Folklor ile Tiyatronun Metinlerarası Yolculuğu: Yunus Emre Tiyatrosu Örneği

Year 2021, Volume: 5 Issue: 2, 1558 - 1571, 30.08.2021

Yasemin Ulutürk Sakarya

https://doi.org/10.34083/akaded.969352

Abstract

Kültürel mirasın önemli unsurlarından folklor, çok eski zamanlardan günümüze çeşitli yöntemler ile aktarıla gelmiştir. Bu yöntemlerden biri olan metinlerarasılık, var olanın yeni bir bağlamda yeniden ele alınmasını sağlarken hem metnin kendisinden öncekiler ile ilişkisini ortaya koymakta hem de hiçbir metnin diğerlerinden tamamen bağımsız olamayacağını somutlaştırmaktadır. Bu anlamda toplumu yansıtma görevi ile temelde insanı konu alan tiyatro, Türk kültürünün parçasını oluşturan folkloru diyaloglarına işleyerek hem aslî vazifesini yerine getirmekte hem de folklorik ögelerin unutulmasının önüne geçerek metinlerarası bir alışverişin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Yunus Emre adlı tiyatro ise Recep Bilginer'in bu minvalde kaleme aldığı bir metindir. Eserde selamlaşma, hediyeleşme, düğün gibi çeşitli gelenek ve görenekler ile ilahi, nefes, türkü, tekerleme gibi sözlü edebî türlere yer verilmesi, folklorun tiyatroda metinlerarası olarak canlandığını göstermektedir. Ayrıca hayatı folklor unsurları ile örülü olan Yunus Emre'nin tiyatro gibi farklı bir bağlamda yeniden ele alınması o unsurların canlanmasını daha gerçekçi kılarken metinlerarasılığı müşahhas hâle getirmekte, diyaloglara işlenmesini de kolaylaştırmaktadır.

Keywords

folklor, metinlerarasılık, tiyatro, Recep Bilginer, Yunus Emre

The Intertext Journey of The Folklore with Theater: Example of Yunus Emre Theater

Abstract

Folklore, one of the important elements of cultural heritage, has been transferred from ancient times to the present day by various methods. Intertextuality, one of these methods, allows the existing to be reconsidered in a new context, while revealing the relationship of the text with its predecessors and concretizing that no text can be completely independent from the others. In this sense, the theater, which basically deals with the human being with the task of reflecting the society, fulfills its essential duty by embroidering the folklore dialogues, which is a part of Turkish culture, and ensures an intertextual exchange by preventing the forgetting of folkloric elements. The theater called Yunus Emre is a text written by Recep Bilginer in this manner. The use of various traditions and customs such as greetings, gifts, weddings and oral literary genres such as hymn, breath, folk song and rhyme show that folklore is revived in the theater as intertextual. In addition, reconsidering Yunus Emre, whose life is interwoven with folklore elements, in a different context such as theater, makes the revival of those elements more realistic, makes intertextuality real and facilitates the processing of dialogues.

Keywords

Folklore, intertextuality, theater, Recep Bilginer, Yunus Emre

References

• Aktulum, Kubilay (1999). Metinlerarası İlişkiler. Öteki Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. Kanguru Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Çizgi Kitabevi.
• Aktulum, Kubilay (2015). Folklorik Bir Metnin Metinlerarası Çözümlemesinin Temel Kavramsal Bileşenleri. Millî Folklor, 108, 5-17.
• Bachelard, Gaston (2014). Mekânın Poetikası. (Alp, Tümertekin Çev.). İthaki Yayınları.
• Bilginer, Recep (1991). Yunus Emre. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bilginer, Recep (2005). Üç İktidar Üç Hayal Kırıklığı (Anı). Doğan Kitap.
• Boratav, Pertev Naili (1982). Folklor ve Edebiyat I. Adam Yayıncılık.
• Çakmak, Sinan (2020). Kültürel Miras Yaklaşımıyla “Türkiye: Potansiyelini Keşfet” Logosunun Simgesel Olarak Çözümlenmesi. İdil, 65, 155–164.
• Çelik, Mehmet (2021, 18 Ocak). Yûnus’a Dair 1. https://www.indyturk.com/node/301911/t%C3%BCrki%CC%87yedensesler/y%C3%BBnusa-dair-1
• Ecevit, Yıldız (2014). Türk Romanında Postmodern Açılımlar. İletişim Yayınları.
• Eker, Gülin Öğüt (2000). Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi. Millî Folklor, 46, 92-100.
• Ekici, Metin (2011). Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Geleneksel Yayıncılık.
• Eliade, Mircea (1991). Kutsal ve Dindışı. (Mehmet Ali, Kılıçbay Çev.). Gece Yayınları.
• Kaynak Kitaplar (1974). Türkiye Ansiklopedisi (1923-1973). 1 (s. 372).
• Necatigil, Behçet (2004). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. Varlık Yayınları.
• Sakaoğlu, Saim (1998). Dedem Korkut Hikâyelerinde Sayı Kavramı: Üç, Yedi ve Kırk Sayıları. Dede Korkut Kitabı İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar 1, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, 37-51.
• Sazyek Hakan (2013). Roman Terimleri Sözlüğü. Hece Yayınları.
• Şahbaz, Melike (2018). Eski Türklerde Hediyeleşme. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 141-155.
• Türkiye Diyanet Vakfı (2001). İslâm Ansiklopedisi. 24 (s. 144-145).
• Yurtsever, Özlem (1998). Edebiyat Sosyolojisinin Ölçütleriyle Recep Bilginer. [Yayımlanmamış Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.