Milletlerarası Ceza Hukukunda Yabancı Bir Ülkede Bulunan Malvarlığı Değeriyle İlgili Olarak El Koyma Kararı Verilmesi ve Yerine Getirilmesi Sorunu

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 494 - 513, 31.07.2023

Münevver İlay Vuslat Kaya

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1302046

Cited By: 1

Öz

Arama ve el koyma tedbirleri, kişilerin temel hak ve özgürlüklerine müdahale niteliği taşımaktadır. Bu sebeplerle koruma tedbirleri uygulamaya konulurken hukuka uygun şekilde uygulama gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Koruma tedbirlerinden biri olan el koyma tedbirine başvurulurken orantılılık ilkesinin de gözetilmesi gerekmektedir. El koyma kararlarının farklı ülkelerde nasıl uygulandığı konusu yıllardan beri tartışmalara konu olmaktadır. Milletlerarası ceza hukuku bağlamında yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarının suç işlemeleri söz konusu olduğunda işlediği suça ilişkin el koyma kararının Türkiye’de uygulamaya konulması sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Milletlerarası Ceza Hukukunda Yabancı Bir Ülkede Bulunan Malvarlığı Değeriyle İlgili Olarak El Koyma Kararı Verilmesi ve Yerine Getirilmesi Sorunu”nun tespiti ve bu sorunun giderilmesine ilişkin olarak konunun detaylı bir şekilde açıklanması amacıyla hazırlanmış bu çalışmada, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu ve diğer ceza hukukuna ilişkin normatif düzenlemeler dikkate alınarak el koyma hükümlerinin nasıl uygulanacağından bahsedilmekte ve Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri kapsamında el koyma hükümleri ve yerine getirilmesi ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca Uluslararası Adli İşbirliği Anlaşmaları çerçevesinde el koyma kararı verilmesi ve bu kararın uygulanma usulleri açıklanmaktadır. Çalışmada konu ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin yaklaşımına ve el koymaya ilişkin vermiş olduğu bazı kararlardan örneklere de yer verilmektedir. Literatür incelendiğinde, Milletlerarası Ceza Hukuku ile Türk Ceza Hukuku’nun el koyma kararlarının karşılaştırmalı olarak ele alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmanın bu anlamda önemli bir boşluğu doldurabileceğine inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

El Koyma, Koruma Tedbirleri, Milletlerarası Ceza Hukuku

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı. (2021a). Avrupa Birliğinde cezaî konularda uluslararası adlî iş birliği, Ankara: Adalet Bakanlığı Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Yayını. https://diabgm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/12102021113843AB-K%C4%B0TAP-14-09-2021.pdf adresinden 22.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Adalet Bakanlığı. (23.02.2021b). Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanmasının ve terörizmin finansmanının önlenmesi genelgesi. Sayı: 155/1.
• Avrupa Birliği. (2 Temmuz 2000). Avrupa Birliği üye devletleri arasındaki cezai konularda karşılıklı adli yardım anlaşması. https://diabgm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/12102021113843AB-K%C4%B0TAP-14-09-2021.pdf adresinden 22.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Birliği Konsey Kararı ( 24 Şubat 2005). Suçla ilgili gelirlere, araçlara ve mülkiyete el konulmasına ilişkin 2005/212/JHA sayılı Konsey Çerçeve Kararı, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi, https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.L_.2005.068.01.0049.01.ENG&toc=OJ%3AL%3A2005%3A068%3ATOC adresindren 01.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Birliği Konsey Kararı (22 Temmuz 2003). Avrupa Birliği'nde mal veya delillerin dondurulması kararlarının uygulanmasına ilişkin 2003/577/JHA sayılı Konsey Çerçeve Kararı https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32003F0577 adresinden 19.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Birliği Konsey Kararı. (6 Ekim 2006). Karşılıklı tanıma ilkesinin müsadere kararlarına uygulanmasına ilişkin 2006/783/JHA sayılı Konsey Çerçeve Kararı. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32006F0783 adresinden 01.02. 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Konseyi. (1959). Ceza işlerinde karşılıklı adli yardım avrupa sözleşmesi (CİKAYAS). https://diabgm.adalet.gov.tr/home/SayfaDetay/ceza-istinabe-genel-bilgiler14022020015707 adresinden 18.09.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Konseyi. (1990). Suç gelirlerinin aklanması, aranması, müsaderesi ve müsaderesine ilişkin sözleşme, http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/141.htm adresinden 11.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Avrupa Konseyi. (2005). Suç gelirlerinin aklanması, araştırılması, ele geçirilmesi, müsadere edilmesi ve terörizmin finansmanı hakkında sözleşme. http://conventions.coe.int/Treaty/EN/Treaties/Html/198.htm adresinden 25.11.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler. (2003). Birleşmiş Milletler yolsuzlukla mücadele sözleşmesi https://diabgm.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/sozlesme08012021120135 sitesinden 15.12.2022. tarihinde erişilmiştir. Birleşmiş Milletler. (2000). Sınıraşan örgütlü suçlara karşı Birleşmiş Milletler sözleşmesi, https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020102044bm_45.pdf adresinden 02.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler. (1990). Narkotik uyuşturucu ve psikotrop maddelerin kaçakçılığına karşı sözleşme. https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/adli_yardimlasma/adli_isbirligi_ceza/cz_istinabe_ek/sozlesmeler/1988%20tarihli%20uyu%C5%9Fturucu%20ve%20psikotrop%20maddelere%20kar%C5%9F%C4%B1%20bm%20s%C3%B6zle%C5%9Fmesi.pdf adresinden 15.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Birleşmiş Milletler. (2002). Birleşmiş Milletler terörizmin finansmanının önlenmesi sözleşmesi. http://untreaty.un.org/English/Terrorism/Conv12.pdf, adresinden 05.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Cengiz, S., Demirağ F., Ergül T., McBride J., Tezcan D. (2008). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Ankara, Şen Matbacılık.
• Değirmenci, O. (2007). Mukayeseli hukukta ve Türk hukukunda suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçu (kara para aklama suçu), Ankara: Turhan Kitabevi.
• Donohue, L. K. (2008). The cost of counterterrorism – power, politics and liberty. New York: Cambridge University Press. Dursun, İ. (2015). Ceza muhakemesi hukukunda taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 21(2) 535-558.
• Dülger, M. V. (2010). Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin aklanmasına ilişkin suçlar ve yaptırımlar, Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul.
• Haigner, S. D., Schneider, F. and Wakolbinger, F. (2012). Combating money laundering and the financing of terrorism: A survey. economics of security working. Berlin: Economics of Security.
• Financial Action Task Force. (2010). Financial action task force financial action task force guidance document – best practices confiscation (Recommendations 3 and 38. Paris.
• Ryder, N. (2013). To confiscate or not to confiscate? A comparative analysis of the confiscation of the proceeds of crime legislation in the United States of America and the United Kingdom. https://uwe-repository.worktribe.com adresinden 01.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Silva, J. C., Stange, A. ve Özbek, V. Ö. (Tarih Yok). Türk ceza adalet sisteminin etkinliğinin geliştirilmesi. Teknik araçlarla izleme ve gizli soruşturmacı tedbirleri modülü. Avrupa Birliği - Avrupa Konseyi Ortak Projesi. https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/552/dosya/8-teknik-araclarla-izleme-ve-gizli-sorusturmaci-tedbirleri-egitim-modulu25-08-20204-37-pm.pdf adresinden 18.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Silva, J. C. D., Stange, A., Yıldız, A. K. (Tarih Yok). Arama ve el koyma tedbirleri modülü, Türk Ceza Adalet Sisteminin Etkinliğinin Geliştirilmesi, Avrupa Birliği-Avrupa Konseyi Ortak Projesi. https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/552/dosya/6-arama-ve-elkoyma-tedbirleri-egitim-modulu25-08-20204-36-pm.pdf adresinden 19.11.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Özgenç, İ. (2021). Şüpheli işlem bildiriminin hukuki mahiyeti, MASAK’ın rolü, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçu üzerine hukuki değerlendirmeler. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(3), 273 – 328.
• Şen, E. ve Eryıldız, H. S. (2017). Elkoyma, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tezcan, D., Erdem, M. R. ve Önok, R. M. (2021). Uluslararası ceza hukuku, (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti arasında hukuki, ticari ve cezai konularda adli yardımlaşma sözleşmesi (15 Mart 1995). https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/sozlesmeler/b%C3%BCrolardan%20gelen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/D%C3%BCzenlenen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/hukuk-ceza/Arnavutluk%20Anla%C5%9Fma.pdf adresinden 04.09.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti ile Belarus Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari ve Cezai Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması. (13 Mart 2012). https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/sozlesmeler/ikitaraflisoz/hukuk&ceza/Belarus_Hukuki_%20Ticari_Cezai.pdf adresindren 01.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• United Nations. (1988). United Nations Convention against ıllicit traffic in narcotic drugs and psychotropic substances https://www.unodc.org/pdf/convention_1988_en.pdf adresinden 11.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• United Nations. (2015). Resolutions and decisions adopted by the Conference of the States Parties to the United Nations Convention against Corruption. https://www.unodc.org/documents/treaties/UNCAC/COSP/session5/V1401171e.pdf adresinden 18.02.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Üstün, O. (2008). Karapara aklama ve terörün finansmanı ile mücadelede uluslararası girişimler ve araçlara toplu bakış, Bankacılık Dergisi, 65, 19 - 35.
• Yılmaz, E. (2017). Hukuk Sözlüğü, Ankara: Yetkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Y. (2000). Terörizmin Finansmanı Suçu, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (YÜHFD), 17(Özel Sayı), 177-267. 5549 Sayılı suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi hakkında kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5549.pdf adresinden 09.01.2023 tarihinde erişilmiştir. 1622 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti İle Almanya devleti arasında hukuki ve ticari mevaddı adliyeye müteallik münesabatı mütkabileye dair mukavelename. https://diabgm.adalet.gov.tr/arsiv/sozlesmeler/b%C3%BCrolardan%20gelen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/D%C3%BCzenlenen%20s%C3%B6zle%C5%9Fmeler/Hukuk/Almanya%20hukuki%20ticari%20.pdf adresinden 11.02.2023 tarihinde erişilmiştir. 6706 Sayılı cezaî konularda uluslararası adlî iş birliği kanunu www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6706.pdf adresinden 15.03.2023 tarihinde erişilmiştir.