Borçlar Kanununun Genel İşlem Koşullarına Dair Hükümleri Hakkında Bir İnceleme

Year 2014, Volume: 18 Issue: 1, 49 - 70, 01.01.2014

Mehmet Akçaal

Abstract

Genel işlem koşulları, günümüzde bankacılık, sigortacılık, seyahat ve taşıma işleri gibi birçok alanda kullanılan sözleşmelerde yer almaktadır. Ancak, Türk Hukukunda 6098 sayılı Borçlar Kanunundan önce genel işlem koşulları hakkında herhangi bir genel hüküm mevcut değildi. 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ise, genel işlem koşulları sadece tüketici sözleşmeleri bakımından düzenlenmişti. Bu eksiklik, 6098 sayılı Borçlar Kanunu ile giderilmiştir. Buna göre, genel işlem koşulları, Borçlar Kanununun 20 ilâ 25 inci maddeleri arasında ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş ve sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla, Borçlar Kanunundaki genel işlem koşullarına ilişkin hükümlerin, artık bu koşullara yer verilen her tür sözleşmede uygulanması mümkündür. Borçlar Kanununda, önce genel işlem koşulunun tanımına yer verilmiştir. Sonra ise, genel işlem koşullarının denetimi düzenlenmiştir. Bunlar, yürürlük denetimi, yorum denetimi ve içerik denetimidir

Keywords

Borçlar Hukuku, Genel İşlem Koşulları, Standart Sözleşme, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanunu, Yazılmamış Sayılma

AN ANALYSIS FOR THE PROVISIONS OF THE CODE OF OBLIGATIONS RELATING TO THE GENERAL TRANSACTION CONDITIONS

Abstract

The general transaction conditions take place in contracts which are used in many areas such as banking, insurance trade, travelling and carrying at the present day. However, there wasn’t any general legal provision relating to the general transaction conditions before The Code of Obligations no 6098. The general transaction conditions are put in order in The Law on the Protection of Consumers no 4077 only for consumer contracts. The Code of Obligations no 6098 made up for the defi ciency. Accordingly, the general transaction conditions are put in order and lined off elaborately between Article 20 and 25. Thus, the legal provisions relating to the general transaction conditions in The Code of Obligations no 6098 are possible to be put in practice for the all contracts which give place to these conditions. The defi nition of the general transaction condition is taken place fi rstly in The Code of Obligations no 6098. Then, the control of the general transaction conditions are put in order in The Code of Obligations. The species of the general transaction conditions are the control for the operation, the control for the interpretation and the control for the content

Keywords

The Law of Obligations, The General Transaction Conditions, Standard Contract, The New Code of Obligations no 6098, To Be Counted Unwritten

References

• Akçaal, Mehmet, İşletmenin Devri, Ankara 2014.
• Altop, Atilla, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’ndaki Genel İşlem Koşulları Düzenlemesi, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Reyegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, İstanbul 2007, s. 254-260.
• Arıkan, Mustafa, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Genel İşlem Koşullari, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, (İstanbul, 3-4 Haziran 2011), İstanbul 2011, s. 69-74.
• Aslan, İ. Yılmaz, Tüketici Hukuku Dersleri, 4. Baskı, Bursa 2013.
• Atamer, Yeşim M., Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, 2. Baskı, İstanbul 2001 (Sözleşme Özgürlüğü).
• Atamer, Yeşim M., Yeni Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Uyarınca Genel İşlem Koşullarının Denetlenmesi - TKHK m. 6 ve TTK m. 55, f. 1, (F) İle Karşılaştırmalı Olarak, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, (Ankara, 8 Nisan, 2011), Ankara 2011, s. 7-78 (GİK).
• Ayan, Mehmet, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7. Baskı, Konya 2012.
• Aydoğdu, Murat, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Düzenlenen Genel İşlem Koşullarının Konu Bakımından Uygulama Alanı, DEÜHFD., C. 13, S. 2, 2011, s. 1-50.
• Bigat, Şevket Güney / Lokmanoğlu, Ensar, Genel İşlem Şartları Açısından Şaşırtıcı, Sürpriz, Beklenmeyen, Haksız, Adil Olmayan ve Çok Anlamlı Koşullar, İBD., C. 83, S. 6, 2009, s. 3147-3157.
• Bostancı, Şebnem, Genel İşlem Şartları, http://www.hukukiboyut.com/arsiv/ d2009112493649.pdf, (Erişim Tarihi: 20.01.2014).
• Demir, Mehmet, 2008 Şubat Tarihli Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nın Genel İşlem Koşulları’na İlişkin Maddelerinin (m. 20–25) Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri, TBBD., S. 76, 2008, s. 217-230.
• Dizdar, Ali Murat, Genel İşlem Şartlar, Bankacılar Dergisi, S.72, İstanbul 2010, s. 85-93.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 14. Baskı, Ankara 2012.
• Güngör, Hayriye Gonca, Borçlar Kanunu Tasarısındaki Genel İşlem Koşullarına Bakış ve Öneriler (II), LHD., C. 3, S. 31, 2005, s. 2465- 2473.
• Havutçu, Ayşe, Açık İçerik Denetimi Yoluyla Tüketicinin Genel İşlem Şartlarına Karşı Korunması, İzmir 2003.
• Holmes, Eric Mills / Thuirmann, Dagmar, A New and Old Theory For Adjudicating Standardized Contracts, Georgia Journal of International and Comparative Law, Volume 17, Issue 3, 1987, s. 323-429.
• Karagöz, Veli, Tip İş Sözleşmelerinde Öngörülen Cezaî Şartın Genel İşlem Şartları Bağlamında Denetlenmesi, AÜHFD., C. 8, S. 1-2, 2004, s. 593-606.
• Kartal, Doğan, Genel İşlem Şartları ve Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2008.
• Kaşak, Esra, Sözleşmenin Niteliğine ve İşin Özelliğine Yabancı Olan Genel İşlem Koşulları (6098 Sayılı TBK m. 21/2), İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1, 2012, s. 415-429.
• Kılıçoğlu, Ahmet M., Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 16. Baskı, Ankara
• Koç, Nevzat, Türk Borçlar Kanunu Tasarısında Genel Hükümlere İlişkin Olarak Yapılması Öngörülen Yenilik ve Değişiklikler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 2, S. 12, 2007, s. 71-147.
• Kuntalp, Erden, Bankalar ve Genel İşlem Koşulları, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, (Ankara, 8 Nisan, 2011), Ankara 2011, s. 81-102.
• Küçükyalçın, Arzu, Karşılaştırmalı Hukukta Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması, AÜHFD., C. 53, S. 4, 2004, s. 101-123.
• Moll, Wilhelm / Melms, Christopher, Münchener Anwaltshandbuch Arbeitsrecht, 3. Aufl age, München 2012.
• Oğuzman, M. Kemal / Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. 1, 10. Baskı, İstanbul 2012.
• Öz, M. Turgut, Yeni Borçlar Kanununun Getirdiği Başlıca Değişiklikler ve Yenilikler, 1. Baskı, İstanbul 2011.
• Özel, Çağlar, Genel İşlem Koşulları Meselesi ve Borçlar Kanunu Tasarısının Genel İşlem Koşullarına Yönelik Olarak Getirdikleri, Sosyo Ekonomi Dergisi, Ocak-Haziran 2006-1, s. 153-166.
• Özuysal, Neslihan, Genel İşlem Şartları ve Satım Sözleşmesinde Yer Alan Haksız Şartlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011.
• Rehbinder, Manfred, Genel İşlem Şartları ve Tüketicinin Korunması (Çev. Teoman, Ömer), Ord. Prof. Dr. Ernst E. Hirsch’e Armağan, İÜHFM. Özel Sayısı, C. 13, S. 1-4, İstanbul 1977, s. 641-653.
• Reisoğlu, Seza, Banka Uygulamaları Açısından Yeni Borçlar Kanununun Genel İşlem Koşulları ve Eleştirisi, http://www.google.com.tr/url?s a=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCkQFjAA&u rl=http%3A%2F%2Fwww.tbb.org.tr%2FDosyalar%2FKonferans_ Sunumlari%2FSR_Borclar_Kanunu_Genel_Islem_Sartlari.doc&ei=xl TZUqK5D5SshQeXr4CADw&usg=AFQjCNEoQPXtdo4S94i0FIyZD n6rTLZRlQ&bvm=bv.59568121,d.Bge (Erişim Tarihi: 17.1.2014).
• Säcker, Franz Jürgen / Rixecker, Roland / Oetker, Hartmut, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 2, Schuldrecht Allgemeiner Teil §§ 241–432, 6. Aufl age, Verlag C.H. Beck, München
• Schulze, Reiner / Schulte-Nölke, Hans, Handkommer BGB, 7. Aufl age, Baden-Baden 2012.
• Sirmen, A. Lâle, Tüketici Sözleşmelerindeki Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, Türk Hukukunda Genel İşlem Şartları Sempozyumu, (Ankara, 8 Nisan, 2011), Ankara 2011, s. 109-134.
• Staudinger, J. von / Coester, Michael, Kommentar zum Bü rgerlichen Gesetzbuch mit Einfü hrungsgesetz und Nebengesetzen, Berlin 2008.
• Tekinay, Selâhattin S. / Akman, Sermet / Burcuoğlu, Halûk / Altop, Atillâ, Tekinay Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul 1993.
• Ulusan, İhsan, Genel İşlem Şartlarında ve Özellikle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Haksız Şartlara İlişkin İçerik Denetimi, http:// www.kazanci.com/kho2/hebb/files/makale-milhanulusan-1.htm (Erişim Tarihi: 17.1.2014).
• Veziroğlu, Cem, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Genel İşlem Koşulları, İBD., C. 84, S. 5, 2010, s. 3073-3083.
• Yalman, Süleyman / Bostancı, Yalçın / Kizir, Mahmut, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun Genel İşlem ve Koşulları İle İlgili Hükümlerinin Değerlendirilmesi, KBD., Y. 40, S. 23, 2012, s. 18-23.
• Yavuz, Nihat, Taksitle Satım Sözleşmelerinde Tüketicilerin (Alıcıların) Genel İşlem Şartları Arasında Yer Alan Kayıtlara Karşı Korunması, THD., S. 8, Nisan 2007, s. 29-33 (Taksit).
• Yavuz, Selçuk, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun Açısından Haksız Şartlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007 (Tüketici).
• Yelmen, Adem, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel İşlem Şartları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2013.
• Yıldırım, Abdülkerim, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağının Bazı Maddelerine İlişkin Değerlendirmeler, GÜHFD., C. 17, S. 1-2, 2013, s. 1015-1047.