Halide Edip Adıvar’ın "Seviyye Talip" Adlı Eserinde Kadın ve Medeniyet İlişkisi

Year 2017, Volume 1, Issue 1, 15 - 22, 31.12.2017

Zeliha Öztürk

https://doi.org/10.34083/akaded.368495

Abstract

Halide Edip, döneminin medeniyeti ve onun problemleri üzerine düşünmüş ve çok sayıda eser üretmiş bir yazardır. Osmanlı Devleti’nin yeni bir medeniyetin eşiğinde hangi medeniyete dâhil olması ve nasıl bir medeniyet yaratması gerektiğine dair soru ve sorunlar birçok aydın gibi Halide Edip’in de üzerinde sık sık durduğu konulardandır. Halide Edip, yazar bir kadın olarak bu medeniyet mevzusunda kadın kahramanlarına önemli görevler yüklemiş ve yeni medeniyeti onlar üzerinden anlatmayı denemiştir. Halide Edip 1910 yılında yayımlanan romanı Seviyye Talip’te de bir medeniyet krizinden yola çıkmıştır. Batıda aldığı eğitimin karşılığını yerli medeniyette bulmaya çalışan Fahir’in bu arayışları hayatına dâhil olan kadınlar üzerinden anlatılır. Bu arayışlar aynı zamanda eski bir medeniyetten çıkmak üzere olan devletin yeni medeniyet arayışına paralellik gösteren bir çizgide ilerler. Halide Edip kahramanı Fahir’in önderliğinde romanın üç kadın karakteri üzerinden yeni ve eski medeniyetin imkânlarını sorgular. Yerli, Batılılaşmış ve Batılı olan bu kadınlar, toplumsal gelgitlerin, bunalımların, sorunların hem kaynağı hem de çözümü olarak görülür.

            Bu bildiride medeniyet problemlerine çözüm arayan bir aydın olarak Halide Edip’in Seviyye Talip adlı romanı, kadın ve medeniyet arasındaki ilişki üzerinden irdelenerek, dönemin medeniyet krizinin ve çözüm önerilerinin kadın kahramanlar ile ilişkisine açıklık getirilmesi amaçlanmaktadır.

Keywords

Halide Edib Adıvar, kadın, medeniyet

References

• Adıvar, Halide Edib (1973). Seviyye Talip. İstanbul: Atlas Kitabevi.
• Adıvar, Halide Edib (2005). Mor Salkımlı Ev. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Adak, Hülya (2009). “Otobiyografik Benliğin Çok-Karakterliği: Halide Edib’in İlk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”. Kadınlar Dile Düşünce. İstanbul: İletişim Yayınları.161-178.
• Aksoy, Nazan (2009). Kurgulanmış Benlikler-Otobiyografi, Kadın, Cumhuriyet. İletişim Yayınları: İstanbul.
• Aksoy, Nazan (2012). “Halide Edip Adıvar’ın Seviyye Talip’inde Kadın Kimliğinde”. Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış-Berna Moran’a Armağan. İstanbul: İletişim Yayınları. 37-45.
• Aytemiz Uygun, Beyhan (2001). Halide Edib Adıvar ve Feminist Yazın. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.
• Çalışlar, İpek (2010). Halide Edib - Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest Yayınları.
• Durakbaşa, Ayşe (2000). Halide Edib - Türk Modernleşmesi ve Feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Enginün, İnci (1989). Halide Edib Adıvar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Enginün, İnci (2007a). Halide Edib Adıvar’ın Eserlerinde Doğu Batı Meselesi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Enginün, İnci (2007b). “Türk Kadın Yazarları”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları. 263-276.
• Esen, Nükhet (2012). “Seviyye Talip’te Kadın Yazarın Sesi”. Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar. İstanbul: İletişim Yayınları. 163-169.
• Moran, Berna (1987). “Sinekli Bakkal”, Türk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış I. İstanbul: İletişim Yayınları, l89-103.
• Özkök, Seher (2011). “Halide Edib’in İlk Dönem Romanlarında Meşrutiyet Kadını”. Prof.Dr.Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu. Adana. 373-389.
• Şahin, Veysel (2014). Bilge Kadının Aynadaki Yüzü Halide Edip Adıvar’ın Romanlarında Yapı ve İzlek. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uğurcan, S. (2012). “Osmanlı Türk Romanında Kadın Tipleri (1870-1923)”. Edebiyatımız II Yazarlar, Meseleler. İstanbul: Dergâh Yayınları. 223-232.
• Uysal, Zeynep (2006). “Bir Toplum Projesinin Peşinde Halide Edip Adıvar”, Doğu Batı Dergisi 35 (1): 87-109.