DİN VE DİNDARLIK BAĞLAMINDA ÖĞRETMEN DİNDARLIĞI VE DİNDAR ÖĞRETMEN TİPOLOJİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 13, 250 - 276, 31.12.2023

Şaban Yavuz

Öz

Din ve dindarlık bağlamında öğretmen dindarlığı ve dindar öğretmen tipolojilerini incelemek olan çalışmada, dini yaşayışın çok boyutlu olduğu düşüncesinden hareketle, dini yaşayış farklı boyutlarda ele alınmıştır. Sosyal yaşamda her daim var olan dinin, meslek gruplarının sosyal.değişim üzerindeki işlevlerini büyük oranda etkilemekte olduğu, meslek gruplarının da dindarlık üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Çağımızda meslekler, uzmanlaşma ekseninde önemi her geçen gün artan bir yapı şeklindedir. Ülkemiz gibi çağdaşlaşma evresi içerisinde olan devletler ya da ülkelerde meslekleşmenin öneminin net biçimde arttığını söylemek mümkündür. Bununla birlikte bazı meslek grupları da bilhassa toplumu yönlendirici taraflarından dolayı daha ön plana.çıkmaktadır. Öğretmenler kanun ve yönetmeliklere bağımlı, kanun ve yönetmeliklerin dışına taşamaz iseler de söküp atamayacakları bir dini inançları, bu dini inançlarına bağlı olarak dini yaşayışları ve dindarlıkları söz konusudur. Dindarlıkları zaman içerisinde değişim ve dönüşüme uğramıştır. Bu amaçla, Konya’nın Selçuklu, Meram ile Karatay ilçelerde bulunan devlet ilköğretim okullarında (ilkokul, ortaokul ve imam-hatip ortaokulu düzeyi) çalışan öğretmenlerden 8336 kişiden örnekleme yöntemine göre seçilen 1000 kişiden geçerli kabul edilen 816 öğretmenin, hazırlanan anketle dini yaşayışları farklı parametreler doğrultusunda karşılaştırmalı şekilde ele alınarak araştırılmıştır. Verilerin analizinde ve hipotezlerin test edilmesinde nicel desen üzerine kurgulanmış betimsel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Dindar, Öğretmen

Kaynakça

• Akseki, Hamdi, İslam, İstanbul, 1966. Akyüz, Yahya, Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişimdeki Etkileri, Doğan Basımevi, Ankara, 1978. Arslan, Mustafa, Türk Popüler Dindarlığı, Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, İstanbul, 2004. Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İİFV Yay., İzmir, 2001. Ayverdi, Samiha, Milli Kültür Meseleleri ve Maarif Davamız, 5.Baskı, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 2017 Başgil, Ali Fuat, Demokrasi Yolunda, 5.Baskı, İstanbul, Yağmur Yayınları, 2017. Bayyiğit, Mehmet, “Üniversite Gençliğinin Dini İnanç Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma”, Bursa, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 1989. Büyükkaragöz, Savaş, Öğretmenlik Mesleğine Giriş, Mikro Yayınevi, Konya, 1998.
• Coştu, Yakup, “Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım: Bir Dini Yönelim Ölçeği Denemesi”, Hitit Üniversitesi İ.F. Dergisi, C.8, sayı 15, Ankara, 2009.
• Çarkoğlu, Ali, Değişen Türkiye’de Din, Toplum ve Siyaset, Tesev Yayınları, İstanbul, 2006. Çelik, Celaleddin, “Dindarlık Tipolojileri”, Ed., Ünver Günay, Celaleddin Çelik, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Karahan Kitabevi, Adana, 2006. Çetin, Duran, Bir Adım Ötesi, 5. Baskı, Beka Yayıncılık, İstanbul, 2019. Doğan, D. Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, 7.baskı, Rehber Yayınları, Ankara,1990.
• Doğan, Şahin, “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Dini Tutumları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Er, İzzet, Din Sosyolojisi, Akçağ Yay., Ankara, 1998. Fichter, Joseph, Sosyoloji Nedir, (Çev. Nilgün Çelebi), Anı Yayıncılık, Ankara, 2012.
• Freyer, Hans, Din Sosyolojisi, Çev. Turgut Kalpsüz, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1964.
• Günay, Ünver, “Modern Sanayi Toplumunda Din I”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Kayseri, 1986. Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İstanbul, İnsan Yayınları, 1998.
• Günay, Ünver, Erzurum ve Çevre Köylerinde Dini Hayat, Erzurum Kitaplığı, İstanbul, 1999.
• Karatay, Hüseyin, Sürgün Öğretmen, Nur yayınları, 1974.
• Kehrer, Günter, Din Sosyolojisi, (Çev. Semahat Yüksel) Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 1992. Kızılgeçit, Muhammet, Yalnızlık ve Umutsuzluk ve Dindarlık, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2021 Köktaş, M. Emin, Türkiye’de Dini Hayat, İşaret Yayınları, İstanbul, 1993.
• Mehmetoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, Dem yayınları, İstanbul, 2004.
• Mensching, Gustav, Dinî Sosyoloji, (Çev. Mehmet Aydın), Tekin Kitabevi, Konya, 1994.
• Okumuş, Ejder, Gösterişçi Dindarlık, Pınar Yayınları, İstanbul, 2002.
• Onay, Ahmet, Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, DEM Yay., İstanbul 2004.
• Oyman, Nihat, “Sosyal Medya Dindarlığı” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı, 28, 2016.
• Öz, Satılmış, “Din, Dindarlık İlişkisi Çerçevesinde Öğretmenlerin Dini Anlayış ve Yaşayışları”, Yozgat, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fak., C.3, S.3, 2013.
• Özcan, Zeynep, “Cumhuriyet Dönemi Dini Hayat (1938-1950)”, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Özlem, Doğan, Max Weber’de Bilim ve Sosyoloji, 3.Baskı, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2001.
• Wach, Joachim, Din sosyolojisi, Çev., Ünver Günay, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995.
• Pazarlı, Osman, Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Pür, İlyas, “Lisede Öğrenim Gören Öğrencilerde Yalnızlık ve Dindarlık Kavramlarının Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi (Mersin Örneği)” The Journal of Academic Social Science Studies Cilt: 14 Sayı: 85.
• Tangülü, Zafer, vd. “Cumhuriyetten Günümüze İlköğretime Öğretmen Yetiştirme”, 9. Ulusal Sınıf öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (20- 22 Mayıs 2010), Elazığ, 2010.
• Taş, Kemaleddin, “Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma”, (edit. Ünver Günay-Celaleddin Çelik), Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Karahan Kitabevi, Adana, 2006.
• Tekin, Mustafa, Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) https://dibbys.diyanet.gov.tr/dyys/MakaleKurumDisi/MakaleKurumDisi.aspx (20.10.2023 tarihli erişim)
• Tonguç, Engin, Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç, Ant Yayınları, İstanbul, 1970; Yakut, Selahattin, “Öğretmenlerde Psikolojik İyi Oluş ve İş Yerinde Dışlanma İlişkisi” Journal of Turkish Studies, cilt. 13, sayı. 18, ss. 1357-1376, 2018.
• Yaparel, Recep, “Dinin Tarifi Mümkün müdür?”, D.E.Ü.İ.F.D., C. IV, İzmir, 1987.
• Yapıcı, Asım, “Dini Yaşayışın Farklı Görüntüleri ve Dogmatik Dindarlık”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.2, sayı.2, Adana, 2002.
• Yiğit, Ali Ata, İnönü Dönemi Eğitim ve Kültür Politikası, Boğaziçi Yay., İstanbul, 1992.
• 24 Haziran 2017 tarih ve 30106 sayılı Resmi Gazete yayınlanan yönetmelik
• 8 Ekim 2013 tarih ve 28789 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan yönetmelik