PHILOSOPHY OF FAITH AND UNIVERSAL THEORIES İN MEVLÂNA

Yıl 2024, Sayı: 46, 396 - 430, 30.04.2024

İlhan Yıldız

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1363199

Öz

Mevlana moves away from efforts to prove the existence of God based on the ontological, teleological and cosmological evidence used by Greek and Islamic philosophers, and relies on the methodology of reaching God based on humans, like Socrates. Therefore, the purpose of this article is to try to show the main issues of this methodology of Mevlana. In Mevlana's works, these main subjects are determined as human, faith and philosophy of love. The way to God passes through people. With Mevlana, the idea and belief that God, who is always sought outside, is in the essence, mind and heart of man, began to take hold. According to Mevlana, man's struggle is with himself and his own self. Mevlana, who says that people can reach God with peace and discipline, explains this process of struggle with the metaphor of "cauldron of love". After all, according to Mevlana, what makes a person human is the ability to think and question what is happening around him, beings and life, especially himself and his own actions. In doing this, it is necessary to trust both science and wisdom.

Anahtar Kelimeler

Human, Faith, Love, Philosophy, Emotion Training

MEVLANA’DA İMAN FELSEFESİ VE EVRENSEL KURAMLAR

Öz

Mevlana, Yunan ve İslam filozoflarının kullandığı ontolojik, teleolojik ve kozmolojik delillere dayanarak Tanrı'nın varlığını ispat etme çabalarından uzaklaşarak Sokrates gibi insanı temele alan Tanrı'ya ulaşma metodolojisine dayanmaktadır. Dolayısıyla bu makalenin amacı Mevlana'ya ait bu metodolojinin ana konularını göstermeye çalışmaktır. Mevlana'nın eserlerinde bu ana konular insan, iman ve aşk felsefesi olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla Allah'a giden yol insanlardan geçer. Daima dışarıda aranan Tanrı'nın, Mevlana ile birlikte insanın özünde, aklında ve kalbinde olduğu fikri ve inancı yerleşmeye başlamıştır. Mevlana'ya göre insanın mücadelesi kendisiyle ve kendi nefsiyledir. İnsanların huzur ve disiplinle Allah'a ulaşabileceğini söyleyen Mevlana, bu mücadele sürecini "aşk kazanı" metaforuyla anlatmaktadır. Sonuçta Mevlana'ya göre insanı insan yapan, başta kendisi ve eylemleri olmak üzere, çevresinde olup bitenleri, varlıkları ve yaşamı düşünebilme ve sorgulayabilme yeteneğidir. Bunu yaparken hem bilime hem de irfana güvenmek gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mevlâna, Akıl, Kalp, Aşk, Felsefe, Mahiv

Kaynakça

• Eflaki, A. (1995). Menakibu’l-Arifin, Çev., Tahsin Yazıcı. İstanbul: Şark İslam Klâsikleri
• Gazali (1971). İtikatta Orta Yol (al- İktisâd fi’l İ´tikâd). Çev., Kemal Işık. Ankara: AÜİF Yayınları.
• ------- (1961). Miyaru’l-İlm. Nşr., Süleyman Dünya. Kahire.
• ------- (1928). Tehâfüt el-Felâsife. Nşr., Maurice Bouyges. Beyrut.
• ------- (1994). Mişkatu’l-Envar. Çev., Süleyman Ateş. İstanbul: Bedir Yayınları.
• Gökçen, H. (2015). Aşk Yanmaktır Yakmak Değil, İstanbul: Liber Kitap.
• Gölpınarlı, A. (1963). Mevlâna Celaleddin Mektuplar, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Hucvirî (1996). Keşfu’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi. Haz., Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yay.
• Hume, D. (1995). “Doğal Din Üstüne Söyleşiler”, Din Üstünenin içerisinde. Çev., Mete Tuncay. Ankara: İmge Yayınevi.
• ------- (2014). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma, Çev., Münevver Özgen. İstanbul: Biblos Kitabevi.
• İbn Rüşd (1998). Tutarsızlığın Tutarsızlığı (Tehâfüt et-Tehâfüt). Çev., Kemal Işık ve Mehmet Dağ. cilt: I- II, İstanbul: Kırkambar Yayınları.
• İkbal, M. (2005). Rumuz-i bîhodî, “Esrar ve Rumuz” Çev., Ali Nihat Tarlan. İstanbul: Sufi Kitap Yay.
• Kabaklı, A. (1975). Mevlâna, İstanbul: Toker Yayınları.
• Kaval, M. (2011). “Mesnevi’de Aşk ve âşık”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 15 Sayı: 49 (Güz).
• Mevlânâ Celâleddîn Rumî (2007). Dîvân-ı Kebîr. Çev., Abdulbâki Gölpınarlı. 1. Bsk., I-VII, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• ------- (2008). Fîhi Mâ-Fîh. Çev., Abdulbâki Gölpınarlı. 3. Bsk., İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
• ------- (2018). Mesnevî. Çev., Adnan Karaismailoğlu. I-VI, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ------- (1974). Mevlâna’nın Rubaileri. Çev., M. Nuri Gençosman. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• ------- (2017). Mecâlis-i Seb’a. Çev., Dilaver Gürer. İstanbul: İlkharf Yayıncılık.
• Starr, S. F. (2019). Kayıp Aydınlanma. Çev., Yusuf Selam İnanç. 1. Basım, İstanbul: Kronik Kitap.
• Schimmel, A. (2000). Ben Rüzgârım Sen Ateş. Çev., Senail Özkan. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Nicholson, R. A. (2004). Tasavvufun Menşei Problemi. Çev., Abdullah Kartal. İstanbul: İz yayıncılık.