için Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği, Güvenli Olmayan İnternet Kullanım Ölçeği ve EU Kids Online Anketi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre dijital ebeveynlik tutumu ebeveyn cinsiyetine göre değişmemektedir. Ebeveynin eğitim düzeyi dijital ebeveynlik tutumunda farklılaşmaya sebep olmaktadır. Ebeveynin yaşı arttıkça dijital ebeveynlik tutumu azalmaktadır. Ebeveynin sahip olduğu dijital teknolojiler dijital ebeveynlik tutumunu pozitif yönde etkilemektedir. Dijital ebeveynlik tutumu ile çocuğun dijital ortamlarda sunulan fırsatlara erişimi birbirleri ile pozitif ilişki gösterirken, karşılaşacağı riskler arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital ebeveynlik, tutum, güvenli internet, çocuk

AN INVESTIGATION ON THE RELATIONSHIP BETWEEN DIGITAL PARENTING ATTITUDE AND CHILDREN’S SAFE INTERNET USE

Öz

The purpose of the study is to examine the digital parenting attitude according to various variables and determine the relationship between children's safe internet use and the digital parenting attitude. In the study, the correlational survey model as one of the quantitative research models was used. The study includes 487 children studying at secondary education level in different provinces of Türkiye and their parents. The Digital Parenting Attitude Scale, The Unsafe Internet Usage Scale and The EU Kids Online Questionnaire were used to collect data in the study. According to the study results, the digital parenting attitude does not change according to the parent gender. Parent's education level causes differentiation in the digital parenting attitude. As the age of the parents increases, the digital parenting attitude decreases. The digital technologies owned by the parents positively affect the digital parenting attitude. While there is a low level of positive relationship between the digital parenting attitude and children's access to the opportunities offered by digital media, no relationship was found between the risks they will face.

Anahtar Kelimeler

Digital parenting, attitude, safe internet, children.

Kaynakça

• Aksoy, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin riskli internet davranışları ve güvenli internet kullanımı hakkında öğrenci ve ebeveyn görüşleri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Altun, D. (2019). An investigation of preschool childrens’s digital footprints and screen times and of parents sharenting and digital parenting roles. International Journal of Eurasia Social Sciences 10(35), 76, 97.
• Aslan, A. (2016). Türkiye’de çocukların güvenli internet kullanımında 2010-2015 yılları arasındaki değişimler ve uygulamaların yansımaları (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Aslan, A., Turgut, Y. E., Göksu, İ. & Aktı Aslan S. (2019). Çocukların medya okuryazarlık düzeylerinin ve kullanım alışkanlıklarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 793-815.
• Avinç, Z. (2017). 0-8 yaş arasındaki çocukların internet ve mobil teknoloji alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Ayas, T., & Horzum, M. B. (2012). İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. İlköğretim Online, 11(2), 369-380.
• Ayas, T., & Horzum, M.B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 46-57.
• Aygül, H. H., & Apak, F. (2019). Değişen sosyallikler ve yeni sosyalleşme pratikleri ekseninde youtube ve çocuk youtuberlar. Dijital çocukluk ve dijital ebeveynler: dijital nesilleri teknoloji bağımlılığı. (Ed. Hasan Hüseyin Aygül, Erdal Eke). Nobel Akademik. 143-176.
• Babaoğlan, E., Çelik, E., & Nalbant, A. (2018). İdeal öğrenci velisi üzerine nitel bir çalışma. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 51-65.
• Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Monograph, 4, 1-103.
• Bayzan, Ş. (2009). Türkiye ve dünyada internet yasaklarına, sansüre ve zararlı içeriğe karşı yaptırım ve uygulamalara genel bir bakış. Akademik Bilişim 2009, 11 - 13 Şubat 2009, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. (2011). Human Rights Council: Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression, Frank La Rue. A/HRC/17/27. https://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.27_en.pdf (Erişim tarihi: 08.11.2020)
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. NY: Guilford Publications, Inc.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çalışkan, Ö., & Özbay, F. (2015). 12-14 Yaş aralığında ilköğretim öğrencilerinde teknoloji kullanımı eksenli yabancılaşma ve anne baba tutumları: Düzce ili örneği. Journal of International Social Research, 8(39). 441-458.
• Çelen, F. K., Çelik, A., & Seferoğlu, S. S. (2011). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrim-içi riskler. Akademik Bilişim, 2, 645-652.
• Demirel, M., Yörük, M., & Özkan, O. (2013). Çocuklar için güvenli internet: güvenli internet hizmeti ve ebeveyn görüşleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 54-68.
• Dulkadir Yaman, N. (2019). Çocukların bakış açısıyla internet kullanımlarına ilişkin ebeveyn arabuluculuğunun incelenmesi (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Ersoy, M., & Arseven, İlhami. (2021). Examination of teacher candidates’ social media addictions and academic procrastination behaviors according to various variables. E-International Journal of Pedandragogy, 1(1), 87–105. Retrieved from https://www.eijpa.com/index.php/pedandragoji/article/view/ersoy-arseven
• Eu Kids Online (2011). Avrupa çevrimiçi çocuklar projesi (AÇÇAP) özet bulgular. Retrieved June, 29, 2018 http://www.lse.ac.uk/media%40lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids%20II%20(2009-11)/EUKidsExecSummary/TurkeyExecSum.pdf.
• Fletcher, A., & Blair, B. (2014). Implications of the family expert role for parental rules regarding adolescent use of social technologies. New Media & Society, 18(2), 239-256.
• Gençer, E. (2016). Okul öncesi çocukların bilgi ve iletişim teknolojileriyle etkileşiminin bazı değişkenler yönünden incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2235-2252.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step. A simple study guide and reference (10. Baskı).
• Gökçearslan, Ş., & Seferoğlu S. S. (2016). Ortaokul öğrencilerinin İnternet kullanım biçimleri: Riskli davranışlar ve fırsatlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 383-404.
• Göldağ, B. (2018). Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılık düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 1287-1315.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Haddon, L. (2006). The contribution of domestication research to in-home computing and media consumption. The information society, 22(4), 195-203.
• Higgins, S., Xiao, Z., & Katsipataki, M. (2012). The impact of digital technology on learning: A summary for the education endowment foundation. Durham, UK: Education Endowment Foundation and Durham University.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Iten, N., & Petko, D. (2016). Learning with serious games: Is fun playing the game a predictor of learning success? British Journal of Educational Technology, 47(1), 151-163.
• İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D., & Yılmaz, Ö. (2018). Dijital ebeveynlik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 149-173.
• İskoçya Hükümeti Raporu (2015). Literature review on the impact of digital technology on learning and teaching. Scottish Government. http://dera.ioe.ac.uk/24843/1/00489224.pdf
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi (34. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaşıkçı, D. N., Çağıltay, K., Karakuş, T., Kurşun, E., & Ogan, C. (2014). Türkiye ve Avrupa'daki çocukların internet alışkanlıkları ve güvenli internet kullanımı. Eğitim ve Bilim, 39(171), 230-243.
• Kennedy, T. L. M. (2011). Weaving the home web: A Canadian case study of internet domestication. Unpublished doctoral dissertation. Doctor of Philosophy: University of Toronto.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NY: Guilford Publications.
• Kwak, J. Y., Kim, J. Y., & Yoon, Y. W. (2018). Effect of parental neglect on smartphone addiction in adolescents in South Korea. Child abuse & neglect, 77. 75-84.
• Lim, S. A., & You, S. (2019). Effect of parental negligence on mobile phone dependency among vulnerable social groups: Mediating effect of peer attachment. Psychological reports, 122(6), 2050-2062.
• Livingstone, S., & Blum-Ross, A. (2019). Parents’ role in supporting, brokering or their children’s connected learning and media literacy. Cultural Science Journal, 11(1), 68-77.
• Livingstone, S., Haddon, L., Görzig, A., & Ólafsson, K. (2011). Technical report and user guide: The 2010 EU kids online survey. LSE, London: EU Kids Online.
• Livingstone, S., & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children's internet use. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 52(4), 581-599.
• Livingstone, S., Mascheroni, G., Dreier, M., Chaudron, S., & Lagae, K. (2015). How parents of young children manage digital devices at home: The role of income, education and parental style. London: EU Kids Online, LSE.
• Livingstone, S., Mascheroni, G. & Staksrud, E. (2015). Developing a framework for researching children’s online risks and opportunities in Europe. London: EU Kids Online.http://eprints.lse.ac.uk/64470/
• Lou, S. J., Shih, R. C., Liu, H. T., Guo, Y. C. & Tseng, K. H. (2010). The influences ofthe sixth graders' parents' internet literacy and parenting style on internet parenting. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 9(4), 173-184.
• Middlebrook H. (2016). New screen time rules for kids, by doctors. CNN. http://edition.cnn.com/2016/10/21/health/screen-time-media- rules-children-aap/
• Nikken, P., & Schols, M. (2015). How and why parents guide the media use of young children. Journal of Child and Family Studies, 24(11), 3423-3435.
• Okumuş, V., & Parlar, H. (2018). Çocukların sosyal medya kullanım amaçları ve ebeveyn tutumları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(33), 357-368.
• Özsoy, D., & Atılgan, S. (2018). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki 0-8 yaş grubu çocukların internet kullanımı ve bu kapsamda ebeveyn arabuluculuğu: Nitel bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 96-125.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 1. On the horizon, 9(5), 1-6.
• Redmiles, E. M. (2018, June). Net benefits: digital ınequities in social capital, privacy preservation, and digital parenting practices of us social media users. In Twelfth International AAAI Conference on Web and Social Media.
• Rode, J. A. (2009, September). Digital parenting: designing children's safety. In Proceedings of the 23rd British HCI Group Annual Conference on People and Computers: Celebrating People and Technology (pp. 244-251). British Computer Society.
• Runyan, D., Wattam, C., Ikeda, R., Hassan, F., & Ramiro, L. (2002). Child abuse and neglect by parents and other caregivers. E. G. Krug, L. L. Dahlberg, J. A. Mercy (eds.). World Health Organization, Geneva. 57-86.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner's guide to structural equation modeling (3th ed.). NY: Routledge.
• Selwyn N. & Odabaşı H. F. (2017). Çocuklar ve gençlerin dijital yaşamla mücadeleleri, H. F. Odabaşı (Editör), Dijital Yaşamda Çocuk. Ankara. Pegem Akademi.
• Sprenger, M. (2010). Brain-based teaching in the digital age. Association for Supervision & Curriculum Development (ASCD). USA.
• Subrahmanyam, K., Kraut, R. E., Greenfield, P. M., & Gross, E. F. (2000). The impact of home computer use on children's activities and development. The Future of Children, 10(2),123-144.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları. 3(6), 49-74.
• Şeker, H., & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Terkan, N., & Taylan, A. (2010). İnternet ve çocukların korunması: Ebeveyn kontrolü. 2. Uluslararası yeni iletişim ortamları ve etkileşim konferansı. İstanbul. 28-30 Nisan. 338-342.
• Turgut, Y. E., & Kurşun, E. (2019). Türkiye’deki çocukların erişim, kullanım ve etkinlikler bağlamında mobil internet deneyimleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(2), 349-371.
• TÜİK, (2021). Ulusal istatistikler (Türkiye İstatistik Kurumu). http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist/ adresinden 31 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• UNICEF (2017). Dünya Çocuklarının Durumu. Dijital Dünyada Çocuklar. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu.
• Uyan, S. (2018). Dijital Dünyada E-beveyn Olmak. Timaş Yayınları.
• Valcke, M., Bonte, S., DeWever, B. & Rots, I. (2010). Internet Parenting Styles and the Impact on Internet Use of Primary School Children. Computers & Education. 55(2), 454-464.
• Valcke, M., De Wever, B., Van Keer, H., & Schellens, T. (2011). Long-term study of safe Internet use of young children. Computers & Education, 57(1), 1292-1305.
• Wartella, E., Rideout, V., Lauricella, A. R., & Connell, S. (2013). Parenting in the age of digital technology. Report for the Center on Media and Human Development School of Communication Northwestern University. https://contemporaryfamilies.org/wpcontent/uploads/2014/04/Wartella.pdf
• WAS. (2022). Digital in 2020. https://wearesocial.com/digital-2020 adresinden 31 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
• Yaman, F. (2018). Türkiye’deki ebeveynlerin dijital ebeveynlik öz yeterliliklerinin incelenmesi. (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A., N., & Güyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199). 149-172.
• Yay, M. (2017). Dijital ebeveynlik. İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., & Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896.