Copies of Mawlid By Ahmed

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2192 - 2241, 30.12.2021

Muhammet Raşit Öztürk

https://doi.org/10.34083/akaded.1005086

Öz

The mawlid genre, which first appeared in Arabic literature as an expression of deep love and reverence for the Prophet Muhammad, first appeared in Turkish literature at the turn of the 15th century. The history of composing mawlids in Turkish literature began with Ahmedi, reached its pinnacle with Süleyman Çelebi, and continues to this day with hundreds of mawlid texts in the works. Ahmed's Mawlid, penned in 873 AH, is one of these mawlid texts (146869 CE). This work, which is indicative of Old Anatolian Turkish literature, also serves as an important link in the Mawlid literature. Many manuscripts of Ahmed's Mawlid can be found in Turkish and international libraries. No previous study has brought these copies to the public's attention. In certain sources, there are also inaccurate records of copies of Ahmed's Mawlid. The present study provides information about Ahmed and his Mawlid, introduces a total of 7 copies of Mawlid in Turkish, German, and Macedonian libraries, and attempts to amend false records regarding the copies of Mawlid.

Anahtar Kelimeler

mawlid, Old Anatolian Turkish, Prophet Muhammad, Ahmed

Ahmed’in Mevlid Adlı Eserinin Nüshaları

Öz

Hz. Muhammed’e duyulan derin sevgi ve saygının tezahürlerinden biri olarak Arap edebiyatında ortaya çıkan mevlid türü, 15. yüzyılın başlarında Türk edebiyatında da ilk ürünlerini vermiştir. Türk edebiyatında Ahmedî ile başlayan mevlid yazma geleneği, Süleyman Çelebi ile en güzel örneğini bulmuş, devam eden süreçte de yüzlerce mevlid metniyle günümüze ulaşmıştır. Bu mevlid metinlerinden biri de H. 873 (M. 1468/69) yılında yazılmış olan Ahmed’in Mevlid’idir . Eski Anadolu Türkçesinin tipik bir edebî ürünü olan bu eser, mevlid edebiyatının da önemli bir halkasını teşkil etmektedir. Ahmed’in Mevlid’inin Türkiye ve dünya kütüphanelerinde birçok yazma nüshası mevcuttur. Bu nüshalar, hiçbir çalışmada toplu olarak dikkatlere sunulmamıştır. Bazı kaynaklarda Ahmed’in Mevlid’inin nüshalarına dair hatalı kayıtlar da yer almaktadır. Bu çalışmada Ahmed ve Mevlid’i hakkında bilgiler verilmiş, Mevlid’in Türkiye, Almanya ve Makedonya kütüphanelerinde yer alan toplam 7 nüshası tanıtılmış ve Mevlid’in nüshalarına dair hatalı kayıtlar düzeltilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Hz. Muhammed, mevlid, Ahmed

Kaynakça

• Akarpınar, R. Bahar (1999). Türk kültüründe dinî törenler ve mevlid kutlamaları. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akkuş, Mehmet & Derman, Uğur (2017). Süleyman Çelebi – vesiletü’n-necât (mevlid) (4. Bs.). DİB Yayınları.
• Aksoy, Hasan (2004). Türk edebiyatı(nda mevlid). TDV İslâm Ansiklopedisi 29. Cilt, 482-484.
• _________ (2007). Eski Türk edebiyatında mevlidler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5 (9), 323-332.
• Alparslan, Tahir (1972). Ahmed’in mevlid’i (metin-nüsha farkları-sözlük). [Mezuniyet Tezi]. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Atabek, Sümeyye (2015). Manzum siyer-i nebi (dil özellikleri-metin). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ateş, Ahmed (1954). Süleyman Çelebi – vesîletü’n-necât (mevlid). Ankara: TDK Yayınları.
• Ateş, Mustafa (1952). Ahmed’in mevlid’i – bir kısmının karşılaştırmalı metni ve Süleyman Çelebi’nin eseri ile kısa bir mukayese (metinlerle). [Mezuniyet Tezi]. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Aydemir, Yaşar & Hayber, Abdülkadir (2007). Makedonya kütüphaneleri Türkçe yazma eserler kataloğu. TİKA Yayınları.
• Bakırcı, Selami (2002). Mevlid (doğuşu ve gelişmesi). Akademik Araştırmalar Yayınları.
• Banarlı, Nihad Sami (1962). Büyük nazîreler – mevlid ve mevlid’de millî çizgiler. İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, 1 (1), 1-24.
• Çatıkkaş, Ata (1972). Ahmed’in mevlid’i (metin-nüsha farkları-sözlük). [Mezuniyet Tezi]. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Çelebioğlu, Âmil (2018). Türk mesnevi edebiyatı (Sultan İkinci Murad devri). Dergâh Yayınları.
• Derman, M. Uğur (2010). Taʿlik. TDV İslam Ansiklopedisi 39. Cilt, 507-508.
• Devellioğlu, Ferit (2010). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat (eski ve yeni harflerle) (26. Bs.). Aydın Kitabevi Yayınları.
• Doğan Averbek, Güler (2020). Berlin devlet kütüphanesi’nde bulunan kataloglanmamış Türkçe yazmalar üzerine tespitler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (24), 1-40.
• Durmuş, İsmail (2004). Arap edebiyatı(nda mevlid). TDV İslam Ansiklopedisi 29. Cilt, 480-482.
• Fayda, Mustafa (2012). Vâkıdî. TDV İslam Ansiklopedisi 42. Cilt, 471-475.
• Hüseyin Vassâf (1910). Mevlid-i Süleyman Çelebi Hazretleri. Sırât-ı Müstakîm, 4, (79). 9-10.
• Karabey, Turgut & Şığva Bülent (2016). Ahmed – manzûm sîret-i nebî (inceleme-transkripsiyonlu metin). Akçağ Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2011). Mevlid-nâme. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kütük, Rıfat (2018). Türk edebiyatında mevlid ve Muslihî’nin gül-efşân isimli mevlidi (inceleme-metin-ansiklopedik ve fonksiyonel sözlük-tıpkıbasım). Ertual Akademi Yayınları.
• Mazıoğlu, Hasibe (1974). Türk edebiyatında mevlid yazan şairler. Türkoloji, 6, (1). 31-62.
• Okiç, M. Tayyib (1975). Çeşitli dillerde mevlidler ve Süleyman Çelebi mevlidinin tercemeleri. Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Mecmuası, (1), 17-78.
• Özkat, Mustafa (2011). Münîrî (öl. 1521?)’nin manzum siyer-i nebî’si Cilt: IV-V (İnceleme – Metin). [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Pekolcay, Necla (1950). Türkçe mevlid metinleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• ___________ (1954a). Süleyman Çelebi’nin mevlid’i, metni ve menşei meselesi. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (6), 39-64.
• ___________ (1954b). Ahmed’in mevlid isimli eseri. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (6), 65-70.
• ___________ (2018). Süleyman Çelebi – mevlid (vesîletü’n-necât) (6. Bs.). Dergâh Yayınları.
• Şemseddin Sami (2007). Kâmûs-ı Türkî. Çağrı Yayınları.
• Şeyh Alî Behçet, Risale-i ubeydiyye-i nakşibendiyye, Millî Kütüphane 06 Mil Yz A No: 2722/2.
• Tekin, Arslan (1986). Süleyman Çelebi – mevlid. Aile ve Kültür Kitaplığı Yayınları.
• Timurtaş, Faruk Kadri (1989). Süleyman Çelebi – mevlid (4. Bs.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ünver, İsmail (1978). Ahmedî’nin iskender-nâmesi’ndeki mevlid bölümü. TDAY Belleten 1977, 355-411.