Theater and Economics: Inflationary Environment and Socioeconomic Transformation in Ferhan Şensoy’s play “Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı”

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 1772 - 1795, 23.11.2025

Halil İbrahim Yücel

https://doi.org/10.34083/akaded.1703266

Abstract

Literature, as an art form intrinsically linked to society, engages with various disciplines. In addition to history, sociology, and psychology, literature intersects with economics which exame production-consumption dynamics and their societal impacts. Literary texts cannot be considered as seperated from the society in which they are produced. Although not formal historical documents, these texts serve as secondary or supplementary records, bearing traces of the historical, social, and economic conditions of their time. In this context, literature establishes connections with economics, a field that is both technical and social, encompassing phenomena such as consumption, economic crises, and inflation. Written drama, as a genre of literature, also embodies this characteristic. Ferhan Şensoy is a theater artist who humorously portrays the social and economic transformations driven by neoliberal policies in post-1980s Turkey. Ferhan Şensoy, who founded the theater troupe "Ortaoyuncular," staged his own plays, establishing himself not only as an actor or director but also as a writer. His play Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı (The Heroic Grocer Against the Supermarket) exemplifies the relationship between theater and economics. Centering on the struggle of small-scale grocers against large-scale, capital-driven supermarkets, the play also highlights the impact of economic crises and the resulting inflationary environment on consumers, illustrating how these conditions reshape shopping habits. By textual analysis, this study examines Şensoy’s work in the context of social life, historical realities, and economic conditions, aiming to elucidate the interplay between theater and economics.

Keywords

modern Turkish literature , theatre literature , economics , socioeconomic transformation , Ferhan Şensoy

Tiyatro ve İktisat: Ferhan Şensoy’un "Kahraman Bakkal Süpermarket’e Karşı" Oyununda Enflasyonist Ortam ve Sosyoekonomik Dönüşüm

Abstract

Edebiyat, toplumla ilgili bir sanat olarak pek çok farklı disiplinle ilişki kurar. Tarih, sosyoloji ve psikolojinin yanı sıra gerek üretim-tüketim ilişkisini gerekse bunun toplum üzerindeki etkilerini incelemesi bakımından iktisat da edebiyatın bağ kurduğu disiplinlerdendir. Edebi metinler toplumdan bağımsız düşünülemez. Onlar, her ne kadar resmî birer vesika olmasalar da, yazıldıkları dönemin tarihî, toplumsal yapısı ve iktisadi iklimine dair taşıdıkları izler bağlamında ikincil/yardımcı bir evrak, bir kayıt hüviyeti taşır. Bu doğrultuda edebiyat; çalışma alanları tüketim, ekonomik krizler ve enflasyon gibi olguları da kapsayan iktisat gibi hem teknik hem de sosyal bir alanla da ilişki kurar. Yazılı tiyatro da edebiyatın türlerinden biri olarak bu özelliğe sahiptir. Ferhan Şensoy, 1980 sonrası Türkiye’sinde, neoliberal politikalar sonucu toplumun sosyal ve ekonomik değişimini mizahi bir yolla ortaya koyan tiyatro sanatçılarındandır. Kurduğu “Ortaoyuncular” adlı tiyatro topluluğunda kendisinin kaleme aldığı oyunları sahneleyen Şensoy, yalnızca bir oyuncu ya da yönetmen değil aynı zamanda bir yazardır. Şensoy’un Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı adlı oyunu, tiyatro ve iktisat ilişkisine örnek teşkil eden yapıtlardandır. Küçük esnafı temsil eden bakkalların büyük sermayeli süpermarketler karşısında ayakta kalma mücadelelerini merkeze alan oyun, aynı zamanda ekonomik krizler ve onların yarattığı enflasyonist ortamın tüketiciye etkisi ile onların alışveriş alışkanlıklarını nasıl değiştirdiğini gözler önüne serer. Bu çalışmada, metin tahlili yöntemi kullanılarak, Şensoy’un ilgili eseri sosyal yaşam, tarihî gerçeklik ve iktisadi şartlar bağlamında incelenecek ve tiyatronun iktisatla kurduğu ilişki tespit edilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Yeni Türk Edebiyatı , tiyatro edebiyatı , iktisat , sosyoekonomik dönüşüm , Ferhan Şensoy

References

• Acungil, Y. ve Yıldırım, İ. (2022). Tüketim yapısında meydana gelen dönüşümlerin alışveriş merkezleri üzerinden mekâna yansıması: Sivas örneği. Journal of Academic Opinion, 2(2), 81-90.
• Akbulut, E. (2021). Türkiye’de enflasyon, faiz, vergiler ve gelir dağılımı ilişkisi: ampirik analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 147-169.
• Aksu Kocatürk, G. (2021). Kahraman esnaf süpermarkete karşı: bir yerel toplumsal hareket örneği. BŞEÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 252-272.
• Alworth, D. J. (2010). Supermarket sociology. New Literary Hİstory, 41(2), 301-327.
• Barın Akman, F. (2021). F. Scott Fitzgerald’s tender is the night (1934): The lost generation of America in the aftermath of the first world war. The Journal of Kesit Academy, 7(28), 59-70.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim toplumu söylenceleri/yapıları. (Hazal Deliceçaylı ve Ferda Keskin Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bozdağlıoğlu, E. Y. ve Yılmaz, M. (2017). Türkiye’de enflasyon ve döviz kuru ilişkisi: 1994-2014 yılları arası bir inceleme. Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 1-20.
• Buluş, A., ve Kabaklarlı, E. (2010). 1929 ekonomik buhranı ile son dönem global krizin karşılaştırılması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 1-22.
• Bulut, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi büyüme, kurumlar ve bölüşüm. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Cullen, Michael J. (1999). Michael Cullen to the president of Kroger. L. Grunwal, S. J. Adler (Ed.), America 1900-1999 Letters of the Century içinde (s. 197-201). Dial Press.
• Enginün, İ. (2013). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. Dergâh Yayınları.
• Güler Aydın, D. ve Akdere, Ç. (2014). Edebiyattaki iktisat. İletişim Yayınları.
• Gültekin, H. ve Oğuzhan, A. (2021). Sosyo-ekonomik faktörlerin suç üzerine etkisi: düzey-2 bölgeleri mekânsal panel veri analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (31), 293-310.
• Gümüş, N. (2023). Geçmişten günümüze stokçuluk ve karaborsacılık. Journal of Islamic Research. 34 (1): 43-54.
• Güney, A. (2011). Aristoteles ve Bertolt Brecht’in İngiliz tiyatrosuna etkileri. Humanities Sciences, 6(1), 135-144.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu. (Sungur Savran Çev.). Metis Yayınları.
• Karhan, A. C. (2024). Sanat-siyaset ilişkisi bağlamında Türkiye’de politik tiyatro: Ortaoyuncular oyunlarının incelenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 1-14.
• Külli, B. (2019). Kükreyen yirmiler’den büyük buhran’a modern zamanlar: endüstriyel hayatın belirli evrelerinin eleştirisi. 2. İşletme tarihi konferansı bildiriler kitabı içinde (s. 13-18). Beta Basım Yayım.
• Kazgan, G. (2005). Türkiye ekonomisinde krizler (1929-2001) ‘ekonomi politik’ açısından bir irdeleme. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Levinson, M. (2011). The great A&P and the struggle for small business in America. Hill and Wang.
• Nevins, A. ve Commager, H. S. (2014). ABD tarihi. (Halil İnalcık Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Nistorescu, T. & Puiu, S. (2009). Marketing strategies during the financial crisis: a case study of Real hypermarket and Carrefour. Munich Personal RePEc Archive, 1-6.
• Özel, M. (2023). Roman diliyle iktisat. Küre Yayınları.
• Paz, O. (1993). Modern insan ve edebiyat. (Turhan Ilgaz Çev.). Remzi Kitabevi.
• Rosen, S. (2019). The world’s greatest price wreckers: The rise of American supermarkets in the 1930s. [Yayımlanmamış Bitirme Tezi]. Barnard College, Columbia University.
• Sarı, Ç. (2022). Büyük buhran (1929) ve Türkiye’nin iktisat politikalarına yansıması üzerine bir değerlendirme. M. Kolutek ve T. İdem (Ed.), Güneyde Bir Tarih Sevdalısı: Dr. Süleyman Hatipoğlu Armağanı içinde (s. 587-597). Gazi Kitabevi.
• Şenses, F. (2017). İktisada (farklı bir) giriş. İletişim Yayınları.
• Şensoy, F. (1991). Kahraman bakkal süpermarkete karşı. Orta Oyuncular Yayınları.
• Tan, A. (1998). Perakendeci kuruluş olan süpermarketler'in gelişimi ve ekonomiye etkileri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Tekinsoy, Y. E. (2020). 1929 dünya ekonomik buhranı ve Türkiye’de devletçilik politikaları. M. Turan (Ed.),95. Yılında Türkiye Cumhuriyeti’nde Siyasî, Sosyal ve Ekonomik Hayat (1918-1938) içinde (s. 277-314). Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı.
• Toprak, Z. (1995). Türkiye'de ekonomi ve toplum (1908-1950) milli iktisat- milli burjuvazi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Uysal, H. (2021). Vivaldi dört mevsim keman konçertolarının görselleştirilmesi: fotoğraf sanatı örneği. International Social Sciences Studies Journal, 7, (86) 3384-3406.
• Yeşilyurt, Ş. (2021). Büyük buhran’ın Türkiye ekonomisi üzerindeki bir neticesi: buhran vergisi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 104, 221-260.