Revânî’nin İşret-nâme Adlı Eserinde Metin-Minyatür İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 4, 713 - 746, 30.12.2020

Burak Beken

https://doi.org/10.34083/akaded.797259

Öz

Divan edebiyatında müstakil edebî türler içinde sâkînâmeler, kaleme alındıkları toplumun sohbet, işret ve zevk anlayışını yansıtmasıyla önemli bir yere sahiptir. Minyatürlü metinler ise genel anlamda okuyucunun tahayyülünü destekler niteliktedir. Sâkînâmelerde minyatürler, Divan şiiri dairesinde konu edilen sâkî, şarap, ‘ıyş u işret gibi kavramların daha net bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlayabilir. Revânî’nin İşret-nâme’sinin bir nüshasında da minyatürler metinle birlikte resmedilmiştir. İşret-nâme’de metin-minyatür ilişkisi bu çalışmaya konu edilmiştir. Divan şiirinin ilk müstakil sâkînâmesi sayılan İşret-nâme’nin Staatsbibliothek zu Berlin Ms. or. oct. 3366 numarada kayıtlı nüshasındaki on adet ve aynı kütüphanenin Diez A oct. 144 numarada kayıtlı nüshasındaki bir minyatür incelenerek minyatürlerin nitelikleri belirlenmiştir. Nitelikleri ifade edilen minyatürler ile eserin metin kısmında anlatılanlar arasında fark olup olmadığı, bunların ne ölçüde uyumlu olduğu tespit edilerek minyatürlerin metni tasvir gücü ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Revânî, İşret-nâme, Sâkî-nâme, Minyatür

The Text and Miniature Relation in Revani's Work Titled Isretname

Öz

Sâkînames, in individual literary genres, have an important place as they reflect the understanding of conversation, drink and pleasure of the society they were written. Miniature texts; however, generally supports the imagination of the reader. Miniatures in Sâkînâmes can contribute to a clearer understanding of concepts such as sâkî, sarap, ‘ıys u isret, which are mentioned in Divan poetry. In one copy of Revani's Isret-name, miniatures are depicted with the text. The relationship between text and miniature in the Isret-name has been the subject of this study. The characteristics of the miniatures were determined by examining the ten miniatures in the copy of Isret-name, which is considered to be the first individual sâkînâme of Divan poetry, registered at number Ms. or. oct. 3366 in Staatsbibliothek zu Berlin and one miniature in the another copy registered in the same library at number Diez A oct.144. It has been determined whether there is a difference between the miniatures whose qualities are expressed and what is described in the text of the work, and to what extent they are compatible.

Anahtar Kelimeler

Revani, Isret-name, sâkînâme, miniature

Kaynakça

• Aslanapa, Oktay(1986). Türk Minyatür Sanatının Gelişmesi. Erdem, 2(6), 851-866.
• Âşık Çelebi(2009). Meşâ'irü'ş-Şu'arâ (Cilt 2). (Filiz Kılıç, Haz.) İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Avşar, Yasemin(1999). Revani`nin İşaretname’si Üzerine Bir Dil İncelemesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Bağcı, Serpil, Çağman, Filiz, Renda, Günsel ile Tanındı, Zeren. (2006). Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Canım, Rıdvan(1987). Sakinameler ve Edirneli Revani’nin İşretname’si. (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• ——— (1998). Türk Edebiyatında Sâkînâmeler ve İşretnâme. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çelik, Muhittin(1989). Revânî İşret-nâme (Dil Özellikleri-Metin-Sözlük). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Gelibolulu Mustafa Âlî(2017). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. (Mustafa İsen, Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İnalcık, Halil(2015). Has-Bağçede 'Ayş u Tarab Nedîmler Şâirler Muribler. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kınalızâde Hasan Çelebi(2009). Tezkiretü'ş-Şu'arâ. (Aysun Sungurhan-Eyduran, Haz.) Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Konak, Ruhi(2010). Minyatür Sanatında Derinlik Anlayışı. Sanat Dergisi, 97-102.
• Latîfî(2000). Tezkiretü’ş-Şu’arâ v Tabsıtaü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). (Rıdvan Canım, Haz.) İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Okumura, Sumiyo(1998). Çintamani Motifinin Kökenleri, Gelişimi ve Kullanım Alanları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Onay, Ahmet Talat(2007). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. (Cemal Kurnaz, Haz.) Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Öztoprak, Nihat(2010). Divan Şiirinde Giyim Kuşam Üzerine Bir Deneme. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 103-154.
• Pektaş, Hafize ile Tekin Bayrak(2018). Osmanlı Minyatür Sanatında Yüzeylerde Süsleme Unsurları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 320-334.
• Revânî. ‘İşret-nâme. Berlin: Staatsbibliothek zu Berlin, Diez A oct. 144., 9b-37a. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001453200000000
• ———. ‘İşret-nâme. Berlin: Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. or. oct. 3366, 1a-50b. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0000CED600000000
• Sehî Beg(2017). Heşt-Bihişt. (Halûk İpekten vd., Haz.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Tavukçu, Orhan Kemâl. “Türk Kültüründe Kadeh Metaforu”. Konferans. 30 Nisan 2019. <http://fef.erdogan.edu.tr/tr/news-detail/konferans-turk-kulturunde-kadeh-metaforu/3554> Erişim Tarihi: 07.06.2020.
• Baytop, Turhan ile Cemal Kurnaz, "LÂLE", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/lale#1 (13.09.2020).
• Yerdelen, Cevat(1998). Azmi-zâde Hâlet Sâki-nâme Edisyon-Kritik. Erzurum.