-From J.K. Huysmans To Halid Ziya- Two Poetic Novels: Tersine and Mai and Siyah

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 83 - 100, 20.03.2025

Aysu Esra Kurban

https://doi.org/10.34083/akaded.1625937

Abstract

In this study, a comparison is made between Halid Ziya Uşaklıgil's novel Mai ve Siyah, one of the members of the Servet-i Fünûn community, which was serialized in 1896-1897 and published in 1898, and Joris Karl Huysmans's 1884 novel Tersine, one of the representatives of the Decadism movement in France, and the similarities and differences of the two novels are revealed. The fact that the Servet-i Fünûn community was accused of “decadence” by Ahmet Midhat Efendi in 1897, that Mai ve Siyah is accepted by researchers as a novel that reveals the artistic understanding of the Servet-i Fünûn generation, and that Tersine is a declaration of Decadism, necessitated a “comparative” approach to the novels Mai ve Siyah and Tersine. On the other hand, the protagonists of both novels have common characteristics with their understanding of art, their world of imagination, their escape from reality, their senses and sensations, and their experiences on the way to reaching the ideal. With the comparison of these two novels, a new perspective will be brought to the discussion of the Decadents, a new one will be added to the sources of Hâlid Ziya Uşaklıgil's novel Mai and Siyah, and the originality of the novel Mai and Siyah will be opened to discussion.

Keywords

Modern Turkish Literature, Mai ve Siyah, A Rebours (Tersine), decadence, Servet-i Fünûn

-J.K. Huysmans’tan Hâlid Ziya’ya-İki Poetik Roman: Tersine ile Mai ve Siyah

Abstract

Bu çalışmada Servet-i Fünûn topluluğu üyelerinden Hâlid Ziya Uşaklıgil’in 1896- 1897 yıllarında tefrika edilen, 1898’de basılan romanı Mai ve Siyah ile Fransa’daki Dekadizm akımının temsilcilerinden Joris Karl Huysmans’ın 1884 tarihli Tersine adlı romanı arasında mukayese yapılmış, iki romanın benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konmuştur. Servet-i Fünûn topluluğunun 1897 yılında Ahmet Midhat Efendi tarafından “dekadanlık” ile itham edilmesi, Mai ve Siyah’ın Servet-i Fünûn neslinin sanat anlayışını ortaya koyan bir roman olduğunun araştırmacılar tarafından kabul edilmesi; Tersine’nin ise Dekadizm’in bildirisi niteliği taşıması, Mai ve Siyah ile Tersine romanlarına “mukayese” odaklı bir yaklaşımı gerekli kılmıştır. Öte yandan her iki roman kahramanı sanat anlayışları, hayal dünyaları, gerçeklikten kaçışları, duyu ve duyumsayışları, ideale ulaşma yolundaki tecrübeleri ile ortak özelliklere sahiplerdir. Bahsi geçen iki romanın mukayesesi ile hem Dekadanlar tartışmasına yeni bir bakış açısı kazandırılacak hem Hâlid Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah adlı romanının kaynaklarına bir yenisi eklenecek hem de Mai ve Siyah romanının orijinalitesi tartışmaya açılacaktır.

Keywords

Yeni Türk Edebiyatı,, Mai ve Siyah, A Rebours (Tersine), dekadizm, Servet-i Fünûn

References

• Altundaş, C. (2016). Türk Edebiyatında Sembolizm, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetişli, İ. (2012). Batı Edebiyatında Edebî Akımlar. Akçağ Yayınları.
• Doğan, D. M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük. Yeni Şafak Yayınları.
• Gökçek, F. (2017). Bir Tartışmanın Hikâyesi: Dekadanlar. Dergâh Yayınları.
• Huyugüzel, Ö.F. (2004). Halit Ziya Uşaklıgil (1. baskı). Akçağ Yayınları.
• Huysmans, J.K. (2021). Tersine (3. baskı), (T. Yücel, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Kaplan, M. (1971). Mai ve Siyah Romanının Üslubu Hakkında. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi (Sayı: 19) s. 55.
• Kefeli, E. (2018). Mai ve Siyah’ın Kaynakları Üzerine Bazı Dikkatler. Türklük Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 53- 48.
• Kerman, Z. “Hâlid Ziya Uşaklıgil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi https://islamansiklopedisi.org.tr/usakligil-halit-ziya (Erişim Tarihi: 27. 09. 2024)
• Küçük, D. A. & Narcı, M. (2019). Siyah Endişe: Bir Asır Sonu Anlatısı Olarak Halit Ziya Uşaklıgil Edebiyatı (1. baskı), İletişim Yayınları.
• Önertoy. O. (1995). Halit Ziya Uşaklıgil Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri (1. baskı), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Perin, C. (1957). Fransız Edebiyatı Tarihi. Fakülteler Matbaası.
• Saraç, T. (1976). Fransızca Türkçe Büyük Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tokgöz, A. İ. (1993). Matbuat Hatıralarım (1. baskı), Haz.: Alpay Kabacalı, İletişim Yayınları.
• Türkçe Sözlük. (1969). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (1998). Hikâye, Haz.: Nur Gürani Arslan, Yapı Kredi Yayınları.
• Uşaklıgil, H. Z. (2022). Mai ve Siyah (9. baskı), Haz.: Burçak Başpınar, Can Yayınları.
• Uysal, Z. (2014). Metruk Ev: Halit Ziya Romanında Modern Osmanlı Bireyi (1. baskı), İletişim Yayınları.
• Ünlü, B. (2019). Tevfik Fikret ile Ahmet Cemil’in Şiir Anlayışlarının Karşılaştırılması. Sosyal Bilimler Dergisi, (Sayı: 42), s. 365- 374.
• Yeşilbaş, M. (2022). Halit Ziya’nın Mai ve Siyah Romanının Fransız Kaynakları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.