Psikanaliz, Rüya ve Roman

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 2859 - 2915, 30.12.2021

Dilek Çetindaş

https://doi.org/10.34083/akaded.1022796

Öz

Rüyalar, tarihin ilk dönemlerinden beri, dünyanın farklı kültürleri için önemli olmuştur. Edebiyat ve rüya ikilisi ise birbiri için birer kız kardeştir. Rüyanın nakil ve yorum noktasında tahkiye ile kurduğu yakın ilişki, onu edebiyat adına bir kaynak haline getirir. Ayrıca rüya edebiyat için hem bir tema hem de kurgunun organik unsurlarından kronotop olarak işlev yüklenir. Diğer taraftan kurgusal metinler de rüya ile aynı kökten gelen söylem dilini ve fantastik özü kullanarak, rüyanın anlamlandırılmasında kullanılır. Rüyanın sembol dili, okura, edebiyat metinleri ile psikanaliz kuramlarının verilerini de birleştirme imkânı sağlar. Böylece eserin, farklı anlam katmanlarına ulaşmak da mümkün olur.
Bu makalede öncelikle Freud, Jung, Lacan, Klein, Rank ve Adler'in teorilerinden hareketle, psikanalizde rüyanın yeri irdelenecektir. Sonrasında da bahsedilen bu kuramlara uygunluk taşıyan Türk romanları üzerinden bir değerlendirmeye gidilecektir.

Anahtar Kelimeler

Rüya, Psikanaliz, Ekofeminizm, Vokabüler Roman

Teşekkür

Sayın Editör, derginiz Aralık 2021 (Cilt V, Sayı III) “Prof. Dr. Metin AKAR’a Armağan Sayısı”nda bizlere de yer ayırdığınız için teşekkür eder, saygılar sunarım.

Psychoanalysis, Dream and Novel

Öz

Dreams have been important to different cultures of the world since the early history. Literature and dream duo are sisters for each other. The close relationship he establishes with tahkiye at the point of transmission and interpretation of the dream; the use of the symbol language of the dream in analyzing and reinterpreting myths; With psychoanalysis, bringing different approaches to literary work and ultimately as a theme or even a chronotope of the organic elements of fiction, the dream as a source value to literature, while literature has a function in the meaning of the dream by using the discourse language and fantastic essence that comes from the same root as dream.
When dreams presented as fiction in literary texts are interpreted according to the data of different psychoanalytic theories, they open up quite different layers of meaning for the reader.
In this article, first of all, the place of dreams in psychoanalysis will be examined based on the theories of Freud, Jung, Lacan, Klein, Rank and Adler. Then, an evaluation will be made on Turkish novels that are suitable for these theories.

Anahtar Kelimeler

Dream, Psychoanalysis, Ecofeminism, Vocabular Novel

Kaynakça

• Abraham, Karl (2017). Rüyalar ve mitler. (Gökçe, E. N. Çev.). Pinhan Yayınları.
• Achterberg, Jeanne (2009). Kadın şifacılar. (Altınok, B. Çev.). Everest Yayınları.
• Adler, Alfred (2016). Yaşama sanatı. (Şipal, K. Çev.). Say Yayınları.
• Ancet, Pierre (2010). Ucube bedenlerin fenomenolojisi. (Topraktepe, E. Çev.). YKY.
• Argunşah, Hülya (2016). Kadın ve edebiyat, babasının kızı olmak. Kesit Yayınları.
• Arpacı, Günnur Yücekal (2002). Gök-Tanrı inancının bilinmeyenleri. Çatı Yayınları.
• Bahtin, Mihail (2014). “Romanda zaman ve kronotop biçimlerine ilişkin sonuç niteliğinde kanıtlar”, Karnavaldan romana. (Irzık, S. Haz.), (Soydemir, C. Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bayat, Fuzuli (2007). Türk mitolojik sistemi 2. Ötüken Yayınları.
• Berger, John (2017). Görme biçimleri. (Salman, Y. Çev.). Metis Yayınları.
• Boyne, Roy (2017). Feminizm ve ayırım. (Karadağ, E. B. Çev.). Sel Yayınları.
• Burger, Jerry M (2006). Kişilik. (Sarıoğlu, İ. D. E. Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Campbell, Joseph (2013). Kahramanın sonsuz yolculuğu. (Gürses, S. Çev). Kabalcı Yayınları.
• Canıgüz, Alper (2015). Tatlı rüyalar. İletişim Yayınları.
• Cebeci, Oğuz (2004). Psikanalitik edebiyat kuramı, İthaki Yayınları.
• Cixous, Heléne (1976). The laugh of the Medusa, (Keith Cohen; Paula Cohen İng. Çev.) The University of Chicago Press, Vol. 1, No. 4.
• Cixous, Heléne (1986). “Sorties”, The Newly Born Woman, (Ed. By., Helene Cixous and C. Clement), University of Minnesota Pres.
• Cixous, Heléne (2009). Rüya Dedim Sana. (Gökteke, E. Çev.). YKY.
• Çelepi, Mehmet Surur (2017). Türk halk kültüründe rüya. Kömen Yayınları.
• Çoruhlu, Yaşar (2002). Türk mitolojisinin anahatları. Kabalcı Yayınları.
• Derrida, Jacques (2008). İsim hariç. (Eryar, D. Çev.). Kabalcı Yayınları.
• Derrida, Jacques (2011). Gramatoloji. (Birkan, İ. Çev.). BilgeSu Yayınları.
• Donovan, Josephine (2003). Feminist teori. (Bora, A. Çev. vd), İletişim Yayınları.
• Eliade, Mircea (2006). Şamanizm. (Birkan, İ. Çev.). İmge Yayınları.
• Erhat, Azra (2012). Mitoloji sözlüğü. Remzi Yayınları.
• Fordham, Frieda (2015). Jung psikolojisinin ana hatları, (Yalçıner, A. Çev.). Say Yayınları.
• Freud, Sigmund (1997). Kadınlık. (Budak, S. Çev.). Öteki Yayınları.
• Freud, Sigmund (1999). Sanat ve edebiyat. (Kapkın, E. vd. Çev.). Payel Yayınları.
• Freud, Sigmund (2001). Yanılgılar ve düşler üzerine. (Şipal, K. Çev). Say Yayınları.
• Freud, Sigmund (2001b). Düşlerin yorumu 1. (Kapkın, E. Çev.). Payel Yayınları.
• Freud, Sigmund (2004). Düşlerin yorumu 2 (Kapkın, E. Çev.). Payel Yayınları.
• Freud, Sigmund (2012). Totem ve tabu. (Şipal, K. Çev). Say Yayınları.
• Freud, Sigmund (2014). Sanat ve sanatçılar üzerine. (Şipal, K. Çev). YKY.
• Freud, Sigmund (2014b). Rüya yorumu. (Muradoğlu, D. Çev.), Say Yayınları.
• Freud, Sigmund (2016). Bastırma ve bastırılanın geri dönüşü. (Kasap, O. Çev.), Telos Yayınları.
• Freud, Sigmund (2017). Narsizm üzerine ve Schreber vakası. (Büyükkal, B &. Tura, S. M. Çev.). Metis Yayınları.
• Fromm, Erich (2015). Rüyalar, masallar, mitler. (Arıtan, A. & Ökten, K. H.). Say Yayınları.
• Fromm, Erich (2015b). Psikanaliz ve din. (Erten, E. Çev.). Say Yayınları.
• Geçtan, Engin (2014). Psikanaliz ve sonrası. Metis Yayınları.
• Girard, Rene (2013). Şiddet ve kutsal. (Alpay, N. Çev.). Kanat Yayınları.
• Green, André (2016). Hadım edilme kompleksi. (Kayaalp, L. Çev.). Metis Yayınları.
• Habip, Bella (2012). Kuram ile klinik buluşunca. YKY.
• Holland, Norman N. (2002). Psikanaliz ve Shakespeare, (Karaçam, Ö. Çev.) Gendaş Yayınları.
• Hoppal, Mihaly (2016). Şamanlar ve semboller. (Sel, F. Çev.). YKY.
• Humm, Maggie (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (Bakay, G. Haz.). Say Yayınları.
• Irigaray, Luce (2006). Ben sen biz. (Tutal, N., Büyükdüvenci, S.). İmge Yayınları.
• Irigaray, Luce (2012). Yeni enerji kültürü. (Çetinkasap, D. Çev.). Pinhan Yayınları.
• Irigaray, Luce (2014). Meryem’in esrarı, (Yıldırım, F. Çev.). Pinhan Yayınları.
• Jolande, Jacobi (2002). C.G. Jung psikolojisi (Arap, M. Çev.). Barış Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2015). Dört arketip. (Yılmazer, Z. A. Çev.). Metis Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2015b). Rüyalar. (Kayapalı, A. Çev.). Pinhan Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2016). İnsan ruhuna yöneliş. (Büyükinal, E. Çev.) Say Yayınları.
• Jung, Carl Gustav (2017). Psikoloji ve din. (Karabey, R. Çev.). Okyanus Yayınları.
• Kerényi, Carl (2012). Eleusis, anne kızın arketip imgesi. (Yaşar, T. B. Çev.). Pinhan Yayınları.
• Klein, Melanie (2016). Haset ve şükran. (Koçak, O., Erten, Y.). Metis Yayınları.
• Koçak, Orhan (1996). “Kaptırılmış ideal: Mai ve Siyah üzerine psikanalitik bir deneme”. Toplum ve bilim. S. 70, s. 94-152.
• Kristeva, Julia (2007). Ruhun yeni hastalıkları. (Tutal, N. Çev.), Ayrıntı Yayınları.
• Lacan Jacques (1982). “Özne-ben’in işlevinin oluşturucusu olarak ayna evresi”. (Kuyaş, N. Çev.). Yazko felsefe yazıları 1, (Hilav, S. Ed.), Yazko Yayınları. s. 149-156.
• Lacan, Jacques (2012). Baba-nın-adları, (Erşen M. Çev.), Monokl Yayınları.
• Lacan, Jacques (2013). Fallusun anlamı, (Tura, S. M. Çev.), Altıkırkbeş Yayınları.
• Lacan, Jacques (2017). Psikanalizin dört temel kavramı. (Erdem, N. Çev.), Metis Yayınları.
• Leibniz, G. W. (2011). Monadoloji, (Çetinkasap, D. Çev.), Pinhan Yayınları.
• Marcuse, Herbert (2016). Eros ve uygarlık, (Yardımlı, A. Çev.), İdea Yayınları.
• Mitchell, Juliet (2011). Kardeşler, (Padar, P., Yılmazyiğit, B.C. Çev.), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ögel, Bahaeddin (2003). Türk mitolojisi 1, TTK.
• Örnek, Sedat Veyis (1988). 100 soruda ilkellerde din, büyü, sanat, efsane, Gerçek Yayınları.
• Parla, Jale (2010). Babalar ve oğullar, İletişim Yayınları.
• Parman, Susan (2001). Rüya ve kültür, (Başçı, k. Çev.), KB.
• Parman, Talat (2002). Psikanalizi yazmak, Bağlam Yayınları.
• Sandner, Donald F. (2000). “Analitik psikoloji ve şamanlık”, Kutsal miras, (Sandner; D.F., Wong, S. H. Haz.), (Yener, N. Çev.), Okyanus Yayınları.
• Sartre, Jean-Paul (2016). Varoluşçuluk, (Bezirci, A. Çev.), Say Yayınları.
• Saussure, Ferdinand de (2014). Genel dilbilim yazıları, (Kılıç, S. Çev.), İthaki Yayınları.
• Schimmel, Annemarie (1998). Sayıların gizemi, Kabalcı Yayınları.
• Schimmel, Annemarie (2005). Halifenin rüyaları: İslam’da rüya ve rüya tabiri, (Erkmen, T. Çev.), Kabalcı Yayınları.
• Somuncu, Selim (2009). “Rüyadan inşa edilen kurmaca”, Hece Öykü, S. 36.
• Söğüt, Mine (2014). Beş sevim apartmanı, rüya tabirli cinperi yalanları, YKY.
• Söğüt, Mine (2016). Madam Arthur bey ve hayatındaki her şey, YKY.
• Söğüt, Mine (2017). Şahbaz’ın harikulade yılı 1979, YKY.
• Strauss, Claude-Levi (2012). Yapısal antropoloji, (Kahiloğulları, A. Çev.), İmge Yayınları.
• Şafak, Elif (2006). Mahrem, Metis Yayınları.
• Foucault, Michel (1992). Hapishanenin doğuşu, (Kılıçbay, M. A. Çev). İmge Yayınları.
• Tekin, Latife (2006). Muinar, Everest Yayınları.
• Tunaboylu İkiz, Tevfika (2005). Psikanaliz konuşmaları, Bağlam Yayınları.
• Uzuner, Buket (2012). Uyumsuz Defne Kaman’ın maceraları, su, Everest Yayınları.
• Uzuner, Buket (2015). Toprak, Everest Yayınları.
• Uzuner, Buket (2018). Hava. Everest Yayınları.
• Warren, Karen (1997). Ecofeminism, Indiana University Press.
• Wright, Elizabeth (2002). Lacan ve postfeminizm. (Kılıç, E. Çev.). Everest Yayınları.
• Young, Serinity (2008). “Budist rüya deneyimi: yorum, tören ve cinsiyetin rolü”, rüyalar: psikolojik, kültürel ve dini boyutlarıyla, (Bulkeley, K. Ed.), (Cenkçiler, D. Çev.), ODTÜ. s. 9-29.
• Yücesoy, Sevda (2001). Uykudaki bilgelik rüyalar, Ruh ve Madde Yayınları.
• Yüksel, Hasan Avni (1996). Türk-İslam tasavvuf geleneğinde rüya, MEB.