Reflection of World War II on Kazakh Literature In the Context of History-Literature Relationship

Year 2023, Volume: 7 Issue: 1, 170 - 192, 30.04.2023

Cemile Kınacı

https://doi.org/10.34083/akaded.1256335

Abstract

History and literature have a close relationship. Every event in history also affects literature. In this respect, history is also called "the angel on the shoulder of literature". It is possible to observe the political and social trends of a historical period in literary works. Information about the historical process can be obtained from literary works.
The World War II between Soviet Russia and Germany is a historical event that deeply affected the Soviet peoples. The war was not only a historical event, but also formed periods of the history of literatüre, during and after the war. In the literature of the Turkic peoples under the Soviet administration, World War II is frequently discussed as a subject in all genres. In fact, many men of letters personally participated in the war, fought with the enemy at the front, some lost their lives while others were injured and returned to their homeland. The war had a different effect at the front and on the women, children and the elderly who didn't participate in the war. In many works in Kazakh literature, the period of the war was discussed from the perspective of women, children, and elderly people who remained behind as well as those at the front.
In this article, the traces of World War II in Kazakh literature will be discussed through three stories in Kazakh literature. In the axis of Kazakh writer Şerhan Murtaza's 41 Jılkı Kelinşek, Sayın Muratbekov's Jeneşe and Küzgi Buralan Jol stories, the subject of war will be focused on the world of women, children and the elderly left behind after those who went to the front. It will be revealed that not only the soldiers who went to the front but also those who remained behind the front were greatly affected by the destructiveness of the war. From time to time, comparisons will be made with the literary works of other Turkic peoples on similar subjects. As a result, the destructive effect of World War II in Kazakh literature will be discussed in line with the relationship between history and literature.

Keywords

kazakh literature, story, war

Project Number

yok

Tarih-Edebiyat İlişkisi Bağlamında II. Dünya Savaşı’nın Kazak Edebiyatına Yansıması

Abstract

Tarih ve edebiyat birbiriyle sıkı ilişki içindedir. Tarihte yaşanan her hadise edebiyata da tesir eder. Bu bakımdan tarih “edebiyatın omzundaki melek” olarak da adlandırılır. Tarihi bir dönemin siyasi ve sosyal eğilimlerini edebi eserlerde gözlemlemek mümkündür. Edebi eserlerden tarihsel süreç hakkında bilgi edinilebilir.
Sovyet Rusya ile Almanya arasında yapılan II. Dünya Savaşı Sovyet halklarını derinden etkileyen tarihi bir olaydır. Savaş, sadece tarihi bir hadise olmakla kalmamış, savaş süreci ve savaş sonrası olarak edebiyat tarihinde de dönemleri oluşturmuştur. Sovyet idaresi altındaki Türk halklarının edebiyatlarında II. Dünya Savaşı bütün türlerde konu olarak sıkça işlenmiştir. Hatta pek çok edebiyat adamı savaş sürecinde bizzat savaşa katılmış, cephede düşmanla çarpışmış, bazıları hayatını kaybederken bazıları savaşta yaralanarak yurtlarına dönmüştür. Savaş, cephede ayrı, geride kalan kadın, çocuk ve yaşlıların üzerinde ayrı tesir bırakmıştır. Kazak edebiyatında pek çok eserde de cephe ve cephe gerisinde kadın, çocuk ve yaşlıların gözünden savaş dönemi ele alınmıştır.
Bu makalede, Kazak edebiyatındaki üç hikâye üzerinden II. Dünya Savaşı’nın Kazak edebiyatındaki izleri sürülmüştür. Kazak yazar Şerhan Murtaza’nın 41 Jılkı Kelinşek, Sayın Muratbekov’un Jeneşe ve Küzgi Buralan Jol hikâyeleri ekseninde, cepheye gidenlerin ardından geride kalan kadınlar, çocuklar ve yaşlıların dünyasında savaş konusuna odaklanılmıştır. Sadece cepheye giden askerlerin değil, cephe gerisinde kalanların da savaşın yıkıcılığından fazlasıyla etkilendikleri ortaya konmuştur. Zaman zaman diğer Türk halklarının benzer konudaki edebi eserleri ile karşılaştırmalar da yapılmıştır. Sonuç olarak, tarih ve edebiyat ilişkisi doğrultusunda Kazak edebiyatında II. Dünya Savaşı’nın yansımaları ele alınmıştır.

Keywords

Kazak edebiyatı, hikâye, savaş, tarih, savaş edebiyatı

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

References

• Bazarbayev, M. (1998). 40-50 Jane 60- Jıldardagı Kazak Adebiyeti, (M. O. Avezov Atındagı Adebiyet jane Öner İnstitutı). Gılım.
• Çelik, R. (2018). İkinci Dünya Savaşının Sovyet Edebiyatına Etkisi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24), 24. https://doi.org/10.12981/mahder.486809
• Duman, G. B. (2013). İkinci Dünya Savaşının Kırgız Edebiyatı Üzerindeki Etkileri. İçinde Doç. Dr. Ö. Çakır (Ed.), Çankırı Bildiriler 1-3 Kasım 2013 (ss. 697-702). Berikan Yayınevi.
• Kamalieva, A. (2020). Tatar Edebiyatında İkinci Dünya Savaşı’nın Yansımaları (1940-1950’li Yıllar ). Türk Dünyası Araştırmaları, 125(247), 247.
• KAZAK SSR Kıskaşa Entsiklopediya (1989). 4- Tom. Kazak Sovet Entsiklopediyasının Bas Redaksiyası.
• Kınacı, C. (2016). Kazak Edebiyatında İmaj ve Kimlik (1925-1991). Bengü Yayınları.
• Kıyrabayev, S. (1998). Kenes Davirindegi Kazak Adebiyeti. Bilim Baspası.
• Killi, G. (2008). İlya Prokopyeviç Topoyev’in Sanatı ve Seçme Öyküler—HAKASYA’dan Öyküler. Grafiker Yayınları.
• Muratbekova, K. (2013a). Sayın Muratbekov Şığarmaları -Angimeler 1 Tom. “An Arıs” Baspası.
• Muratbekova, K. (2013b). Sayın Muratbekov Şığarmaları Povestler, Angimeler, Oçerk, 3 Tom. “An Arıs” Baspası.
• Murtaza, Ş. (2003). Soğıstın Sonğı Jesiri. Atamura.
• Nurjekeulı, B. (2018). Ey, Dünya Ey!. Bengü.
• Sınar Uğurlu, A. (2009). “Türk Romancısının Gözüyle II. Dünya Savaşı” World War II Through The Eyes Of Turkish Novelists. Journal of Turkish Studies, Volume 4 Issue 1-2(4), 1739-1764. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.599
• Yetkin, G. B. (2021). Sovyet Edebiyatına II. Dünya Savaşının Yansımaları [Doktora Tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Rus Dili ve Edebiyatı.
• Zelinski, K. (1978). Sovyet Edebiyatı (Funda Savaş, Çev.). Konuk Yayınları.