KAPİTALİZM VE AHİLİK TARTIŞMALARINDA İSLAM İKTİSADININ YERİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: FÜTÜVVET, AHİLİK ve İKTİSADİ HAYAT ÖZEL SAYISI, 150 - 170, 21.12.2021

Mesut Kaçanoğlu

Öz

Ahilik Teşkilatı Osmanlı Devleti’nin iktisadi, sosyal, kültürel, dini ve hatta askeri hayatında önemli görevler üstlenmiştir. Ahilik, bir zihniyet, felsefe, dini bir kurum ve yaşam biçimidir. Günümüzde uygulanan iktisat politikaları kapitalizme dayanmaktadır ve bu politikalar ahlaki olmayan temeller üzerine kuruludur. Ahiliğin temeli İslami inançlara dayanır ve Ahilik iktisadında kapitalizmde yer edinmeyen ahlaki kaygılar önemli hale gelmektedir. Ahilik iktisadi sistemi kapitalizmden farklı unsurlar barındırması nedeniyle kapitalizmin sorunlarına karşı çözüm üretebilme potansiyeline sahiptir. Her ne kadar Ahilik sisteminin kapitalizme alternatif olduğu ileri sürülse de bu çalışmada Ahiliğin iktisadi bir sistem olmadığı ama İslam İktisat disiplinine ait önemli bir kurum olduğu ileri sürülecektir. Bu çalışmanın amacı Ahilik anlayışının kapitalizm karşısında alternatif bakış açısını ortaya koyarak, bu bakış açısının daha da ileri götürülmesi için İslam İktisadına olan gerekliliğin vurgulanmasıdır. İslami bir iktisadi hayatın araçlarının keşfinde kapitalizm ve İslam iktisadı karşılaştırmaları daha yararlı sonuçlar doğurabilir. İslam iktisadının uygulamaya nasıl yansıyacağı ise Ahilik ve benzeri İslam tarihindeki kurumlardan geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Kapitalizm, İslam İktisadı

Kaynakça

• Akça, H. ve Bozatlı, O. (2019). İslam Ekonomisinin İhmal Edilen Konumu Metodolojik Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Tarih Okulu Dergisi, 42, 1188-1218.
• Akçacı, T., Özdemirci, İ. (2014). Ahilikten Meslek Kuruluşlarına Yapısal Bir Dönüşüm, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 5(10), 47-49.
• Akgöz, S. S. ve Ercan, E. (2017). Ahilik Felsefesi ve Örgüt Modelinin Dünyadaki Kalkınma Modeli Olan Kooperatife Yansımaları. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 51-58.
• Alar, G. (2020). Burjuva Tipi Avrupa Kapitalizmi ile Ahi Tipi Osmanlı Sisteminin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın.
• Arslan, H. (2015). Ahilik Teşkilatının Sosyo-İktisadi Yapısı ve Örneklik Değeri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi (49), 248-271.
• Aytekin, B., ve Bayramoğlu, S. (2015). İktisat Sosyolojisi Açısından İktisadi Dalgalanmalar ve Krizlere Karşı Tarihsel Bir Çözüm Durağı: Ahi Örgütlenmesi. Internatonal Journal of Academic Value Studies, 1(1), 65-78
• Bergen, L. (26 Kasım 2014). Ahilik kültürü ve kapitalizm. Al Jazeera. http://www.aljazeera.com.tr/gorus/Ahilik-kulturu-ve-kapitalizm E.T. 28/06/2021.
• Bozbayır, O, Şener, E. (2021). Kapitalist Sistemde Ahilik Arayışı: Bir Yanılgı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1) , 83-99
• Çayıroğlu, Y. (2014). İslâm İktisadının Karakteristik Özellikleri. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 24, 149-183
• Çeker, F. (2017). Ahlakî ve Sosyal Bir Teşkilat Olarak Ahilik. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7(12), 84-99.
• Dilek, S., Küçük, O., & Özdirek, R. (2017). Homo Economicus mu? İslami İnsan mı?. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(4), 635-641.
• Durak, İ., ve Yücel, A. (2010). Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 151-168.
• Elkatmış, M., ve Demirbaş, M. (2013). Ahi Evranı Velinin Düşüncelerinin Demokrasi Kültürüne Yansımaları. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3), 719-728.
• Erol, S. I. (2012). İktisadi Kalkınmada Değerlerin Rolü (İbn Haldun’un Perspektifinden) . Çalışma İlişkileri Dergisi, 3 (2), 49-65
• Eskicioğlu, O. (2010). İslam’da Ekonomik Sistem. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 16, 35-46.
• Fidan, A. (2020). Piyasa İslam’ından İslam’ın Piyasasına (Alternatif Bireysel, Yapısal ve Kurumsal Öneriler). Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 451-462.
• Gül, M. (2014). İslam İktisadi Gelişmesinin Tarihi ve Dini Dinamikleri, Tarih Okulu Dergisi, 2014, 17, 71-106.
• Kabaş, T. (2016). Kapitalizm ve Ahlakın Türkiye Açısından Kısa Bir Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2), 133-147.
• Karagül, M. (2018 Haziran 25). Türk İslam Medeniyetinde Ahiliğin İktisadi Hayat ve Devletin Oluşumundaki Rolü. TASAM - Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi, 263-288. https://tasam.org/trTR/Icerik/51265/turk_islam_medeniyetinde_Ahiligin_iktisadi_hayat_ve_devletin_olusumundaki_rolu E.T. 27/06/2021
• Karagül, M., ve Açıkgöz, Ö. (2009). İktisat Tarihi Perspektifinde İktisadi Kalkınma ve Din İlişkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(18), 471-486.
• Karagül, M., Masca, M. (2017). Ahilik Düşüncesinin İktisadi Hayata Bakışı ve Kapitalist Sistemle Karşılaştırılması. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 83-91.
• Ongan, N. T. (2008). İslam Ekonomisinde Bölüşüm. Çalışma ve Toplum, 4(19), 213-238.
• Özata, M. ve Şener, E. (2019). Esnaf ve Sanatkârların Ahilik Değerlerine Sahip Olma Durumlarının Bazı Değişkenler Açısından Belirlenmesi: Kırşehir Örneği. Business And Economics Research Journal, 10(4), 945-958.
• Özdemir, Ş. (2007). Din-ekonomi ilişkisi ve güncel arayışlar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlAhiyat Fakültesi Dergisi, (23), 153-164.
• Özerkmen, N. (2004). Ahiliğin Tarihsel-Toplumsal Temelleri ve Temel Toplumsal Fonksiyonları-Sosyolojik Yaklaşım. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 44(2), 57-78.
• Öztürk, N. (2015). Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayati ve İş Ahlaki Açısından Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7).
• Tatar, T., ve Dönmez, M. (2008). Zihniyet ve İktisat İlişkisi Çerçevesinde Ahilik Kurumu. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 9, 194-202.
• Ülger, B. ve Ülger, G. (2005). Akhism as a Non-Governmental Association Model in the History of the Turkish Nation and an Assessment of Today’s Business Ethics: a Relationship or a Contradiction. Journal of Human Values, 11(1), 49-61.
• Yıldırım, E. (2008). Serbest Piyasa Ahi Evranları: Anadolu'da Yükselen Yeni Kalkınma Ahlakı. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 131-142.
• Yıldırım, F. (2016). Dünyada Adından Söz Ettiren İktisadi Sistemler ve Kısa Değerlendirmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 881-895.
• Yücel, Y. B., Alar, G. ve Yücel, İ. (2019) Kapitalist Sisteme Karşı Çözüm Durağı: Ahilik Teşkilat, Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 194-203.