Türkiye’de Katılım Finans Sektörünün Kurumsal Kapasitesinin Artırılmasına Yönelik Bir Model Önerisi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 420 - 439, 31.07.2023

Hüsnü Tekin , Ömer Faruk Tekdoğan

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1133906

Cited By: 1

Öz

Dünya genelinde İslami finans, ülkemizde genellikle katılım finans olarak isimlendirilen sektör son 20 yıllık süreçte çift haneli büyüme göstererek 2021 yılı sonu itibariyle yaklaşık 3 trilyon ABD doları seviyesine ulaşmıştır. Katılım finans sektörünün reel ekonomi ile doğrudan bağlantılı olan iş modelleri ile mevcut reel ekonomiden oldukça uzaklaşmış finansal sistemin oluşturduğu risklere çözüm getirecek nitelikte daha adil, daha insani bir finansal sistem alternatifi olduğu göz ardı edilemeyecek bir gerçektir.
Türkiye’de katılım finans sektörünün toplam finans sistemi içerisindeki payı özellikli 2000’li yıllar ile birlikte artış göstermiş olsa da gelinen noktada 2025 yılı için belirlenen yüzde 15 hedefinin oldukça altındadır. Katılım finansa ilişkin yasal çerçevenin yetersiz ve birbirinden kopuk olduğu mevcut ekosistem ile söz konusu payın 2025 yılı hedeflerine ulaşılmasının oldukça zor olduğu görülmektedir.
Bu çalışmada, Türkiye katılım finans sektörü ekosisteminin iyileştirilmesi ve ekosistemin kurumsal bir yapıya kavuşturulması için “Türkiye’de katılım finans sektörünün toplam finans sektörü içindeki payının arzulanan düzeye çıkartılması için atılması gereken politika tedbirleri nelerdir?” sorusuna cevap olarak kurumsal ve yasal altyapı alternatifleri önerilmektedir. Önerilen model ile ülkemizde katılım finans kurumlarına olan olumsuz algının kırılması, sektörün bu anlamda bir sahibinin olması ile ilk planda 2025 hedefinin yakalanması anlamında önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Katılım finans, İslami finans ekosistemi, şer’i yönetişim., kurumsallaşma

Kaynakça

• Aydoğmuş, T., & Ülker, Y. (2021). Murabaha İşlemlerinin Türkiye Finansal Raporlama Standartları ve Faizsiz Muhasebe Standartları Kapsamında Değerlendiirlmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 49–71. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1157587
• Ayub, M. (2017). İslami Finası Anlamak. (Çürük, Suna Akten & R. Parlakkaya, Ed.) (1. baskı). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Azma, N., Aisyah, S., Izzah, N., & Rahman, M. (2018). The Development of Islamic Banking and Financial Institution in United Kingdom. The East Asian Journal of Business Management, 8(2), 5–13. https://doi.org/10.13106/eajbm.2018.vol8.no2.5
• Bank Negara Malaysia (2022). Erişim adresi: https://www.bnm.gov/
• Bektaş, İ., Yenice, A. C. “Türkiye’de Şer’i Yönetişim: Banka İçi Danışma Komiteleri Örneği”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/45 (2022), 29-60. https://doi.org/10.17335/sakaifd.1067325
• British Embassy of Bishkek. (2015). Islamic Finance in the UK. British Embassy Bishkek. Tarihinde adresinden erişildi http://www.libralex.com/publications/islamic-finance-and-the-UK
• CBFO. (2020). Türkiye Hanehalkı Finansal Algı ve Tutum Araştırması. Tarihinde adresinden erişildi https://www.cbfo.gov.tr/sites/default/files/docs/2021-05/turkiye_hanehalki_finansal_algi_ve_tutum_arastirmasi.pdf
• COMCEC (2017). Diversification of Islamic Financial Instruments. Ankara: COMCEC Coordination Office.
• COMCEC. (2018). COMCEC Financial Cooperation Working Group “ The Role of Sukuk in Islamic Capital Markets ”. Proceedings of the 10Th Meeting of the Comcec Financial Cooperation Working Group on “the Role of Sukuk in Islamic Capital Markets”.
• COMCEC. (2019). Improving the Takaful Sector In Islamic Countries. Ankara: COMCEC Coordination Office. COMCEC. (2020). Improving Shariah Governance Framework in Islamic Finance. Ankara: COMCEC Coordination Office.
• Çelik, İ. (2016). KATILım Bankaları Ve Denetleme Sorunsalı. Anka E-Dergi, 1 (1), 0-0. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anka/issue/27424/288469
• Dinç, Y. (2016). Katılım Bankalarının Danışma Kurullaının Kurumsal Yönetim Unsuru Olarak Değerlendirmesi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD), 2 (2), 83-103. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jief/issue/27745/293244
• Ersin, İ. (2018). İslami Finans. (D. Hasan & Y. Serhat, Ed.) (1. baskı). Ankara: Orion Kitapevi.
• Esen, A., Karabacak, S. (2014). National Shariah Boards: Global Applications and the Case of Turkey. Afro Eurasian Studies, 3 (2), 5-16. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/afes/issue/44779/556998
• Fathurrahman, A., & Devi, A. S. (2021). The Determinants of Musharaka Financing in Indonesia. Jurnal Ekonomi & Studi Pembangunan, 22(1), 37–47. https://doi.org/10.18196/jesp.v22i1.10118
• Fitch Ratings (2022, June 7). “Government Push to Aid Pakistan Islamic Finance Growth”. Erişim adresi: https://www.fitchratings.com/research/islamic-finance/government-push-to-aid-pakistan-islamic-finance-growth-07-06-2022.
• Financial Authority Service. (2020). Indonesia Islamic Banking Development Roadmap.
• Ginena, K., & Hamid, A. (2015). Foundations Governance of of Shari‘ah Islamic Banks. London: John Wiley & Sons.
• Güney, N. (2015). İslami Finansta Şer’i Yönetim Uygulamaları Ve Konuyla İlgili Tartışmalara Genel Bir Bakış . Turkish Journal of Islamic Economics, 2 (2), 45-69. https://dergipark.org.tr/tr/pub/beuntujise/issue/3460/47120
• Güngör, B., & Yılmaz, Ö. (2008). Finansal Piyasalardaki Gelişmelerin İktisadi Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye için Bir Var Modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (1), 173–193.
• Hassan, R., Abdullah, N. I., Hassan, A., Ibrahim, U., Sawari, M. F., Aziz, A. A., & Triyanta, A. (2013). A Comparative Analysis of Shari’ah Governance in Islamic Banking Institutions Across Jurisdictions. ISRA Research Paper.
• IFSB. (2021). Financial Stability Report 2021. RBM Annual report. Tarihinde adresinden erişildi https://www.bb.org.bd/pub/publictn.php
• Indonesian Ministry of National Planning. (2019). Indonesia Islamic Economic Masterplan 2019-2024. Indonesian Ministry of National Development Planning. Tarihinde adresinden erişildi https://knks.go.id/storage/upload/1560308022-Indonesia Islamic Economic Masterplan 2019-2024.pdf
• MFIC. (2012). Islamic Finance : Malaysia’s Journey. Tarihinde adresinden erişildi https://tkbb.org.tr/Documents/arastirma-ve-raporlar-102/Info-on-Islamic-finance-Malaysia.pdf
• Özdemir, M., & Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği. İstanbul. Pehlivanlı, D. (2011). Dünya İslami Denetleme Kurulu Uygulamaları İle Türkiye Faizsiz Bankacılık Sektörü Uygulamaları Karşılaştırması ve Türkiye Değerlendirmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 48 Sayı: 552, s. 59-67
• Picketty, T. (2014). Capitalism in the 21st Century. Capital in the 21st Century. Harvard University Press. https://doi.org/10.1142/11098
• Piketty, T. (2014). Capital in the Twenty- First Century. London: The Belknap Press of Harvard University Press.
• RAM (2022, March 29). “Islamic banks resilient amid turbulence”. Erişim adresi: https://www.ram.com.my/pressrelease/?prviewid=5952
• Razak, D. A., & Karim, M. A. A. (2008). Development of Islamic Finance in Malaysia: A Conceptual Paper. 8th Global Conference on Business & Economics, 1–21.
• SERPAM. (2013). İslamî Finans Kavramı, Ürünler, Dünyada veTürkiye’de Gelişimi ve Geleceği. Araştırma Notları - 1, 1–13.
• State Bank of Pakistan (2022). “Islamic Banking Bulletin October-December 2021”. https://www.sbp.org.pk/ibd/Bulletin/2021/Dec.pdf
• Tekin, H. (2021). İnfak Kurumunun Gelir ve Servet Dağılımındaki Rolü: Türkiye İçin Bir Model Önerisi. İstanbul Üniversitesi.
• TheCityUK (2019). Global Trends in Islamic Finance and the UK Market. London.
• TKBB. (2015). Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015 - 2025.
• TKKB. (2022). Katılım Bankaları 2021. İstanbul. Tarihinde adresinden erişildi https://www.tkbb.org.tr
• TSB. (2022). Katılım Esaslı Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Sektör Raporu 2021. İstanbul. https://tsb.org.tr/media/attachments/2021_Yılı_Katılım_Sigortacılığı_Sektör_Raporu.pdf
• Turgut, A. (2007). Türleri, Nedenleri ve Göstergeleriyle Finansal Krizler. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20(4–5), 35–46.
• UNDP (2022, March 9). “Islamic Finance International Conference 2022 (IFIC)”. Erişim adresi: https://www.undp.org/malaysia/blog/islamic-finance-international-conference-2022-ific
• Williamson, J. (2008). A Short History of the Washington Consensus. The Washington Consensus Reconsidered: Towards a New Global Governance, 15(1). https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199534081.003.0002
• Yılmaz, M. (2020). Türkiye’de İslami Finansın Gelişimi ve Hukuki Yapısı. Bingöl Üniversitesi.
• Yılmaz, H. S. & Şencal, H. (2022). İslam Politik Ekonomisi Açısından Merkezi Fetva Kurullarının Yapısına Dair Bir Değerlendirme. Journal of Islamic Economics, 2 (1), 92-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jie/issue/68091/1010986
• Zawya. (2022). Turkey Islamic banking growing; operating environment difficult.