Research Article
BibTex RIS Cite

Alî Sedîd’s Verse of Tebrikname Presentation to Halîl Hamîd Pasha

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 1534 - 1549, 30.12.2024
https://doi.org/10.34083/akaded.1575601

Abstract

Tebriknâme is a genre of Ottoman Turkish literature which had been written between the 15th and 20th centuries. Most of them were written in the form of prose or poems which are eulogy, stanza etc. And they are mostly record in divans. They were presented to family members, friends, statesmen, religious figures, and anyone of high esteem to honor or congratulate them on a whole host of special occasions. These could include weddings, circumcisions, promotions, ceremonies, coronations, recovery of health, victories, safe returns from afar, construction, purchases, renovations, new years, and much more such occasions. Alongside their cousins the sıhhatnâme, kudûmiye and cülûsiye, tebriknâmes attract scholars because they bridge classical Ottoman literature and Ottoman social life, as well as served as important historical material.

In this study, we have examined a 39 couplets tebriknâme by an Ottoman court reporter namely Alî Sedîd (d. 1199/1785?). He composed it in honor of the anniversary of Halîl Hamîd Pasha’s (d. 1199/1785) first full year as a vezir. First, we have provided a general overview of the genre of tebriknâmes, as well as briefly talk about the mecmua/journal/compilation it was copied. Next, we highlighted Sedid’s life and work, then analyzed the text itself at length in terms of form and content. At the end, we have transliterated the text into the Latin Turkish script, and included an adjacent copy of the original copy.

References

  • Abdulkadiroğlu, A. (1999). Nuhbetü’l-âsâr li-zeyli Zübdeti’l-eş’âr. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Aksoyak, İ. (2015). Sedîdâ. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü içinde. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sedida
  • Aktan, A. & Yuvalı, A. & Hülâgü, M. (1996). Sicill-i Osmanî yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniye. C. III. Sebil Yayınevi.
  • Akün, Ö. F. (1994). İslâm ansiklopedisi: Divan Edebiyatı. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 389-427.
  • Aydemir, Y. (2013). Memdûhun Vasıfları ve Gelenek. H. Aynur vd. (Haz.), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VIII Kasîdeye Medhiye: Biçime İşleve ve Muhtevaya Dair Tespitler içinde (s. 367-378). Klasik Yayınları.
  • Çapan, P. (2005) (Haz.). Muṣṭafa Ṣafāyī Efendi-Teẕkire-i Ṣafāyī (Nuḫbetü’l-āsār Min Fevā’idi’l-Eş’ār inceleme-metin-indeks). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Duran, R. & Çeçen H. (2016). Tezkire-i Silahdâr-zâde (inceleme-tenkitli metin-dizin). Kesit Yayınları.
  • Erdem, S. (1994) (Haz.). Rāmiz ve Ādāb-ı Ẓurafā’sı (inceleme-tenkidli metin-indeks-sözlük). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Gökalp, H. (2011). Edebi türler. Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi içinde (s. 291-295). Kesit Yayınları.
  • Güzel, B. (2018) (Haz.). Kemiksiz-zâde Safvet Mustafa-Nuhbetü’l-Âsâr Fî-Ferâ’idi’l-Eş’âr. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Karabey, T. (2015). Türk edebiyatında tarih düşürme. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Kesik, B. (2015). Klasik Türk edebiyatı hakkında genel bilgiler. Özer Şenödeyici (Ed.), Osmanlı Edebî Metinlerini Anlama Kılavuzu içinde (s. 9-18). Kesit Yayınları.
  • Kılcı, M. (2001). Enderunlu Mehmet Âkif Mir’ât-ı Şi’r [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Kılıç, A. (2015), Unutulmuş bir münşî, Akhisarî Abdülkerîm Çelebi, münşeâtı ve Şeyhülislam Yahyâ Efendi’ye bayram tebriği vesilesiyle gönderdiği mektubu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 102-111.
  • Kurnaz, C. (2004). Eski Türk edebiyatı. Gazi Kitabevi.
  • Nejabati, A. (2020). Süleymaniye Cami’nin tamamlanması münasebetiyle Şah Tahmasb’ın, Sultan Süleyman’a gönderdiği tehniyet mektubu (1558 yılı). Library, Archive and Museum Research Journal, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.29228/lamre.46526
  • Taş, H. (2008). Klasik Türk şiirinde Türkçe sözcüklerde med. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 19, 143-156.
  • Tuğluk, İ. H. (2010). Divan şiirinde manzum tebrik-nâmeler. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 42, 41-68.
  • Yakıt, İ. (2022). Türk-İslâm kültüründe ebced hesabı ve tarih düşürme. Ötüken Neşriyat.
  • Yalçınkaya, M. A. (2021). 16. yüzyıl şairlerinden Kara Fazlî’nin Tehniyet-nâme’si. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 6(2), 842-865. https://doi.org/10.32321/cutad.917224
  • Yıldız, E. (2020). Rufâ’î’nin Hüsrev Paşa’ya sunduğu manzum tebriknâme. Mecmua Uluslarası Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 95-110. https://doi.org/10.32579/mecmua.639243.

Alî Sedîd ve Halîl Hamîd Paşa’ya Sunduğu Manzum Tebriknâme’si

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 1534 - 1549, 30.12.2024
https://doi.org/10.34083/akaded.1575601

Abstract

Akraba, dost, devlet büyükleri, dinî şahsiyetler ve saygın kişilere doğum, sünnet, evlilik, terfi, dinî törenler, cülûs, sıhhat bulma, zafer, kudûm, yeni bir yapı inşa etme, satın alma, var olan bir yapının onarılması, yeni yıl gibi vesilelerle sunulan manzum veya mensur eser olarak tanımlanan tebriknâme; XV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar pek çok divanda kendine yer bulmuş edebî bir türdür. Başta kaside ve kıt‘a olmak üzere farklı nazım şekilleriyle kaleme alınan tebriknâmeler, klasik Türk edebiyatının sosyal hayat ile ilişkisini ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir. Toplum hayatında yer eden önemli hadiseleri tebrik etmek maksadıyla kaleme alındıkları için benzer konularda yazılan sıhhatnâme, kudûmiye ve cülûsiye gibi türlerle de iç içedir. Tebriknâmelerin aynı zamanda tarih manzumeleriyle de sıkı bir ilişkisi vardır.

Bu çalışmada, mîrî kâtipliği görevinde bulunmuş olan Alî Sedîd’in (ö. 1199/1785?) Tebriknâme’si konu edilmektedir. 39 beyitten müteşekkil Tebriknâme, Halîl Hamîd Paşa’nın (ö. 1199/1785) yeni yılını tebrik amacıyla yazılmıştır. Çalışmada öncelikle tebriknâmeler hakkında bilgi verilmiş, ardından manzumenin tespit edildiği mecmuanın tavsifi yapılmıştır. Sedîd’in hayatı ve edebî kişiliğine değinildikten sonra Tebriknâme’nin şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durulmuş; son olarak söz konusu manzumenin transkripsiyonlu metni ve tıpkıbasımına yer verilmiştir.

References

  • Abdulkadiroğlu, A. (1999). Nuhbetü’l-âsâr li-zeyli Zübdeti’l-eş’âr. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Aksoyak, İ. (2015). Sedîdâ. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü içinde. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sedida
  • Aktan, A. & Yuvalı, A. & Hülâgü, M. (1996). Sicill-i Osmanî yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniye. C. III. Sebil Yayınevi.
  • Akün, Ö. F. (1994). İslâm ansiklopedisi: Divan Edebiyatı. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 389-427.
  • Aydemir, Y. (2013). Memdûhun Vasıfları ve Gelenek. H. Aynur vd. (Haz.), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VIII Kasîdeye Medhiye: Biçime İşleve ve Muhtevaya Dair Tespitler içinde (s. 367-378). Klasik Yayınları.
  • Çapan, P. (2005) (Haz.). Muṣṭafa Ṣafāyī Efendi-Teẕkire-i Ṣafāyī (Nuḫbetü’l-āsār Min Fevā’idi’l-Eş’ār inceleme-metin-indeks). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Duran, R. & Çeçen H. (2016). Tezkire-i Silahdâr-zâde (inceleme-tenkitli metin-dizin). Kesit Yayınları.
  • Erdem, S. (1994) (Haz.). Rāmiz ve Ādāb-ı Ẓurafā’sı (inceleme-tenkidli metin-indeks-sözlük). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Gökalp, H. (2011). Edebi türler. Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi içinde (s. 291-295). Kesit Yayınları.
  • Güzel, B. (2018) (Haz.). Kemiksiz-zâde Safvet Mustafa-Nuhbetü’l-Âsâr Fî-Ferâ’idi’l-Eş’âr. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Karabey, T. (2015). Türk edebiyatında tarih düşürme. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
  • Kesik, B. (2015). Klasik Türk edebiyatı hakkında genel bilgiler. Özer Şenödeyici (Ed.), Osmanlı Edebî Metinlerini Anlama Kılavuzu içinde (s. 9-18). Kesit Yayınları.
  • Kılcı, M. (2001). Enderunlu Mehmet Âkif Mir’ât-ı Şi’r [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
  • Kılıç, A. (2015), Unutulmuş bir münşî, Akhisarî Abdülkerîm Çelebi, münşeâtı ve Şeyhülislam Yahyâ Efendi’ye bayram tebriği vesilesiyle gönderdiği mektubu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 102-111.
  • Kurnaz, C. (2004). Eski Türk edebiyatı. Gazi Kitabevi.
  • Nejabati, A. (2020). Süleymaniye Cami’nin tamamlanması münasebetiyle Şah Tahmasb’ın, Sultan Süleyman’a gönderdiği tehniyet mektubu (1558 yılı). Library, Archive and Museum Research Journal, 1(1), 1-16. https://doi.org/10.29228/lamre.46526
  • Taş, H. (2008). Klasik Türk şiirinde Türkçe sözcüklerde med. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 19, 143-156.
  • Tuğluk, İ. H. (2010). Divan şiirinde manzum tebrik-nâmeler. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 42, 41-68.
  • Yakıt, İ. (2022). Türk-İslâm kültüründe ebced hesabı ve tarih düşürme. Ötüken Neşriyat.
  • Yalçınkaya, M. A. (2021). 16. yüzyıl şairlerinden Kara Fazlî’nin Tehniyet-nâme’si. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 6(2), 842-865. https://doi.org/10.32321/cutad.917224
  • Yıldız, E. (2020). Rufâ’î’nin Hüsrev Paşa’ya sunduğu manzum tebriknâme. Mecmua Uluslarası Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 95-110. https://doi.org/10.32579/mecmua.639243.
There are 21 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Classical Turkish Literature of Ottoman Field
Journal Section Articles
Authors

Kübra Kacar Altın 0000-0002-6450-7930

Publication Date December 30, 2024
Submission Date October 29, 2024
Acceptance Date December 12, 2024
Published in Issue Year 2024 Volume: 8 Issue: 3

Cite

APA Kacar Altın, K. (2024). Alî Sedîd ve Halîl Hamîd Paşa’ya Sunduğu Manzum Tebriknâme’si. Akademik Dil Ve Edebiyat Dergisi, 8(3), 1534-1549. https://doi.org/10.34083/akaded.1575601


Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası  lisansı ile lisanslanmıştır. 

This work is licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International