Research Article
BibTex RIS Cite

Nedim’in Berây-ı Sitâyiş-i Sa’dâbâd Adlı Kasidesine Metinlerarası Bir Yaklaşım: Gönderge ve Anıştırmalar

Year 2019, Volume: 3 Issue: 4, 377 - 389, 26.12.2019
https://doi.org/10.34083/akaded.646552

Abstract

Birçok araştırmacı
tarafından tanımlanan ve farklı adlandırılmalarda bulunulan metinlerarasılık
kavramı, özünde bir metnin bir ya da birçok metinle “söyleşmesi”dir. Metinler
birbirleriyle çeşitli şekillerde söyleşir. Bunlardan ikisi gönderge ve
anıştırmadır. Gönderge, bir metinden alıntı yapılmadan o metinden
bahsedilmesidir. Daha geniş anlamı ile gönderge, bir metinde bir çağın, bir türün
(yazınsal olsun ya da olmasın), bir geleneğin, yazar veya şair adlarının ya da
bir şiir veya hikâye kişisinin, tarihî bir kahramanın, kutsal kitaplardan
birinin adının açıkça anılmasıdır. Anıştırma ise göndergeye göre daha ketumdur.
İlk anda anlaşılması kolay değildir. Anıştırma, bir metne birkaç kelime ya da
yarım bilgiyle sezdirim yoluyla göndermede bulunmadır. Anıştırmaların
anlaşılması çoğu zaman zordur ve belli bir bilgi birikimini gerektirir. Bu
birikimin gerekliliği metinlerarasılıkta okurun önemini vurgulayan kuramcıları doğrular
niteliktedir. Zira okur göndergeleri ve anıştırmaları anlayacak bilgi ve birikime
sahip değilse metnin metinlerarasılığı ortaya çıkamaz.



Sözlükte
“kastetmek, bir şeye doğru yönelmek” gibi anlamlara gelen kaside terim
olarak “belli bir amaçla söylenmiş, üzerinde düşünülmüş şiir” demektir.
18. yüzyıl şairlerinden Nedim Berây-ı Sitâyiş-i Sa’dâbâd adlı
kasidesinde Sa’dâbâd bölgesinin güzelliğini tasvir ederken esasen mekân
üzerinden III.
Ahmed’in saltanatına dikkat çekmek istemiştir. Bu çalışmada söz konusu kasidenin
teşbib bölümünde tasvir edilen Sa’dâbâd bölgesi hakkında kısaca bilgi
verildikten sonra kasidenin şekil ve muhteva özelliklerine değinilip, gönderge
ve anıştırmalar yönünden metinlerarası bir incelemesi yapılacaktır.

References

  • AKTULUM, Kubilay (2014), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Kanguru.AKTULUM, Kubilay (2011), Metinlerarasılık//Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru.AKÜN, Ömer Faruk (1994), “Divan Edebiyatı”, İslâm Ansiklopedisi, C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.BİLGEGİL, M. Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgât), İstanbul: Enderun.İPEKTEN, Halûk (1994), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh.KIRAN, Zeynel, (EZİLER) KIRAN, Ayşe (2010), Dilbilime Giriş, Ankra: Seçkin.KUTLAR, Fatma Sabiha (2005), “Sa’dâbâd Şiirlerinde Mekân”, İlmî Araştırmalar - Dil ve Edebiyat İncelemeleri-, S. 19, s. 93-118.MACİT, Muhsin (1994), Nedim Divanı, Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara.PALA, İskender (2009), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı.VARDAR, Berke (2007), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.YILDIRIM, Nimet (2008), Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı.
Year 2019, Volume: 3 Issue: 4, 377 - 389, 26.12.2019
https://doi.org/10.34083/akaded.646552

Abstract

References

  • AKTULUM, Kubilay (2014), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Kanguru.AKTULUM, Kubilay (2011), Metinlerarasılık//Göstergelerarasılık, Ankara: Kanguru.AKÜN, Ömer Faruk (1994), “Divan Edebiyatı”, İslâm Ansiklopedisi, C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.BİLGEGİL, M. Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgât), İstanbul: Enderun.İPEKTEN, Halûk (1994), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh.KIRAN, Zeynel, (EZİLER) KIRAN, Ayşe (2010), Dilbilime Giriş, Ankra: Seçkin.KUTLAR, Fatma Sabiha (2005), “Sa’dâbâd Şiirlerinde Mekân”, İlmî Araştırmalar - Dil ve Edebiyat İncelemeleri-, S. 19, s. 93-118.MACİT, Muhsin (1994), Nedim Divanı, Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara.PALA, İskender (2009), Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı.VARDAR, Berke (2007), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.YILDIRIM, Nimet (2008), Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı.
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Literary Studies
Journal Section Articles
Authors

Munise Koç 0000-0003-3579-8414

Publication Date December 26, 2019
Submission Date November 13, 2019
Acceptance Date December 19, 2019
Published in Issue Year 2019 Volume: 3 Issue: 4

Cite

APA Koç, M. (2019). Nedim’in Berây-ı Sitâyiş-i Sa’dâbâd Adlı Kasidesine Metinlerarası Bir Yaklaşım: Gönderge ve Anıştırmalar. Akademik Dil Ve Edebiyat Dergisi, 3(4), 377-389. https://doi.org/10.34083/akaded.646552


Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası  lisansı ile lisanslanmıştır. 

This work is licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International