Hasâisü’l-Kübrâ’nın Telhîsi Üzerine Yazılan Türkçe Bir Tercüme: Muslihiddîn Gırnatevî’nin Kitâbu’l-Fusûl fî Tercemeti Hasâisi’r-Resûl Adlı Eseri

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 18 - 51, 30.04.2023

Ahmet Akdağ

https://doi.org/10.34083/akaded.1262674

Öz

Hz. Peygamber’in olağanüstü özelliklerine dair rivayetlerin toplandığı eserler, hasâis türünü meydana getirmiştir. Bu tür, Hz. Peygamber’e mahsus farz, vacip ve mubahların yanı sıra onun ayrıcalık ve üstünlüklerine dair hususiyetleri de kapsamaktadır. Hasâis türünün en kapsamlı ve hacimli eserlerinden biri, Süyûtî tarafından kaleme alınan Hasîsü’l-Kübrâ’dır. Hasâisü’l-Kübra üzerine başta Süyûtî’nin kendisi olmak üzere birçok âlim tarafından ihtisâr, telhîs, şerh, tercüme, hâşiye vb. türde eser yazılmıştır. Süyûtî’nin söz konusu eseri üzerine telhîs (özet) yazanlardan birisi de Abdülmecîd Sivâsî’dir. Kaynaklarda Telhîsü Hasâisü’n-Nebî adıyla haber verilen Sivâsî’nin eserinin şimdiye kadar herhangi bir nüshası tespit edilememiştir. Ancak elimizde, metindeki birtakım karinelerden hareketle Sivâsî’nin telhîsinin tercümesi olduğu anlaşılan bir eser mevcuttur. Bu eser, 16. yüzyılın son çeyreği ile 17. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı tahmin edilen Muslihiddîn Gırnatevî’nin Kitâbu’l-Fusûl fî Tercemeti Hasâisi’r-Resûl adlı eseridir. Şimdiye kadar bir nüshası tespit edilen Gırnatevî’nin bu eseri, 280 varaktan müteşekkildir. Çalışmamız, Gırnatevî’nin bu eserinin kapsamlı olarak tanıtılması üzerinedir. Ancak öncesinde Süyûtî’nin Hasâisü’l-Kübrâ’sı ile Muslihiddîn Gırnatevî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Gırnatevî’nin eserinin doğrudan Hasâisü’l-Kübrâ’nın değil, Abdülmecîd Sivâsî’nin Hasâisü’l-Kübrâ üzerine yazdığı telhîsin tercümesi olduğu hususu, metindeki karineler ışığında okuyucuya sunulmuştur. Bu kısımlardan sonra Gırnatevî’nin eserinde uygulanan tercüme yöntemi üzerinde durulmuş ve eserin muhtevası özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasâisü’l-Kübrâ, Süyûtî, Abdülmecîd Sivâsî, Muslihiddîn Gırnatevî

A Turkish Translation Written on the Summary of Khasâis al-Kubrâ: Muslihiddîn Gırnatevî's Kitâbu'l-Fusûl fî Tercemeti Khasâisi'r-Rasûl

Öz

Khasâis type has been created that works related to the extraordinary characteristics of the Prophet. This type includes not only the fard, wajib and mubah specific to the Prophet, but also the features of his privileges and superiorities. One of the most comprehensive works of the khasâis genre is Khâsis al-Kubrâ, written by Suyûtî. It has been written that abbreviations, commentaries, annotations, translations on Khasâis al-Kubra by many scholars, especially by Suyûtî himself. Abdulmecîd Sivâsi is one of those who wrote a summary on the mentioned work of Suyûtî. No copy of Sivâsî's work, which is reported as Talhîs Khasâis en-Nebî in the sources, has not been found so far. However, we have a work that is understood to be a translation of Sivasi's summary based on some clues in the text. This work is Kitâbu'l-Fusûl fî Tercemeti Hasâisi'r-Resûl by Muslihiddin Gırnatevi, who is estimated to have lived in the last quarter of the 16th century and the first half of the 17th century. This work of Gırnatevi, a copy of which has been identified so far, consists of 280 leaves. Our study is on the comprehensive introduction of this work of Gırnatevi. However, before that, it was given information about of Süyûtî's Khasâis al-Kubra and the life and works of Muslihiddin Gırnatevî. In addition, it is presented to the reader in the light of the clues in the text that Gırnatevî's work is not a direct translation of Khasâis al-Kubrâ, but a translation of Abdülmecîd Sivâsî's summary on Khasâis al-Kubra. After these parts, the translation method of Gırnatevî's work was emphasized and the content of the work was summarized.

Anahtar Kelimeler

Khasâis al-Kubrâ, Suyûtî, Abdülmecîd Sivâsî, Muslihiddîn Gırnatevî

Kaynakça

• Ahatlı, E. (1997). Hasâisü’n-nebî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 16, 277-281.
• Ahmed Hilmî (1907). Ziyâret-i evliyâ. Cihan Kütübhânesi Matbaası.
• Aslan, R. (2007). Suyûtî’nin hadis ilmindeki yeri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bağdatlı İsmâil Paşa (1948). Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-mü’ellifîn âsârü’l-musannifîn. Mektebü’l-İslâmiyye.
• Bursalı Mehmed Tâhir Efendi (1972). Osmanlı müellifleri I. (A. Fikri, Yavuz ve İsmail, Özen Haz.). Meral Yayınevi.
• Celâleddîn Abdurrahmân Ebî Bekr Süyûtî (1995). Enmûzecü’l-lebîb fî hasâisi’l-habîb. (Abbâs Ahmed Sakar Nşr.). Matbaatü’n-Nehâcü’l-Cedîde.
• Celâleddîn Abdurrahmân Ebî Bekr Süyûtî (t.y.). Hasâisü’l-kübrâ. (Muhammed Halîl Harrâs Thk.). Darü’l-Kütübü’l-Hadîsiye.
• Devellioğlu, F. (2006). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Erkoç, B. (2013). İbrâhim Hanîf’in menhecü’l-edîb fî şerhi enmûzecü’l-lebîbi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündoğdu, C. (1997). Abdülmecîd-i Sîvâsî hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hüseyin Vassâf (2006). Sefîne-i evliyâ III. (Mehmet, Akkuş ve Ali, Yılmaz Haz.). Kitabevi Yayınları.
• Kaçar, M. (2017). Halvetilik hakkında önemli bir Türkçe eser: Muslihiddîn Gırnatevî’nin istivâ-yı tarîk-i muhammediyye fî silsileti’l-aleviyyesi. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (8), 55-74.
• Kandemir, M. Y. (2010). Şemâil. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 38, 497-500.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî 1. (Nuri, Akbayar Haz.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Muslihiddîn Gırnatevî, Kitâbu’l-fusûl fî tercemeti hasâisi’r-resûl, Süleymaniye Kütüphanesi Nuruosmaniye 799, No: 799.
• Oğuzay, R. (2018). Hasâis ve hadis literatüründe hasâis rivayetlerinin muhteva ve sened yönünden değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oğuzay, R. (2019). İslâm literatüründe hasâis: mefhûmu ve muhtevası. Hadis Tetkikleri Dergisi, 17 (2), 139-165.
• Ömer Rıza Kehhâle (1993). Mu’cemü’l-mü’ellifîn: terâcimü musannifi’l-kütübi’l-Arabiyye 2. Müessesetü’r-Risâle.
• Özkan, H. (2010). Süyûtî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 38, 188-198.
• Şeyhî Mehmed Efendi (2018). Vekâyi’u’l-fuzalâ Şeyhî’nin şakâ’ik zeyli. (Ramazan, Ekinci Haz.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Tuzcu, R. (2002). Hz. Peygamber’le ilgili bazı halk inanışlarının el-hasâisü’l-kübrâ’daki dayanakları.
• [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünsal, F. (2012). Hasâis ve delâil edebiyatında hz. Peygamber’e atfedilen hissî mucizelerin Kur’an çerçevesinde değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ünsal, F. (2020). Hasâis ve delâil edebiyatında hz. Peygamber’e atfedilen hissî mûcizelerin Kur’an çerçevesinde değerlendirilmesi. Umde Dini Tetkikler Dergisi, 3 (1), 105-140.
• Yavuz, Y. Ş. (1994). Delâilü’n-nübüvve. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 9, 115-117.
• Yavuz, Y. Ş. (1997). el-Hasâisü’l-kübrâ. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 16, 276-277.
• Yavuz, Z. (2019). XVII. asır Osmanlı mutasavvıfı Abdümecîd Sivâsî’nin dürerü’l-akâid adlı eseri (inceleme-metin). [Yayımlanmaış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazıcıoğlu, T. (2020). Abdülmecîd-i Sivâsî dîvânında tasavvuf terminolojisinin işlevsel sözlüğü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü.