Structure and Theme İn Ahmet Muhip Dıranas’s Theatre Play “Çıkmaz”

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 932 - 949, 30.08.2023

Bilginç Eyan

https://doi.org/10.34083/akaded.1319801

Öz

Ahmet Muhip Dıranas is one of the powerful artists of the Republican Period who has made his name known with the important poems he has contributed to our literary world. Although Ahmet Muhip Dıranas achieved his recognition in literary life mainly through his poems and poetry, he expanded his field of art by writing two theater plays called Gölgeler and Çıkmaz in the same period. The theater play called Çıkmaz, which is the main material and main subject of this work, is one of the important works written in 1947 and which won acclaim by being staged in various theater halls during the same periods. In this theater play, which revolves around many colorful characters placed in the game to represent socially specific roles and values and has a fiction in which events lead people to a “dead end”, many elements, especially the perspective of Ahmet Muhip Dıranas, the areas of criticism and the human form he is aiming at, have been made visible through certain images and transfers. In this study, the theater play called Çıkmaz was analyzed from structural points of view within the framework of the individual cast, event, space, time, perspective and narrator and was evaluated thematic in accordance with the themes set forth by the author.

Anahtar Kelimeler

Çıkmaz, Ahmet Muhip Dıranas, Theater

Ahmet Muhip Dıranas'ın "Çıkmaz" Adlı Tiyatro Oyununda Yapı ve İzlek

Öz

Ahmet Muhip Dıranas, edebiyat dünyamıza katmış olduğu şiirler ile ismini duyurmuş olan güçlü Cumhuriyet Dönemi sanatçılarındandır. Ahmet Muhip Dıranas, yazın yaşamındaki tanınmışlığını daha çok şiirleri ve şairlik yönüyle sağlamış olsa da birbirine yakın dönemlerde Gölgeler ve Çıkmaz adlı iki tiyatro oyunu da yazarak sanat alanını genişletmiştir. Bu çalışmanın ana malzemesi ve temel konusu olan Çıkmaz adlı tiyatro oyunu, 1947 yılında kaleme alınmış olan ve aynı dönemlerde çeşitli tiyatro salonlarında sahnelenerek beğeni kazanan önemli yapıtlardandır. Toplumsal olarak belirli rol ve değerleri temsilen oyuna yerleştirilmiş birçok renkli karakterin etrafında dönen ve olayların, kişileri “çıkmaz”a sürüklediği bir kurguya sahip olan bu tiyatro oyununda Ahmet Muhip Dıranas’ın, topluma dönük bakış açısı, eleştiri alanları ve hedeflediği insan biçimi başta olmak üzere birçok unsur, belirli imge ve aktarımlarla görünür kılınmıştır. Bu çalışmada Çıkmaz adlı tiyatro oyunu; kişiler dünyası, olay, mekân, zaman ve bakış açısı ile anlatıcı çerçevesinde yapısal açılardan analiz edilmiş ve oyunda yazar tarafından ortaya konulmuş olan temalar doğrultusunda izleksel olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çıkmaz, Ahmet Muhip Dıranas, tiyatro

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1991). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Akçağ Yayınları.