Mehmed (Şair) Eşref'in Şiirlerinde Melâmilik Anlayışının İz Düşümleri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 47 - 54, 30.04.2019

Tolga Bayındır

https://doi.org/10.34083/akaded.540392

Öz

Melâmilik, hicri III. yüzyılda
Horasan bölgesinde ortaya çıkıp daha sonra bütün İslam dünyasında yaygınlık
kazanan bir tasavvuf anlayışıdır. Melamet konusu bir tasavvuf terimi ve
tasavvuf akımı olarak birbiriyle bağlantılı olmakla birlikte iki ayrı düzlemde
ele alınabilir. Melâmet ve Melâmetî terimlerinin kavramsal çerçevesi Allah
tarafından sevilmek, Allah'ı sevmek, O'nun yolunda nefisle mücahede etmek ve bu
mücahede sırasında kendisini kınayanların kınamasından korkmamak şeklinde tanımlanır.
(Azamat 2004: s. 24) Bu çalışmada, Şair Eşref'in Ömer Faruk Huyugüzel ve Şerife
Çağın'ın ortak çalışması olan “Eşref Bütün Eserleri” adlı kitapta yer alan şiirleri
esas alınmıştır. Şair Eşref'in Melamiliğe ve Melâmete dair bilgisi ve ondaki düşünceleri
oluşturan yönleri, şiirlerinden verilecek örneklerle anlaşılabilir. Bütün şiirleri
okunduğunda görülecektir ki Şair Eşref, edebî gücünün yanında dinî konularda da
bilgili bir kişidir. Ancak ondaki Melâmetiliği anlayabilmek için onun şiirlerindeki
“kabuk” yani “kusur unsurlarını” tespit etmek gerekir. Bu tespit aynı zamanda
incelemenin temel dayanak noktasını oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Eşref, Melâmilik, Şiir

Kaynakça

• Azamat Nihat (2004). “Melâmet”. İslam Ansiklopedisi. C. 29. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 24-25.
• Bolat, Ali (2011). Bir Tasavvuf Okulu Olarak Melâmetîlik. İstanbul: İnsan Yay.
• Gölpınarlı Abdülbaki (2011). Melâmilik ve Melâmiler. (Tıpkıbasım) İstanbul: Milenyum Yay.
• Çağın Şerife (2007). Bir Hiciv Ustası Şair Eşref. İstanbul: Dergâh Yay.
• Harmancı, M. Esat (2018). "Melâmet Karşısında Kaygusuz Abdâl", Divan Edebiyatı
• Huyugüzel, Ömer Faruk - Şerife Çağın (2006). Eşref Bütün Eserleri. İstanbul: Dergâh Yay.
• Pala İskender (1999). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yay.
• Sunar Cavit (1975). Melâmilik ve Bektaşîlik. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Tanrıbuyurdu Gülçin 2009). “Mevlânâ'nın Mesnevîsi'nde Melâmilik, Kalenderîlik ve Rindlik İle İlgili Çağrışımlar”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 20: 143-164.