Kınalızâde Ali Efendi’nin Münşeatı’ndaki Türkçe Şiirleri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 3, 401 - 438, 13.12.2019

Mehmet Akif Yalçınkaya

https://doi.org/10.34083/akaded.647432

Cited By: 2

Öz

16. yüzyılın meşhur simalarından olan Kınalızâde Ali Efendi çoğunluğu
Arapça olmak üzere mensur pek çok eser kaleme almış velûd bir alimdir.Türkçe eserlerinden
biri olan Münşeât’ı türünün en güzel örnekleri arasında yerini almıştır.
Münşeât, dîbâce (giriş
bölümü), 79 Türkçe mektup ve hâtime (bitiş bölümü) olmak üzere üç bölümden
meydana gelmektedir. Dîbâcenin sonunda
muhtevası esas alınarak mektuplar beş başlık altında toplanmıştır. Birinci tür
mektuplar tebrik ve kutlama içerikli tehniyetnâmelerdir. İkinci tür şefaatnâme
ve sipariş içeren mektuplardır. Üçüncü tür mektuplar sevgi ve hasret içeren
tahiyyetnameler. Dördüncü gruptaki mektuplar taziyetnâmelerdir. Beşinci grup
ise bunların dışında çeşitli maksatlara binaen yazılmış mektuplardır. Fakat
müellif son gruba herhangi bir örnek vermemiş, dördüncü gruptan sonra eserini
sonlandırmıştır. Kaynaklarda Kınalızâde’nin Türkçeden başka Arap ve Fars dillerinde pek çok şiir
yazdığı, nazire mecmualarında ve diğer mecmualarda pek çok şiirinin yer aldığı
hatta divan sahibi olduğundan bahsedilmektedir. Fakat bahsi geçen bu divana
henüz ulaşılamamıştır. Münşeâtlarda yer alan mektupların en karakteristik
özelliklerinden birisi de nesir olarak kaleme alınan mektupların muhtelif
yerlerinde konuya uygun düşen gerek münşeâtı yazan müellife gerekse başka
şairlere ait mısra, beyit, nazm, kıta başta olmak üzere çeşitli nazım
şekillerinde şiirlere yer verilmesidir. Bu
şiirler Türkçe, Arapça, Farsça ve hatta mülemma tarzında yer alabilmektedir.
Kınalızâde Ali Efendi’nin Münşeâtı’nda da Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler
mevcuttur. Bu çalışmada, önce müellifin hayatı ve eserleri hakkında bilgi
verilecek ardından müellifin Münşeat’ında yer alanTürkçe şiirleri ele
alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kınalızâde Ali Efendi, Klasik Türk Edebiyatı, Münşeat

Kaynakça

• Aksoy, H. (1976). Kınalızâde Ali Çelebi Hayatı, İlmi ve Edebi Şahsiyeti, Arapça Eserlerinin İstanbul Kütüphanelerinde Mevcut Yazma Nüshaları. Mezuniyet Tezi. İstanbul: İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi.Haksever, H. İ. (1995). Eski Türk Edebiyatında Münşeatlar ve Nergisî’nin Münşeatı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.Kam, F. (1332) Kınalızâde Ali Çelebi. Dârülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası. sy. 4, s. 357.Kınalızâde Ali Efendi. Risâle fi’l-Münşeât. Köprülü Yazma Eser Kütüphanesi. Fazıl Ahmed Paşa Koleksiyonu No: 34 Fa 1598/10. Kınalızâde Hasan Çelebi. (1978). Tezkiretü’ş-Şuarâ. (yay. haz. İbrahim Kutluk). Ankara: TTK yay. C. 2.Mehmed Tahir. (1925). Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire. C. 1.Oktay, A. Ş. (1998). Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Uzun, M. (2006). “Münşeat”. TDVİA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., C. 32Yalçınkaya, M. A. (2017). Kınalızâde Ali Efendi Münşeat. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.