Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Hoşgörü Eğitimine Bakışı ve Hoşgörü Eğitimine İlişkin Uygulamaları

Yıl 2015, , 57 - 87, 08.07.2015

Türe Hatice , Hatice Türe , Arife Ersoy , Arife Figen Ersoy

https://doi.org/10.18039/ajesi.43553

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin hoşgörü eğitimine bakışını ve
hoşgörü eğitimine ilişkin uygulamalarını anlamaktır. Araştırmaya ölçüt örneklem ile
belirlenen 10 sosyal bilgiler öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın verileri yarı-
yapılandırılmış görüşme yoluyla toplanmış ve tematik olarak analiz edilmiştir.
Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin çoğu hoşgörünün eğitimle
kazandırılabileceğini, eğitimli insanların daha hoşgörülü olduklarını ve öğretmenin
hoşgörülü olması gerektiğini vurgulamışlardır. Sosyal bilgiler öğretmenleri, hoşgörü
için değerlerin ve farklı kültürlerin öğretilmesi gerektiğine vurgu yapmışlardır. Sosyal
bilgiler öğretmenleri, hoşgörü eğitimi aldıktan sonra öğrencilerin empati becerisine
sahip, farklılıklara saygı gösteren, özgüvenli, sabırlı, kurallara uyan, nesnel, iletişim
becerileri gelişmiş ve geniş bir bakış açısına sahip bireyler olmaları gerektiğini
belirtmişlerdir. Sosyal bilgiler öğretmenleri hoşgörü eğitimine yönelik olarak
derslerinde daha çok sınıfta gelişen olaylarla ilgili konuştuklarını belirtmişlerdir. Sosyal
bilgiler öğretmenleri, ders dışında ise sınıf rehber öğretmeni olarak hoşgörüye
değindiklerini, hoşgörüye yönelik kitap kampanyası ve yarışma düzenlediklerini de
belirtmişlerdir. Sosyal bilgiler öğretmenleri, Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda
hoşgörüye yeterince yer verilmediğini belirtmişlerdir. Öğretmen, öğrenci ve ailelerin
hoşgörü algısını geliştirecek eğitim etkinlikleri düzenlenebilir. Ailelerin ve öğrencilerin
hoşgörü algısını belirleyecek nicel ve nitel çalışmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Değer, Hoşgörü, Sosyal Bilgiler, Vatandaşlık

Kaynakça

• Başaran, İ. E. (1995). Hoşgörü ve eğitim. İ. Pehlivan (Yay. Haz.). Hoşgörü ve eğitim toplantısı içinde (ss. 47-56). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ortak Yayın No: 2.
• Büyükkaragöz, S., ve Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin hoşgörü ve demokratik tutumları. Eğitim Yönetimi, 3, 353-365.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches. London: Sage.
• Colesante, R. J., & Biggs, D. A. (1999). Teaching about tolerance with stories and arguments. Journal of Moral Education, 28(2), 185-199.
• Çalışkan, H., ve Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, [Değerler Eğitimi Ek Özel Sayısı], 12(2), 1431-1446.
• Doğanay, A. (2007). Değerler eğitimi. C. Öztürk (Ed.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 256-284). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2002). Sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Edt.). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss.15-46). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Gözübüyük, M. (2002). Türkiye’de demokrasi ve hoşgörü kültür ve eğitiminin yaygınlaşmasında sivil toplum kuruluşlarının yeri ve önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Gündüz, M. (1995). Açılış konuşması. İ. Pehlivan (Yay. Haz.). Hoşgörü ve eğitim toplantısı içinde (ss. 12-16). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ortak Yayın No: 2.
• Gürkan, T. (1995). Üniversite öğrencilerinin hoşgörü kavramına bakışı. Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı, 12-16, Ankara.
• Gürkaynak, İ. (1995). Farklı boyutları ile hoşgörü. İ. Pehlivan (Yay. Haz.). Hoşgörü ve eğitim toplantısı içinde (ss. 34-38). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ortak Yayın No: 2
• Güven, A. ve Akkuş, Z. (2004). Demokratik değer kazanımında okulların rolü. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 217-224.
• Hansen, O. H. B. (2011). Teaching tolerance in public education: organizing the exposure to religious and life-stance diversity. Religion & Education, 38,111-127.
• İslamoğlu, A. H. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. (2. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık
• Karaman‐Kepenekçi, Y., ve Aypay, A. (2009). Teachers’ perceptions of tolerance in teacher–administrator relationships in Turkey. International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, 12(1), 51-71.
• Kavcar, C. (1995). Açılış konuşması. İ. Pehlivan (Yay. Haz.). Hoşgörü ve eğitim toplantısı içinde (ss. 1-4). Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Ortak Yayın No: 2.
• Kaymakcan, R. (2007). Bir değer olarak hoşgörü ve eğitimi. Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 2(6), 114-119.
• Kepenekçi, K. Y. (2004). Sınıf öğretmenlerine göre hoşgörü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38, 250-265.
• Khitruk, V. V., & Ulianova, O. A. (2012). Inclusive tolerance as a basis of professional competence of prospective teachers. Problems of Education in The 21st Century, 43, 21-32.
• Kıroğlu, K., Elma, C., Kesten, A. ve Egüz, Ş. (2012). Üniversitede demokratik bir değer olarak hoşgörü. Journal of Social Studies Education Research, 3(2), 86-104.
• Liamputtong, P. (2009). Qualitative data analysis: conceptual and practical considerations. Health Promotion Journal of Australia, 20(2), 133-139.
• Lintner, T. (2005). A world of difference: teaching tolerance through photographs in elementary school. The Social Studies, January/February, 34-37.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: a guide to desing and implementation. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Miles, M. B., & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013a). Sosyal bilgiler (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx web sitesinden 09.04.2013 tarihinde alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013b). Sosyal bilgiler (6-7. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx web sitesinden 09.04.2013 tarihinde alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013c). Türkiye cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük öğretim programı ve kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx web sitesinden 09.04.2013 tarihinde alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2013d). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi öğretim programı ve kılavuzu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx web sitesinden 09.04.2013 tarihinde alınmıştır.
• Palaz, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf Türkiye cumhuriyeti inkılâp tarihi ve Atatürkçülük dersinde karikatür kullanmanın öğrenci başarısına ve derse karşı tutumuna etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Rice, S. (2009). Education for toleration in an era of zero tolerance school policies: A dewey an analysis. Educational Studies, 45, 556–571.
• Stevens, R. ve Charles, J. (2005). Preparing Teachers to Teach Tolerance. Multicultural Perspectives, 7(1), 17–25.
• Şahin, Ç. (2011). Perceptions of prospective teachers about tolerance education. Educational Research and Reviews, 6(1), 77-86.
• Tatar, A. F. (2009). Okul öncesi eğitiminde (5–6 yaş) hoşgörü eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Tezcan, M. (1995). Türk kültüründe hoşgörü. Uluslararası Hoşgörü Kongresi, Antalya.
• Thompson, W. C. (2010). Reconsidering tolerance education: should we recover tolerance or replace it with hospitality? Philosophy of Education, 346-348.
• Topuz, H. (1996). Siyasal yaşamda hoşgörü. B. Onur (Ed.). Hoşgörü ve eğitim içinde (ss. 137-146). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Türe, H. ve Ersoy, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin hoşgörü algısı. Journal of Social Studies Education Research, 5(2), 31-55.
• UNESCO (1995). The declaration of principles on tolerance. http://unesdoc.unesco.org/images/0015/001518/151830eo.pdf 20.11.2012 tarihinde alınmıştır.
• UNESCO (1994). Tolerance: The threshold of peace. http://unesdoc.unesco.org/images/0009/000981/098178e.pdf2 05.01.2012 tarihinde alınmıştır.
• Weidenfeld, W. (2002). Constructive conflicts: tolerance learning as the basis for democracy. Prospects, 32(1), 95-102.
• Welton, D., & Mallan, J. T. (1999). Children and their world: strategies for teaching social studies. New York: Houghton Mifflin Company.
• Widmalm, S. (2005). Trust and tolerance in India: findings from Madhya Pradesh and Kerala. India Review, 4, 233-257.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. S. (2005). Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi konularının ilköğretimde öğretimi. Y. Doğaner (Ed.) Türk eğitim sisteminde Atatürkçülük ve Cumhuriyet Tarihi Öğretimi içinde (ss.23-44). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Yürüşen, M. (1996). Liberal bir değer olarak ahlaki ve siyasi hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.