Maden Arama ve İşletme Faaliyetlerinden Kaynaklanan Mali Yükümlülükler ve Bunların Hukuki Niteliğinin Analizi

Year 2017, Volume: 21 Issue: 3, 277 - 320, 01.07.2017

Uğur Yiğit , İlhami Öztürk

Abstract

Madenler devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Madenlerin aranması ve işletilmesi faaliyetleri nedeniyle; devlet hakkı, il özel idaresi payı, köylere hizmet götürme birliği payı, ruhsat bedeli ve belediye payı adları altında çeşitli bedellerin ödenmesi kanunla zorunlu kılınmıştır. Bu bedellerin; kanunla düzenlenmesi, ödenmesinin zorunlu olması, süresinde ve tam olarak ödenmemesi durumunda cebren takip ve tahsil edilmesi, parasal bir edim olması, tek taraflı olarak kamu idaresi tarafından belirlenmesi, kamu giderlerinin finansmanında kullanılması gibi nedenlerle mali yüküm niteliği taşıdığı açıktır. Bu çalışma ile maden arama ve işletme faaliyetleri dolayısıyla ödenmesi zorunlu kılınan mali yükümlerin hukuki niteliği analiz edilerek bunların vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerden hangisinin kapsamına dahil olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Devlet Hakkı, İl Özel İdaresi Payı, Köylere Hizmet Götürme Birliği Payı, Ruhsat Bedeli, Belediye Payı.

FINANCIAL LIABILITIES BASED ON EXPLORATION AND EXPLOITATION ACTIVITIES OF NATURAL RESOURCES AND THEIR LEGAL NATURE

Abstract

Natural resources are under the sovereignty and disposition of the state. The right to explore and exploit natural resources belongs to the state. The state may assign this exclusive right to natural and legal persons for a specific period of time. Applicable laws require certain amounts of payment as a result of activities of exploration and exploitation of natural resources, such as municipality share, state share, special provincial administration share, union for providing services to villages share and royalties for permits. It is clear that these fees represent all the characteristics of a financial liability since they are enacted by law, their payment is a mandatory legal requirement, the payment can be enforced in case of late payment or partial payment, they are monetary obligations, they are under the sole discretion of public administration, they are used in the financing of public expenses. This study determines whether these liabilities should fall under the scope of taxes or levies or similar financial liabilities through the analysis of the legal nature of the financial obligations that are required to be paid in relation to the exploration and exploitation of natural resources.

Keywords

State Share, Special Provincial Administration Share, Union for Providing Services to Villages Share, Royalties for Permits, Municipality Share.

References

• AKDOĞAN, Abdurrahman: Kamu Maliyesi, 16. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2014.
• AKSOY, Şerafettin: Kamu Maliyesi, 3.Bası, İstanbul 1998.
• BAŞARAN, Funda: “Anayasa Temelinde “Benzeri Mali Yükümlülük” Kavramı”, Vergi Sorunları Dergisi, Sa.118.
• BOUTRON, Maxime: Contours Juridiques et Historiques de la Notion de Taxe Affectée, Rapport Particulier N° 1, Şubat 2013. Web: file:///C:/ Users/turayo/Downloads/Rapport_particulier_1_contours_juridiques_ historiques_taxes_affectees.pdf Erişim: 30.07.2017
• Congressional Budget Office, The Growth of Federal User Charges, 1993, s.3. Web:https://www.cbo.gov/sites/default/files/103rd-congress-1993 1994/reports/1993_08_growthofuserchargesa%29taxes.pdf Erişim:12.5.2017.)
• ÇAĞAN, Nami: “Anayasa Yönünden Fonlar” Anayasa Yargısı Dergisi, C.3, Sa.25, s.107-124
• ÇAĞAN, Nami: “Anayasa Yönünden Fonlar”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt:3, (104-127), 1986.
• EDİZDOĞAN, Nihat, ÇETİNKAYA, Özhan, GÜMÜŞ, Erhan: Kamu Maliyesi, 5. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa 2013.
• EĞİLMEZ, Sevgin: “Parafiskalite ve Parafiskal Kurumlar”, Maliye Tetkik Kurulu Araştırmaları, Cilt:4, Maliye Tetkik Kurulu Yayını No: 1979/211, 1980, s.45-86.
• ERGİNAY, Akif: Kamu Maliyesi, 11.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 1985.
• ERTUĞRUL, Ayşe Nilgün: “Hilenin İnsan Kaynakları Politikaları ile İlişkisi ve Ampirik Bir Çalışma”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sa.41 s.109-125.
• GEREK, Şehnaz, AYDIN, Ali Rıza: Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2010.
• GÜLDÜREN, Can, ÇETİNKAYA, Levent, KESER, Hafize: “Ortaöğretim Öğrencilerine Yönelik Bilgi Güvenliği Farkındalık Ölçeği (BGFÖ) Geliştirme Çalışması” İlköğretim Online, Sa. 15(2), 2016, s. 682-695.
• HEREKMEN, Aykut: “Teoride ve Türkiye’de Parafiskal Gelirler”, Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, No:99/55.
• Judgment of the Court of 26 February1975. - W. Cadsky SpA v Istituto nazionale per il Commercio Estero. - Reference for a preliminary ruling: Tribunale civile e penale di Bolzano - Italy. - Case, 63-74.
• MUTLUER, M. Kâmil, ÖNER, Erdoğan, KESİK, Ahmet: Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi, 3. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2013.
• NADAROĞLU, Halil: “Teori ve Pratikte Parafiskalite” Maliye Enstitüsü Konferansları, Yedinci Seri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayını, Sermet Matbaası, İstanbul 1961.
• NADAROĞLU, Halil: Kamu Maliyesi, 9. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 1996.
• OKTAR, S. Ateş: “Vergi Benzeri Mali Yükümlülükler Ek Mali Yükümlülükler ve Bir Totolojik Düzenlemenin Analizi” Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi, Sa.37, s.155-189.
• ORHANER, Emine; Kamu Maliyesi, 3.Baskı, Ankara 2000.
• ÖZER, Figen: Vergi Hukukunda Ek Mali Yükümlülükler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009.
• ÖZTÜRK, İlhami: “Üretilen Petrolden Alınan Devlet Hissesinin Hukuki Niteliği ve Anayasal Kanunilik İlkesine Uygunluğu” Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:6, Sayı:11, 2017.
• ÖZTÜRK, İlhami: Vergi Benzeri Mali Yükümlülükler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• PEHLİVAN, Osman; Kamu Maliyesi, Trabzon, Eylül 2007.
• PINAR, Burak: Yargı ve İcra Harçları, Adalet Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2009
• PİRLER, Orhan: “Belediyelerde Çevre Temizlik Vergisinin Uygulanması”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Sa.3(2), s.33-44.
• RICHARDSON, Pearl: “User Charges, Federal,” in The Encyclopedia of Taxation & Tax Policy, 2. Baskı, (Ed. J. J. Cordes, R. D. Ebel, J. G. Gravelle). Washington, D.C.,The Urban Institute, 2005.
• RIVLIN, Alice M: “Before the Committee on the Budget United States Senate”, s.1. Web:https://www.cbo.gov/sites/default/files/97th-congress-1981-1982/reports/82-cbo-022.pdf Erişim:1.5.2017
• SABAN, Nihal: Vergi Hukuku, 7. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2015
• SAYAR, Nihad S: Kamu Maliyesi – Kamu Gider ve Gelirleri Prensipleri, İ.İ.T.İ.A. Nihad Sayar–Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları, No 256, İstanbul, 1975.
• SELIGMAN, E. R. A.: Essays in Economics. New York: Reprint of Economic Classics, 406-413.
• SİMON, James, NOBES, Christopher: (2009/2010). The Economics of Taxation, 9. Baskı. Birmingham: Fiscal Publications, Ağustos 2013.
• Supreme Court of The United States, No. 97–372, United States, Petitioner v. United States Shoe Corporation On Writ of Certiorari to the United States Court of Appeals for the Federal Circuit, March 31, 1998.
• TOSUN, M. Umur, ÖZTÜRK, İlhami: “Yükseköğretim Hizmeti Karşılında Devlet ve Vakıf Yükseköğretim Kurumlarına Yapılan Ödemelerin Hukuki Niteliği”, Legal Mali Hukuk Dergisi, Cilt:13, Sayı:148, Nisan 2017.
• TOSUN, M. Umur, ÖZTÜRK, İlhami: “Yükseköğretim Hizmeti Karşılında Devlet Yükseköğretim Kurumlarına Ödenen Öğrenci Katkı Payı, Öğrenim Ücreti ve Öğretim Ücretlerinin Kanunilik İlkesine Uygunluğu”, Vergi Dünyası, Yıl:36, Sayı:429, Mayıs 2017.
• TÜRK, İsmail: Kamu Maliyesi, 9. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
• Web:http://www.migem.gov.tr/duyurular/malikonular/2017%20Ruhsat%20 Bedelleri%20Tablosu.pdf Erişim:11.09.2017
• YILMAZ, Güneş, BİYAN, Özgür: “Vergi Hukukunda Bir Belirsizlik: ‘Benzeri Mali Yükümlülük’ Kavramı ve Bu Kavram Açısından Bakanlar Kuruluna Verilen Yetkilerin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, .C.38, Sa.2, s.335-360