Söhrab Tahir’in “Yazda Payız Söhbәti” Povestinde Olumsuz Değerlendirilme Korkusu ve Yalnızlık

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1124 - 1144, 30.08.2023

Gökçen Bilgin Aksoy

https://doi.org/10.34083/akaded.1327767

Öz

Çağdaş Güney Azerbaycan şiirinin önde gelen isimlerinden Söhrab Tahir, eserlerinde Kuzey Azerbaycan ve Güney Azerbaycan'ın ortak edebî geleneklerini birleştirir. Uzun yıllar sürgünde yaşayan S. Tahir’in şiirlerinde, hikâyelerinde, povestlerinde ve romanlarında Güney Azerbaycan önemli bir yer tutar. Bununla birlikte nesir türünde kaleme aldığı eserlerinde sıradan insanların hayatlarını, iç dünyalarını ve ruhsal durumlarını ayrıntıları ile anlatır. Söhrab Tahir’in “Yazda Payız Söhbәti” povestinde çeşitli sebeplerle bir hastanede bir araya gelen insanların yaşadığı sıkıntılar, psikolojik durumlar ele alınır. Povestteki kişilerin duyguları “olumsuz değerlendirilme korkusu” ve “yalnızlık” olguları etrafında oluşur. Bu çalışmada Söhrab Tahir’in hayatı ve edebî şahsiyeti ile “Yazda Payız Söhbәti” povestinin içeriği hakkında bilgi verildikten sonra “olumsuz değerlendirilme korkusu” ve “yalnızlık” olguları açıklanarak bu olguların povestte nasıl işlendiği belirlenmiş, povest kişileri üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Yapılan bu inceleme ile Söhrab Tahir’in başkasına, dışa, görünene ya da yüzey yapıya odaklanmanın yanıltıcılığına dikkat çektiği ve bu durumun insanın yalnızlaşmasına, çeşitli psikolojik sıkıntılar yaşamasına sebep olduğu mesajını ilettiği görülmüştür. Ayrıca bu çalışma ile Söhrab Tahir’in Türkiye’deki edebiyat araştırmacıları tarafından daha iyi tanınmasına da katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Söhrab Tahir, çağdaş Azerbaycan edebiyatı, olumsuz değerlendirilme korkusu, yalnızlık

Fear of Negative Evaluation and Loneliness in Söhrab Tahir's Povest "Yazda Payız Söhbәti"

Öz

Söhrab Tahir, one of the leading figures of contemporary South Azerbaijani poetry, combines the common literary traditions of North Azerbaijan and South Azerbaijan in his works. South Azerbaijan plays an important role in the poems, stories, povests and novels of S. Tahir, who lived in exile for many years. At the same time, in his prose works, he describes in detail the lives of ordinary people, their inner world and mental state. Söhrab Tahir's povest "Yazda Payız Söhbәti" deals with the troubles and psychological states of people who come together in a hospital for various reasons. The feelings of the people in the povest are formed around the phenomena of "fear of negative evaluation" and "loneliness". In this study, after giving information about the life and literary personality of Söhrab Tahir and the content of the povest "Yazda Payız Söhbәti", the phenomena of "fear of negative evaluation" and "loneliness" are explained, how these phenomena are treated in the povest is evaluated, and their effects on the povest people are revealed. With this analysis, it has been seen that Söhrab Tahir draws attention to the deception of focusing on others, the outside, the visible or the surface structure and conveys the message that this situation causes people to become lonely and experience various psychological problems. In addition, this study aims to contribute to the better recognition of Söhrab Tahir by literary researchers in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Söhrab Tahir, contemporary Azerbaijani literature, fear of negative evaluation, loneliness

Kaynakça

• Akpınar, Y. (1994). Azerî edebiyatı araştırmaları. Dergâh Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2022). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili. Bilge Kültür Sanat.
• Alden, L. E. & Taylor, C. T. (2004). Interpersonal processes in social phobia. Clinical Psychology Review, (24), 857-882.
• Armağan, A. (2014). Yalnızlık ve kişilerarası iletişim ilişkisi: öğrenciler üzerinde bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (30), 27- 43.
• Aydın, B. (1996). Benlik kavramı ve ben şemaları. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 41-47.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Anı Yayıncılık.
• Campbell, J. D. & Lavallee, L. F. (1993). Who am I? The role of self-concept confusion in understanding the behavior of people with low self-esteem. Baumeister, R. F. (Ed.), Self-esteem: the puzzle of low self-regard (pp. 3-21). Plenum Press.
• Clark, D. M., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. Heimberg, R. G., Liebowitz, M. R., Hope, D. A. &
• Schneier, F. R. (Eds.), Social phobia: diagnosis, assessment and treatment (pp. 69-94). The Guilford Press.
• Dilbaz, N. (1997). Sosyal fobi. Psikiyatri Dünyası, (1), 18-24.
• Әsgәrli, Ә. (Ed.) (2009). Xalq şairi Söhrab Tahir haqqında. Naksuana.
• Geukens, F., Maes, M., Spithoven, A., Pouwels, J. L., Danneel, S., Cillessen, A. H. N., Berg, Y. H. M. & Goossens, L. (2020). Changes in adolescent loneliness and concomitant changes in fear of negative evaluation and self-esteem. International Journal of Behavioral Development, 46 (1), 10-17.
• Gökdağ, R. (2011). Sosyal biliş. Ünlü, S. (Ed.), Sosyal psikoloji-I (s. 36-54). Anadolu Üniversitesi.
• İbrahimov, M. (Ed.) (1988). Cәnubi Azәrbaycan әdәbiyyatı antologiyası, III. Elm Nәşriyyatı.
• Makas, Z. (1992). Çağdaş Azerbaycan şiiri antolojisi. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Mirәhmәdov, Ә. (Ed.) (1965). Ədəbiyyatşünaslıq terminləri lüğəti. Azәrnәşr.
• Peplau, L. A., Miceli, M. & Morasch, B. (1982). Loneliness and self-evaluation. Peplau, L. A., & Perlman, D. (Eds.),
• Loneliness A Sourcebook of Current Theory, Research and Therapy (pp. 135-151). A Wiley-Interscience Publication.
• Rubin, K. H., Burgess, K. B., & Coplan R. J. (2002). Social withdrawal and shyness. Smith P. K. & Hart, C. H. (Eds), Blackwell handbook of childhood social development (pp. 329-353). Blackwell Publishers.
• Rüstәmxanlı, S. (Ed.) (2005). Söhrab Tahir AzәrAzәr seçilmiş әsәrlәri. Şәrq-Qәrb.
• Rzayeva, N. (2018). XX әsrin II. yarısında Azәrbaycanda әdәbi proses vә Söhrab Tahirin yaradiciliği. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5 (18), 533-544.
• Sәmәd, M. (Ed.) (2016). Sözә sevdalı şair – Söhrab Tahir. F. Köçәrli adına Respublika Uşaq Kitabxanası.
• Tahir, S. (2007). Әsәrlәri, Yeddinci cild, Dәnizә nişanlı qız. Naksuana.
• Tekin, M. (2022). Roman sanatı. Ötüken Neşriyat.
• Trower, P., Gilbert, P. & Sherling, G. (1990). Social anxiety, evolution, and self-presentation. Leintenberg, H. (Ed.), Handbook Of Social And Evaluation Anxiety (pp. 11-45). Plenum Press.
• Uğur, E. (2018). Kabul ve kararlılık terapisi yönelimli psikoeğitim programının olumsuz değerlendirilme korkusu üzerindeki etkisi. (Tez No. 517328) [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Watson, D. & Friend, R. (1969). Measurement of social-evaluative anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 33 (4), 448-457.
• Weeks, J. W., Heimberg, R. G. & Rodebaugh, T. L. (2008). The fear of positive evaluation scale: assessing a proposed cognitive component of social anxiety. Journal of Anxiety Disorders, (22), 44-55.