İbrahim Şinasi ile başlayan Yeni Türk edebiyatın önde gelen ismi Ahmet Mithat Efendi’dir. O, okuma yazma bilen ya da çevresinde okuyan birinden dinleyen hemen her insana seslenir. Edebiyat anlayışının temelinde çok az okuma yazma bilen bir toplumun, kitap okuma alışkanlığı kazanması ve eğitilmesi yatar. Bu nedenle olabildiğince sade bir dil ve basit konulu hikâye ve romanlar yazar. Kalemini edebiyatın ve yeni Türk insanın aydınlanmasına adayan Ahmet Mithat Efendi, Tanzimat edebiyatı döneminde şiir dışındaki bütün edebî türlerin yanında tarih, coğrafya, tıp, felsefe gibi alanlarda da eserler ortaya koyar. Yaratılışına bağlı olarak dur durak bilmeyen çalışma gayreti ona ün ve servet kazandırır.

Ahmet Mithat Efendi, Kafkaslara her zaman duyarlı olur. Bunda atalarının oradan İstanbul’a gelmiş olmasının etkisi büyüktür. Ana yurdundan kendisine kalan en büyük miras oralarda yaşanan zulümler ve sürgünlerden ötürü duyduğu acıma hissidir. Bu nedenle Orta Asya’dan İstanbul’a gelen gençlerle ilgilenir. Onlara her konuda yardımcı olur. Zaman zaman eğitim için gelen gençlerden manevi evlat edindiği de olur. Mithat Efendi, Kafkas insanını ve coğrafyasını tiyatro, hikâye ve romanlarına taşır. Tek başına çıkardığı Tercüman-ı Hakikat’in oralarda okunması Orta Asya’da tanınmasını sağlar. Buralarla kurduğu edebî ve millî bağ çok önemlidir. Onun Kafkaslara ve bütün Türk dünyasına duyduğu sevgi karşılıksız kalmaz. 16 Aralık 1912’de ölüm haberi Orta Asya’da üzüntüyle karşılanır. Onu tanıyanlar, evlatlarını koruyan, kollayan bir babayı, Efendi Baba’yı kaybetmenin büyük hüznünü yaşarlar.

• Ahmet Mithat Efendi. (1293/1876). Paris’te Bir Türk. İstanbul: Kırkanbar Matbaası.
• Ahmet Mithat Efendi. (1301/1884). Çerkes Özdenleri. İstanbul: Tercüman-ı Hakikat Matbaası.
• Ahmet Mithat Efendi. (1309/1892). Ahmet Metin ve Şirzâd. İstanbul: Tercüman-ı Hakikat Matbaası.
• Ahmet Mithat Efendi. (1975). Denizci Hasan I. Akyüz, K. (sad.), İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000). Çengi, Kafkas, Süleyman Musli. Ülgen, E. ve Andı, F. (hzl.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Mithat Efendi. (2000). Dünyaya İkinci Geliş Yahut İstanbul’da Neler Olmuş, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Hüseyin Fellah. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bargan, H. (2000). Ahmet Mithat Efendi ve İdil-Ural Türkleri. Türk Edebiyatı Dergisi, Sayı 324.
• Bargan, H. (2006). Türk dünyasının batısı: İstanbul. Türk Edebiyatı Dergisi, Sayı 398.
• Dayanç, M. (2007). Ahmet Mithat Efendi’nin Türklüğe dair isimli önemli bir konferansı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1.
• Durgun, H. H. (2015). Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Okay, O. (1991). Batı medeniyeti karşısında Ahmet Mithat Efendi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Yeşilyurt, Ş. (2014). Ahmet Mithat Efendi’nin romancılığı. Ankara: Akçağ Yayınları.