Okul Öncesi Öğretmenlerinin Özel Gereksinimli Çocuklara Yönelik Eğitim İhtiyaçları: Güçlükler, Beklentiler ve Çözüm Yolları Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 25 Issue: 4, 2131 - 2149

Tülin Öztürk , Muratcan Akbıyık , Nesime Kübra Terzioğlu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1556798

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, okul öncesi öğretmenlerinin özel gereksinimli çocuklara yönelik eğitim ihtiyaçlarını, karşılaştıkları zorlukları, beklentilerini ve çözüm önerilerini belirlemektir. Fenomenolojik yaklaşıma dayanan bu nitel araştırma, öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilerle ilgili deneyimlerini derinlemesine incelemeyi hedeflemektedir. Veri toplama aşamasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu form, öğretmenlerin demografik bilgilerinin yanı sıra öğretim pratikleri, materyal yeterlilikleri, iş birliği deneyimleri ve karşılaştıkları zorluklarla ilgili yedi açık uçlu soruyu içermektedir. Düzce ilinde görev yapmakta olan 15 okul öncesi öğretmeninin katıldığı araştırma, içerik analizi yöntemi ile incelenmiş ve elde edilen veriler tema ve kodlara ayrılmıştır. Araştırmanın bulguları, öğretmenlerin özel gereksinimli öğrencilerle yaşadıkları zorlukların, mesleki becerilerini geliştirmeleri ve eğitim süreçlerinde olumlu değişimlere neden olduğunu ortaya koymaktadır. Özellikle, öğretmenler materyal ve kaynak eksikliklerinin yanı sıra etkili iş birliği ve sürekli profesyonel gelişim ihtiyaçlarını da vurgulamaktadır. Bu bağlamda, eğitim materyallerinin çeşitlendirilmesi, nitelikli kaynakların sağlanması ve öğretmenlerin mesleki gelişimini destekleyen programların düzenlenmesi önerilmektedir. Bu önerilerin, eğitim kalitesini artırarak özel gereksinimli çocukların eğitim süreçlerine olumlu katkılar sağlaması beklenmektedir. Sonuç olarak, öğretmenlerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması ve desteklenmesi, özel gereksinimli öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerine katkıda bulunacaktır.

Keywords

Özel Gereksinimli Çocuk , Okul Öncesi , Okul Öncesi Öğretmeni

Educational Needs of Preschool Teachers for Children with Special Needs: An Examination of Challenges, Expectations and Solutions

Abstract

The primary aim of this research is to identify the educational needs, challenges, expectations, and proposed solutions of preschool teachers regarding children with special needs. This qualitative study, based on a phenomenological approach, seeks to deeply explore teachers' experiences with students with special needs. In the data collection phase, a semi-structured interview form was used. This form includes seven open-ended questions related to teachers' demographic information, teaching practices, material adequacy, collaboration experiences, and challenges faced. The study involved 15 preschool teachers working in Düzce and the data were analyzed using content analysis, resulting in themes and codes. The findings reveal that the challenges teachers face with special needs students lead to the development of their professional skills and positive changes in their educational processes. Specifically, teachers highlight the lack of materials and resources, as well as the need for effective collaboration and ongoing professional development. In this context, it is recommended to diversify educational materials, provide qualified resources, and organize programs that support teachers' professional development. These suggestions are expected to enhance the quality of education and positively contribute to the educational processes of children with special needs. Ultimately, meeting and supporting teachers' educational needs will contribute to the academic and social development of special needs students.

Keywords

Preschool education , Special needs , Sspecial education

References

• Altun, T. & Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 253-272.
• Bahap-Kudret, Z. (2022). Erken çocukluk özel eğitimine ilişkin temel konular. H. Bakkaloğlu, S. Çelik & G. Tomris (Eds.). Araştırmadan uygulamaya erken çocukluk özel eğitimi el kitabı (s.3-43) (2. baskı). Ankara: Vize Akademik.
• Bakkaloğlu, H., Sucuoğlu, N. B., & Yılmaz, B. (2019). Okul öncesi kaynaştırma sınıflarının kalitesi: Yordayıcı değişkenler. Eğitim ve Bilim, 44(199). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2019.7839
• Balık, F., & Özgün, Ö. (2024). Inclusive education in early childhood: Teacher perceptions, practices, challenges and needs. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 487-506. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1479155
• Bozarslan, B., & Batu, E. S. (2014). Özel anaokullarında çalışan eğiticilerin okulöncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 86-108. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.2-5000091529
• Brownell, M. T., Hirsch, E., & Seo, S. (2004). Meeting the demand for highly qualified special education teachers during severe shortages: What should policymakers consider? The Journal of Special Education, 38(1), 56–61. https://doi.org/10.1177/00224669040380010501
• Can, E., & Kılıç, Ş. (2019). Okul öncesi eğitim: temel sorunlar ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 483-519. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/51765/674058
• Catoto, J. S., & Mantawil, B. A. (2023). For the love of teaching: The chronicles of teachers handling students with special educational needs. Journal of Curriculum and Teaching, 12(1), 63–72. https://doi.org/10.5430/jct.v12n1p63
• Deniz, E., & Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 734-761. https://doi.org/10.17755/esosder.448379
• Dikici-Sığırtmaç, A., Hoş, G., & Abbak, B. S. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara yönelik kullandıkları çözüm yolları ve önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12(4), 205-223.
• Doğaroğlu, T., & Dümenci, S. B. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460–473.
• Durmuşoğlu-Saltalı, N. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim. S. S. Yıldırım-Doğru & N. Durmuşoğlu-Saltalı (Ed.), Erken çocukluk döneminde özel eğitim (s. 1-36) (3. baskı). Maya Akademi.
• Görgün, B. (2021). Okul öncesinde bütünleştirme. Ö. Ünlü (Ed.). Özel eğitimde bütünleştirme (s. 119-141). Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Kale, M., Dikici-Sığırtmaç, A., Nur, İ., Abbak, B. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 35-45. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/pub/issue/22946/355278
• Karasu, T., & Mutlu, Y. (2015). Öğretmenlerin perspektifinden özel eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: Muş il örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 47-66.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). Okul öncesi eğitim programı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Ngang, T. K. (2012). A comparative study on teacher leadership in special education classroom between China and Malaysia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 31, 231–235. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.12.047
• Özdoğru, M. (2021). Özel gereksinimli çocukların okul öncesi eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Temel Eğitim, 11, 6-16. https://doi.org/10.52105/temelegitim.11.1
• Stewart, C., & Cash, W. (2008). Interviewing: Principles and practices. McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages.
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri (Order No. 28639465). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (2634602534). https://www.proquest.com/dissertations-theses/okul-öncesi-eğitim-öğretmenlerinin- kaynaştırmaya/docview/2634602534/se-2
• Yalçın, H. (2022). Bir araştırma deseni olarak fenomenoloji. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 213-232. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227345
• Yıldırım, A., & Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz-Bolat, E. (2017). Preschool teachers’ perspectives regarding inclusive education practices: Mersin sample. Journal of Education and Practice, 8(35), 56-66.