“Bestekâr” Nazîm’in Yayımlanmamış Şiirleri (3 Gazel)

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 1985 - 1998, 30.12.2021

Merve Büyükada

https://doi.org/10.34083/akaded.1017013

Öz

Klasik Türk edebiyatında XV. yüzyılda başlayan mecmua tertip etme geleneği, XX. asrın başına kadar devam etmiştir. Altı asrın sonunda, özellikle şiir mecmuaları edebiyat araştırmacıları için önemli başvuru kaynaklarından biri hâline gelmiştir. Şiir mecmualarında, şairlerin hayatları ve edebî kişiliklerine dair bilgilere, çeşitli edebî türlerin örneklerine veya edebiyatımızda tercih edilmemiş nazım şekillerine ulaşılabilir. Bunun dışında, şairlerin divanlarında yer almayan şiirlerine, ismi tezkirelerde geçen ancak divan tertip etmemiş şairlerin şiirlerine ya da tezkirelerde yer almayan şairlere mecmualarda rastlamak mümkündür.
Bu mecmualardan biri de Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 1127’de kayıtlı mecmuadır. Yazmada farklı yüzyıllara ait 97 şair yer alır. XVIII. asır sanatkârlarından olan Yahyâ Nazîm de onlardan biridir. Şairin asıl adı Yahyâ’dır. Uzun zaman “Halîm” mahlasını kullanmış sonrasında kendisine Neşâtî Ahmet Dede tarafından “Nazîm” mahlası verilmiştir. Kaynaklarda doğum tarihine dair bir kayıt bulunmayan şairin ölüm tarihi Hâtimetü’l-Eş‘âr’da 1139/1727 olarak zikredilir. Bilinen tek eseri Dîvân’ıdır. Dîvân’ında birçok naatı bulunan şair, “na‘t-gû” sıfatıyla da anılmıştır.
Çalışmada, Nazîm hakkında bilgi verildikten sonra Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 1127’de kayıtlı mecmuaya değinilmiş ve ardından mecmuada yer alan Nazîm mahlaslı üç gazel neşredilerek araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Divan, Nazim, yayımlanmamış şiir, gazel

Teşekkür

Sayın Hocam, Teşekkür eder, iyi günler dilerim.

The Unpublished Poetry of Nazîm the “Composer” (Three Gazels)

Öz

The tradition of compolling magazines, which starded in the XV. century in classical Turkish literature, continued until the beginning of the XX. century. At the end of six centuries, especially poetry journals have become one of the important reference sources for literary personalities of poets, examples of various literary genres or verse forms that are not preffered in our literature can be acccessed. Apart from this, it is possible to come across the poems whose names are mentioned in the tezkires but who did not organize the Dîvân, or the poets who are not included in the tezkires.
One of these journals is the journal registered in 1127 in the Topkapı Palace Museum Treasure Library. There are 97 poets from different century, is one of them. The real name of the poet is Yahyâ. He used the pen name “Halîm” for a long time, then he was given the pen name “Nazîm” by Neşâtî Dede. The death date of the poet, whose date of birth is not recorded in the sources, is mentioned as 1139/1727 in Hâtimetü’l-Eş‘âr. His only kkonwn work is his Dîvân. The poet, who was many naats in his Dîvân, is also referred to as “na’t-gû”.
İn this study, after giving information about Nazîm, the journal registered in the Topkapı Palaces Museum Treasure Library1127 was mentioned, and then three gazels with the pseudonym Nazîm were punlished and presented to the researchers.

Anahtar Kelimeler

Divan, Nazim, unpublished poetry, gazel

Kaynakça

• Abdulkadiroğlu, Kadir (haz.) (1999). İsmail Beliğ Nuhbetü’l-Āŝār Li-Zeyli Zübdeti’l- Eş‘âr. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Akbayar, Nuri (haz.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî. C.4. Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aksüt, Sadun (1993). Türk Musikisinin 100 Bestekârı. İnkılâp Kitabevi.
• Altuner (Üzer), Nuran (1989). Safâî ve Tezkiresi İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks (Tez No. 7221) [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=CG8WvdvvxJP04Unr7Yecf1788R0J7YwrruYOWk2VNwbugzk-qi3LDdrgui6Ut5tO
• Arslan, Mehmet (haz.) (2010). Tayyâr-zâde Atâ, Osmanlı Saray Tarihi Târîh-i Enderûn –IV-, Kitabevi Yayınları.
• Behar, Cem (2010). Şeyhülislâm’ın Müziği 18. Yüzyılda Osmanlı/Türk Musikisi ve Şeyhülislâm Es‘ad Efendi’nin Atrabü’l-Âsâr’ı. Yapı Kredi Yayınları.
• Çiftçi, Ömer (haz.) (2017). Fatîn Davud, Fatin Tezkiresi (Hâtimetü’l-Eşâr). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. Dikmen, Hamit (1991). Seyyid Vehbi ve Divanının Karşılaştırmalı Metni (Tez No. 17116) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=biL2P3cCsPgUNjVdV2BsGHBPOlbL1i0Jw3hAN4LLsUxAPSHhHs8H_x1I7q99gW6X Ekinci, Ramazan (haz.) (2018). Vekâyi‘u’l-Fuzalâ Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli Şeyhî Mehmed Efendi. C. 4., Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Genç, İlhan (haz.) (2018). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye Esrâr Dede. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Gürbüz, Mehmet (2011). Biyografik Değer Bakımından Şiir Mecmuaları. Kılıç, Filiz (Ed.) Mustafa İsen Adına Sempozyum Klasik Türk Edebiyatında Bildiriler (s. 317-326). Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• İnce, Adnan (haz.) (2018). Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-şuarâ. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Kesik, Beyhan (2016). Bâkî’nin Yayımlanmamış Bazı Şiirleri (Üç Gazel Bir Matla’). Aydın Türklük Bilgisi Dergisi, 2 (2), 79-85.
• Köksal, M. Fatih (2012). Şiir Mecmualarının Önemi Ve “Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi” (MESTAP). Aynur, Hatice, Çakır Müjgan, Koncu, Hanife, Kuru, Selim. S.& Özyıldırım, Ali Emre (Haz.). Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (s. 409-431). Turkuz Yayınları.
• Köprülü, M. Fuad (2006). Divan Edebiyatı Antolojisi. Akçağ Yayınları.
• Kutlar, Fatma Sabiha (2004). Arpaemîni-zâde Mustafa Sâmî-Dîvân. Kalkan Matbaası.
• Ruşen Ferit (1933). Bestegâr-Şair Nazîm Hayatı, Eserleri Hakkında Tetkikat. İstanbul Hilâl Matbaası.
• Tarlan, Ali Nihad (1946). Eski Mecmualar Arasında. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1(6), 122-137.
• Yavuz, A. Fikri& Özen, İsmail (Haz.) (1972). Osmanlı Müellifleri. C.2., Yaylacık Matbaası.