KIRGIZ TÜRKLERİ’NİN YAŞAYAN ÖYKÜSÜ: MANAS DESTANINDA KADIN TİPOLOJİLERİ VE TOPLUMSAL CİNSİYET

Year 2022, , 186 - 204, 30.04.2022

Erdi Demir

https://doi.org/10.31463/aicusbed.1067321

Abstract

Çalışmanın konusu Manas Destanı’nda kadın tipolojileriyle ilgilidir. Kırgız Türk kültürü kimliğinin yansıması olan Manas Destanı, kadın kimliği, kadınların toplumsal yaşamda temsil biçimleri, aile ve evlilik kurumları hakkında zengin veriler sunmaktadır. Araştırmanın amacı, Kırgız Türk toplumunda kadının statüsü ve toplumsal konumunu sorgulamak, kadın kimliğinin ne şekilde inşa edildiğini ortaya koyabilmektir. Araştırmada tarama modeli kullanılarak doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Tarama modelinde ele alınan konu, tipler, mekân ve zaman kendi koşulları ve dönemi içerisinde değerlendirilmeye özen gösterilmiş ve toplanan veriler betimsel olarak analiz edilmiştir. Bulgu olarak kadınlar sergiledikleri davranış ve sosyal eylemlerine göre Alp Tipi Kadın, İdeal eş ve anne tipi kadın, Yardımcı (Sembolik) Tip Kadın olarak üç tip altında incelenmişlerdir. Alp Tipi Kadın, savaşçı ve cesur özellikleriyle ön plana çıkarken, İdeal eş ve Anne Tipi Kadınlar, toplumsal cinsiyet normlarıyla uyumlu, itaatkâr, kanaatkâr, uysal ve çok eşliliği benimseyen tipler olmuştur.

Keywords

Manas Destanı, Kadın Tipolojileri, Toplumsal cinsiyet, Ataerkillik, Kadın kimliği

References

• Akyüz, Ç. (2010). Manas Destanı’nda Alp Kadın Tipi. Mukaddime, 1, 169-180.
• Bars, M. E. (2014). Ak Kağan Destanında Kadın Tipi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(3), 94-111.
• Bayrak İşcanoğlu, İ. (2018). Kırgız Aile ve Sosyal-Kültürel Hayatında Kadın. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmalar Dergisi, 2(1). 358-366.
• Beşirli, H. ve Ünal, A. (2015). Kırgızistan’da Politik Toplumsallaşma Sürecinde Eğitim Kurumunun Fonksiyonu-Manas’ın Yedi Öğüdü. Gazi Türkiyat Dergisi, 17, 1-12.