Evaluation of Search and Rescue Activities of February 6, 2023, Kahramanmaraş Earthquakes in Terms of Occupational Health and Safety

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 667 - 680

Abdullah Kalkan , Serpil Gerdan

https://doi.org/10.35341/afet.1694479

Öz

Disasters, accidents, and other emergencies necessitate both ensuring the safety of affected individuals and enhancing the effectiveness of response teams. In such situations, search and rescue operations alongside occupational health and safety (OHS) practices play a critical role in saving lives and ensuring that interventions are conducted safely and sustainably. Although Article 2/2-b of the Turkish Occupational Health and Safety Law No. 6331 states that OHS provisions do not apply during disasters and emergencies, this clause does not eliminate the necessity of implementing safety measures in such contexts. Ensuring the safety of personnel working in disaster zones is of paramount importance, particularly during emergency response operations. This study evaluates the occupational health and safety experiences of search and rescue personnel from non-governmental organizations (NGOs) and local administrations who participated in search and rescue activities following the February 6, 2023, Kahramanmaraş-centered earthquakes. The sample consists of individuals who traveled from Kocaeli province to Hatay to engage in these operations. A qualitative research methodology was employed, and data were collected through semi-structured interviews and questionnaires. Data saturation was achieved with 19 participants (N=19).

Anahtar Kelimeler

Earthhqake , February 6 2023 , Occupational Health and Safety , Search and Rescue

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Arama Kurtarma Faaliyetlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Afetler, kazalar ve diğer acil durumlar, hem bireylerin güvenliğinin sağlanmasını hem de müdahale ekiplerinin etkinliğinin artırılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu tür durumlarda arama ve kurtarma faaliyetleri ile iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, hem hayat kurtarmak hem de müdahalelerin güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde yürütülmesini sağlamak açısından kritik bir rol oynamaktadır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 2/2-b maddesinde afet ve acil durumlarda İSG hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilse de, bu hüküm, afet ve acil durumlarda iş güvenliği önlemlerinin alınması gerekliliğini ortadan kaldırmamaktadır. Özellikle afet müdahalelerinde, afet bölgesinde çalışan personelin ortam güvenliğinin sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli depremlerde arama ve kurtarma faaliyetlerine katılan sivil toplum kuruluşları (STK) ve yerel yönetimlerde görevli arama-kurtarma personelinin deneyimleri, iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, Kocaeli ilinden Hatay’a giderek arama ve kurtarma çalışmalarına katılmış bireyler oluşturmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup, veriler yarı yapılandırılmış mülakat ve anket formları aracılığıyla toplanmıştır. Veri doygunluğu 19 katılımcı (N=19) ile sağlanmıştır. Elde edilen bulgular, arama ve kurtarma çalışmalarına katılan bireylerin kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımına özen gösterdiğini ancak zaman baskısı ve duygusal etkilenme gibi nedenlerle iş sağlığı ve güvenliği kapsamında alınması gereken önlemlere dikkat etmekte zorlandıklarını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Arama Kurtarma , Deprem , İş Sağlığı ve Güvenliği , 6 Şubat 2023

Etik Beyan

Etik Kurul Onayı Kocaeli Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Etik Kurulunun 14/03/2024 tarih ve 2024/05 nolu toplantısında 2 sıra sayılı karar ile alınmıştır.

Kaynakça

• Akpınar, T., Çakmakkaya, BY. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenlerin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü. Çalışma ve Toplum, 1, 273-304
• ATAUNI. (2025). Nitel Araştırmama Desenleri, Açık Erişim. http://acikders.atauni.edu.tr/pluginfile.php/77629/mod_resource/content/0/SEC.pdf Demir, Ö. (2020). Cumhuriyet Döneminde Maden İşletmelerinde İşçi Haklarını Belirlemeye Yönelik Bazı Düzenlemeler (Ergani Bakır İşletmesi ve Ereğli Kömür İşletmesi Örnekleri). Journal of Underground Resources, 8(18)
• Caymaz, E., Akyon, F. V., Erenel, F. (2013). A Model Proposal for Efficient Disaster Management: The Turkish Sample. Social and Behavioral Scienes, 99, 609-618. Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri- Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev.: M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi. Ceylan Çapar, M. ve Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 295-312.
• Doğan, O., Keskin, Keskin, M.Ö., (2023). L Tipi Matris Yöntemi ve AHP Yöntemi Kullanılarak Risklerin Değerlendirilmesi: Örnek Bir Uygulama, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 11(4), 1282-1293.
• Eflanili, B. (2021). Türkiye’de Afet Yönetimi: Depremler. Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi
• Gerek, N. (2008). İş Sağlığı ve İş Güvenliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• Gülnerman, A. G. (2014). Afet Kriz Yönetimine Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Katkısı ve Hayat Kurtaran Büfe Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Günaydın, M., Tatlı, Ö., Genç, EE. (2017). Arama Kurtarma Örgütleri ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekipleri (UMKE), Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3(1), 56-63
• Gündüz, S. (2019). 4857 Sayılı İş Kanunu Döneminde İşveren ve İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Görev ve Sorumlulukları. Hiper Yayın.
• Gündüz, B., Çapri, B., & Gökçakan, Z. (2013). Mesleki Tükenmişlik, İşle Bütünleşme ve İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, (3), 29-49.
• ILO (Uluslaraası Çalışma Örgütü). (2025). https://www.ilo.org/tr/resource/155-nolu-sagligi-ve-guvenligi-ve-calisma-ortamina-iliskin-sozlesme
• Kervankıran, İ., Kurnaz, Z., & Başcı, E. (2023). Bir Yer Olarak Göbekli Tepe’nin Ötekileş(tiril)en Son Sakinleri. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 24(3), 29-63.
• Koç, M., Akbıyık, N. (2011). Türkiye’de İş Kazalarının Maliyetleri Ve Çözüm Önerileri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(2), 179-175
• KOERI, (2025). Deprem İle İlgili Teknik Bilgiler, Deprem Nedir? http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/depremnedir/ Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job Bournout. Annual Review of Psycholog, (52), 397-422.
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and Personality (2nd ed.). New York.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma. (S. Turan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ozkaynar, G. K. (2023). A Study on the Implementation Process of Management Functions in the Disaster Period: The Case of Sivas Cumhuriyet University in the Kahramanmaraş Earthquake. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 5(2), 105-127.URL: https://doi.org/10.46464/tdad.1282726,
• Özkılıç, Ö. 2005. İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Ankara, p.219.
• Pines, A. M., & Aronson, E. (1988). Career Burnout: Causes and Cures. New Work: Free Press.
• Punch, K. F. (2014). Sosyal Araştırmalara Giriş - Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Ural, S. (2015). Arama ve Kurtarma Bilgisi Ders Kitabı. Elektronik Kitap (Çevrim içi / Web tabanlı), Erzurum.
• URL-1:https://isg.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/160/2021/07/Kamu-Üniversitelerinde-Is-Sagligi-ve-Guvenligi.pdf, (Ziyaret tarihi:28 Ekim 2024).
• URL-2:https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/,(Ziyaret tarihi:10 Haziran 2024).
• URL-3:https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=134845,(Ziyaret tarihi:11 Eylül 2024).
• URL-4:https://www.yenisafak.com/gundem/yalan-haber-can-aldi-baraj-patladi-dezenformasyonu-uc-bucuk-saat-kaybettirdi-4509822 (Ziyaret tarihi:7 Ağustos 2024).
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yiğit, A. (2011). İş Güvenliği (2. basım),Alfa Aktüel Yayınları: Bursa
• Yüksel, B. (2017). Çalışma İlışkılerıne Yönelık İlk Düzenleme: Dılaver Paşa Nızamnamesı ve Çalışma Hayatına Etkileri. İş ve Hayat, 3(6),155 - 178
• Yolcu, M., Bekler, T. (2020). Deprem Kültürü ve Farkındalık Çalışmaları: Şili ve Elazığ Depremlerinin Karşılaştırılması (2021). ÇOMÜ LJAR 1(2) 71-82