Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Taşıyıcının Sınırsız Sorumluluğunu Gerektiren Ağır Kusurları ve Türk Mahkemelerinin Cmr’yi Uygulaması Bakımından Muhtemel Etkisi

Year 2012, Volume: 16 Issue: 4, 117 - 148, 01.10.2012

Muharrem Gençtürk

Abstract

Yeni Ticaret Kanununa göre “Zarara, kasten veya pervasızca bir davranışla ve böyle bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle işlenmiş bir fi ilinin veya ihmalinin sebebiyet verdiği ispat edilen taşıyıcı….sorumluluktan kurtulma hâllerinden ve sorumluluk sınırlamalarından yararlanamaz”. Buna göre taşıyıcının sınırsız sorumluluğunu gerektiren ağır kusur hallerinden ilki olan kast kavramı, Kara Avrupası kaynaklı olduğundan, Türk Hukuku bakımından kapsam ve unsurlarının tespiti kolaydır. Bu çalışmada “pervasızca davranış kusuru” olarak adlandırdığımız ikinci ağır kusur türü ise Türk Hukukunda yerleşik herhangi bir kusur kavramıyla örtüştürülemez. Pervasızca davranış kusurunun unsurları; pervasızca bir fi il veya kaçınma, zarara ilişkin yüksek ihtimal ve zararın hakkında taşıyıcının şuura sahip olması olmak üzere üçtür. Bu yenilik, aynı zamanda Türk Hukuku bakımından “kasta eşdeğer kabul edilen kusurun” (CMR m. 29), bundan böyle pervasızca davranış kusuru olduğu anlamına gelmektedir

Keywords

Taşıyıcı, Sınırlı Sorumluluk, Sınırsız Sorumluluk, Kast, Ağır İhmal, Şuurlu İhmal, Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR)

UNLIMITED LIABILITY OF THE CARRIER AS A RESULT OF HIS GROSS NEGLIGENCES ACCORDING TO NEW TURKISH COMMERCIAL CODE AND ITS POSSIBLE EFFECT ON THE APPLICATION OF CMR IN TURKISH COURTS

Abstract

According to the new Turkish Commercial Code, the carrier is neither going to benefi t limited liability nor going to benefi t from exonerating liability, if the damage resulted from an act or omission of carrier done with intent to cause damage or recklessly and with knowledge that the damage would probably result. Since the term ‘will’ which is one of the aspects of gross negligence, is originally from Continental Europe therefore, is easy to identify the extent and the elements of the it in Turkish law Second type of gross negligence which is characterized as “negligence of recklessly conduct” in this study does not overlap with an established negligence term in Turkish Law. The “negligence of recklessly conduct” has three elements: a recklessly act or omission, probable damage and knowledge that such damage would result. Hence, in the context of Turkish law, the will equivalent to wilful misconduct (CMR art. 29) is going to mean negligence of recklessly conduct.

Keywords

Carrier, Limited liability, Unlimited Liability, Will (Wilful Misconduct), Gross Negligence, Wilful Negligence, Convention on The Contract for The International Carriage of Goods by Road (CMR).

References

• AKINCI, Ziya : Karayolu İle Milletlerarası Eşya Taşımacılığı ve CMR, Ankara, 1999.
• ARKAN, Sabih : Karayolu İle Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Uygulanma Koşulları ve Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümleri (TTK İle Karşılaştırmalı Bir İnceleme), Batider, C. X, S. 2, Aralık 1979, s. 397-414 (Batider 1979).
• ATAAY, Aytekin : Borçlar Hukukunun Genel Teorisi, Dördüncü Basım, İstanbul, 1986.
• AYDIN, Alihan : CMR’ye Göre Taşıyıcının Ziya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, 1. Bası, İstanbul, 2002.
• CLARKE, Malkolm A. : International Carriage Of Goods By Road CMR, Third Edition, London, 1997 (CMR).
• CLARKE, Malkolm A.: Contract of Carriage by Air, London, 2002 (Air).
• ÇAĞA, Tahir : Enternasyonal Deniz Hususi Hukukunda Yeni Bazı Gelişmeler, Batider, C. IX, 1977, S. 2, s. 289-324 (Batider).
• ÇAĞA, Tahir : Birleşmiş Milletler Denizde Eşya Taşıma Konferansı, 1978, Batider, C. X, S. 2, Aralık 1979, s. 323-352 (Birleşmiş Milletler).
• ÇAĞA, Tahir : Hava Taşıyıcısının Sınırlı ve Sınırsız Mesuliyetine Dair, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu V: BildirilerTartışmalar, Ankara, 25-26 Mart 1988, s. 177-217 (Sempozyum).
• Curzon/Richards : The Longman Dictionary of Law, Seventh Edition, London, 2007.
• DAMAR, Duygu :Wilful Misconduct in İnternational Transport Law, Hamburg, 2011.
• DAMAR, Duygu : Milletlerarası Taşıma Hukukunda Wilful Miconduct –Kavramın Tarihçesi ve Tercümesi, MHB, Y. 24, s. 379-393 (MHB).
• DAMAR, Duygu/Yetiş ŞAMLI, Kübra : Milletlerarası Taşıma Hukuku’nda ve Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda “Pervasızca Hareket (Wilful Miscondact) Kusuru Semineri, Mart 2012, İstanbul, 2012.
• DEMPSEY, Paul STEPHEN/Milde, Micheal: International Air Carrier Liability: The Montreal Convention of 1999, First Published, Montreal, Kanada, 2005.
• DIEDERİKS/Verschoor : An Introduction To Air Law, Eighth Revised Edition, 2006.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, Düzeltilmiş 12. Bası, İstanbul, 2010.
• ERİŞ, Gönen: Açıklamalı-İçtihatlı Uygulamalı Kara Taşıma Hukuku, Birinci Baskı, Ankara, 1996.
• GLASS, David A./CASHMORE, Chris : Introduction to The Law of Carriage of Goods, Londra, t.y..
• GENÇTÜRK, Muharrem: Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku: Genel Kavramlar, Gecikmeden Doğan Sorumluluk, İstanbul, 2006.
• GÖĞER, Erdoğan: Denizde Eşya Taşıma Konvansiyonu Hakkında Genel Bilgiler, Batider, C. X, S. 3, 1980, s. 601-617.
• KARAHASAN, Mustafa R.: Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, Ankara 1981.
• KARAN, Hakan : Karayolunda Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi Hakkında Konvansiyon CMR Şerhi, Ankara, 2011.
• KAYA, Arslan : Taşıyıcının Kara Yolu İle Eşya Taşımasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’de (CMR) Öngörülen Sorumluluğun Esasları (II), İÜHFM Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu’na Armağan Sayısı, C. 56, S. 1-4, 1998, s. 239-267.
• KENDİGELEN, Abuzer : Hukuki Mütalâalar: Mahkeme Kararları İle Birlikte, C. I (Taşıma ve Sigorta Hukuku), İstanbul, 2001.
• KILIÇOĞLU, M. Ahmet : Borçlar Hukuku: Genel Hükümler, Yeni Borçlar Kanuna Göre Hazırlanmış, Genişletilmiş 14. Bası, Ankara, 2011.
• KIRMAN, Ahmet : Hava Yolu ile Yapılan Uluslararası Yolcu Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, 1990.
• MESSENT, Andrew /Glass,DAVİD A. : Hill &Messent CMR: Contracts for International Carriage of Goods by Road, Third Edition, London, Hong Kong, 2000.
• ÖZDEMİR, Atalay : Hava Taşıyıcısının Sorumluluğu: Bagaj ve Yükün Kaybı, Hasarı ve Gecikmesinden Doğan Zararlar Nedeniyle, Ankara, t.y..
• ÖZDEMİR, Türkay: Eşya Taşıma Hukuku: Ziya ve/veya Hasar Sorumluluğu, İstanbul, 2006.
• REİSOĞLU, Safa : Borçlar Hukuku: Genel Hükümler Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 15. Bası, İstanbul, 2002.
• SÖZER, Bülent : Hava Yolu İle Yapılan Milletlerarası Taşımalarda Yolcunun Ölümü veya Yaralanması Sonucunda Doğan Zararlardan Taşıyanın Sorumluluğu, Batider, 1978, C. IX, S. 3, s. 765-851 (Batider 1978).
• SÖZER, Bülent : Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun Hükümlerine Göre Taşıyanın ve İşletenin Sorumluluğu, Batider, C. XII, Aralık 1984, S. 4, s. 3-86 (Batider 1984).
• SÖZER, Bülent : Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Hava Yolu İle Yük Taşıma Sözleşmesi, Genişletilmiş 2. Baskı, İstanbul, 2009 (Yük Taşıma).
• TANDOĞAN, Haluk: Türk Mes’uliyet Hukuku: Akit Dışı ve Akdi Mes’uliyet, Ankara, 1961.
• TETLEY, William : The Hamburg Rules – A Commantary, LIMCLQ, 1979, s. 1-20.
• TEKİL, Fahiman : Hamburg Kuralları ve Türk Deniz Taşıma Hukuku, Hukuk Araştırmaları, C. 10, S. 1-3, 1996, s. 407-423.
• TEKİNAY/AKMAN/BURÇOĞLU/ALTOP: Tekinay Borçlar Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Yedinci Bası, İstanbul, 1993.
• ÜLGEN, Hüseyin : Hava Taşıyıcısının Sınırlı ve Sınırsız Sorumluluğu Hakkında, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, 1. Bası, Ankara, 2003 s. 479- 487 (Kalpsüz Armağanı).
• ÜLGEN, Hüseyin : Hava Taşıma Sözleşmesi, Ankara, 1987 (Hava Taşıma).
• VON TUHR, Andreas: Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Çev. Cevat Edege, C. 1-2, Ankara, 1983.
• YAZICIOĞLU, Emine: Hamburg Kuralları’na Göre Taşıyanın Sorumluluğu: Lahey/Visby Kuralları İle Karşılaştırmalı Olarak, İstanbul, 2000.
• YETİŞ ŞAMLI, Kübra: Uluslararası Kara, Hava Ve Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında Taşıyıcının / Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı, İstanbul, 2008.
• Longman-Metro Büyük Sözlük : İngilizce-Türkçe-Türkçe Sözlük, Metro Kitap Yayın Pazarlama A.Ş., İstanbul, İlk Basımı 1993 (Longman- Metro)
• Longman Dictionary of Contemporary English : 15. Bası, (ilk yayın tarihi: 1978), 1997.
• Oxford Wordpower Dictionary : Yayına Hazırlayan: Sally Wehmeier, 13. Bası, (ilk yayın tarihi: 1993), Oxford Üniversitesi Yay. 1997.