On A New, Unknown Manuscript Of Muhammad’s Siyer-i Nebî

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 17 - 36, 20.03.2025

Ahmet Serdar Erkan

https://doi.org/10.34083/akaded.1625356

Abstract

The term “sîret”, commonly known as “siyer”, refers to a genre that deals with the life of the Prophet Muhammad. It began to appear in Turkish literature in the 14th century, initially through translations and later as original works, written in verse, prose, or a combination of both. In Turkish social gatherings, the lives, struggles, and virtues of the Prophet Muhammad, Imam Ali, and other companions of the Prophet have always been subjects of curiosity and discussion. Over time, works focusing on these topics were authored. One such author from the 15th century is the poet Muhammed, who wrote his work based on the “siyer” of Hasan al-Bakri. This book, which was highly popular during its time and afterward, was copied in numerous manuscripts. To date, 69 versions of this work, both complete and incomplete, have been identified in libraries. In addition to these, there is a new and previously unknown manuscript of Muhammed’s “siyer” in my personal library, which consists of 434 folios and includes an additional poetic section at the end that discusses the lives and deaths of the first five caliphs of Islam. In this study, a description of this manuscript is provided, and it is compared with other complete versions that served as the basis for the two most extensive studies on the work. Photographs of some sections of the work, including the cover, are appended at the end of the study. Thus, the existence of this previously unknown manuscript is presented through examples from the book.

Keywords

Muhammad, Siyer-i Nebî, 15th century, Manuscript, Sîret

Muhammed’in Siyer-i Nebî’sinin Bilinmeyen Yeni Bir Nüshası Üzerine

Abstract

“Sîret” bilinen yaygın ismiyle “siyer”, Hz. Peygamber’in hayatını konu alan ve 14. yüzyılla beraber Türk edebiyatında önce tercüme daha sonra ise telif şeklinde görülmeye başlayan, manzum, mensur ve manzum-mensur karışık olarak yazılan bir türün adıdır. Türklerin sohbet meclislerinde Hz. Peygamber, Hz. Ali ve diğer sahabelerin hayatları, mücadeleleri ve faziletleri her zaman bir merak ve söyleşi konusu olmuştur. Zamanla bu konular etrafında eserler telif edilmiştir. Bu maceralar üzerine eserler telif eden müelliflerden biri de 15. yüzyıl şairlerinden Muhammed’dir. Muhammed, bu eserini Hasan el-Bekrî’nin siyerinden hareketle nazmetmiştir. Yazıldığı dönemde ve sonrasında halk tarafından çok sevilen bu kitabın birçok nüshası istinsah edilmiştir. Kütüphanelerde bu eserin günümüze kadar ulaşabilmiş tam ve eksik olmak üzere 69 adet nüshası tespit edilmiştir. Tespit edilen bu nüshalara ek olarak şahsi kütüphanemizde, Muhammed’in “Siyeri”nin 434 varaktan meydana gelen ve sonunda İslâm dünyasının ilk 5 halifesinin hayat ve vefatlarını konu alan bir ek manzumenin de yer aldığı yeni ve bilinmeyen bir nüsha daha vardır. Bu çalışmamızda bu nüshanın tavsifi ve eser hakkında yapılmış en geniş iki çalışmada esas alınan diğer tam nüshalarla karşılaştırılması yapılmıştır. Eserin kapak da dâhil bazı bölümlerinin fotoğrafları çalışmanın sonuna eklenmiştir. Böylece eserin bilinmeyen yeni bir nüshasının varlığı kitaptan örneklerle ortaya konmak istenmiştir.

Keywords

Muhammed, Siyer-i Nebî, 15. yy., Nüsha, Sîret

References

• Çağbayır, Y. (2016). Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Büyük Türkçe Sözlük TİKA, Ötüken Neşriyat.
• Ece, S. (2015). Klasik Türk Edebiyatı Araştırma Yöntemler I-II, Eser Basım Yayım Dağıtım Matbaacılık.
• Ermurat, A. (2019). Muhammed’in Manzum Siyer-i Nebî’si (İnceleme-Metin)[Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Erşahin, S. (2003). “Türklerin Hz. Muhammed Hakkındaki İlk Bilgi Kaynaklarında Kısas-ı Enbiyalar: Kısas-ı Rabguzi Örneği”. Diyanet İlmi Dergi [Diyanet İşleri Reisliği Yıllığı] Peygamberimiz Hz Muhammed (SAV) Özel Sayısı, 2003, sayı: Özel Sayı, 197-224 Ankara.
• Erşahin, S. (2005). “Osmanlı Toplumunun Hz. Muhammed Hakkındaki Bilgi Kaynakları Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, C. XVIII, 3.
• Esir, H. A. (2019). XV. Yüzyılda Muhammed Tarafından Yazılan Manzum Sîret’in Nüshaları-I. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (41), 63-88. https://doi.org/10.21497/sefad.586584
• Esir, H. A. (2019). XV. Yüzyılda Muhammed Tarafından Yazılan Manzum Sîret’ten Bahseden Çalışmalar ve Sîret’in Nüsha Kayıtları-II. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (42), 107-130. https://doi.org/10.21497/sefad.675106
• Fayda, M. (2009). “Siyer ve Megâzi”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/siyer-ve-megazi#1, (erişim tarihi: 27.11.2024).
• Karagöz, İ. ve diğerleri (2010). Dinî Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kocatürk, V. M. (1970). Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Yayınevi.
• Öz, Ş. (2006). İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Özfırat, B. (2016). 15. Yüzyıl Şairlerinden Muhammed’in Sîretü’n-Nebî’si [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Tergip, A. (2010). “Siyer Yazıcılığı ve Türklerin Siyer İlmine Katkıları” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı, Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı), C. III, S. 15 (2010).
• Uzun, M. İ. (2009). “Siyer ve Megâzî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/siyer-ve-megazi#2-turkce-iyer-kitaplari, (erişim tarihi: 27.11.2024).
• Ünver, İ. (1986). Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), Türk Dili, Sayı: 415-416-417/ Temmuz-Ağustos-Eylül, Ankara, 430-564.
• Yaman, A. (2009). “Siyer”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/siyer, (erişim tarihi: 27.11.2024). https://portal.yek.gov.tr/works/detail/126830